خاکى شیرازى: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
'''خاکی شیرازی''' (م ۱۲۸۶ ه. ق) شاعر و درویش قرن سیزدهم هجرى بود.<ref>محمدابراهیم قاری متخلص به «خاکى» درویش و شاعر بود.</ref>{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = خاکی شیرازی
| نام                    = خاکی شیرازی
| تصویر                  =
| تصویر                  =
| توضیح تصویر            =
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              = ملا محمد ابراهیم قارى
| نام اصلی              = ملا محمدابراهیم قارى
| زمینه فعالیت          = شاعر
| زمینه فعالیت          = شاعر
| ملیت                  =ایرانی
| ملیت                  =ایرانی
خط ۹: خط ۹:
| محل تولد                =
| محل تولد                =
| والدین                =
| والدین                =
| تاریخ مرگ              = 1286 ه.ق
| تاریخ مرگ              = ۱۲۸۶ ه. ق
| محل مرگ                =
| محل مرگ                =
| علت مرگ                =
| علت مرگ                =
| محل زندگی              =
| محل زندگی              =
| مختصات محل زندگی        =
| مختصات محل زندگی        =
| مدفن                  = وادى السلام
| مدفن                  = وادى‌السلام
|در زمان حکومت          =
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
|اتفاقات مهم            =
خط ۳۹: خط ۳۹:
|استاد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت              =
|علت شهرت              =
| تأثیرگذاشته بر        =شاعران عاشورایی دوره معاصر خود
| تأثیرگذاشته بر        =شاعران عاشورایی قرن سیزدهم
| تأثیرپذیرفته از        =
| تأثیرپذیرفته از        =
| وب‌گاه                  =
| وب‌گاه                  =
خط ۴۵: خط ۴۵:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
'''خاکی شیرازی''' درگذشته 1286 ه.ق از شعراى سده سیزدهم هجرى بود.
==زندگینامه==
نامش محمد ابراهیم قاری و به روایتى متخلص به «خاکى»، مردی با صلاح و تقوی و یکی از دراویش و شعر بود. او از علم قرائت و جفر و غیره اطّلاع داشته است و مراثی بسیاری گفته است. شعر ملا ابراهیم طبع و قدر منظوم کردن داشته و به واسطه قدس و زهد، غیر از مراثى تلاشی برای سرودن در سبک‌های دیگر نداشته است....» <ref>''حدیقة الشعراء،ج 1،ص 522 و 523.''</ref> خاکی به سال 1286 ه. ق. رحلت کرده و جنازه‌اش را در وادی السّلام نجف اشرف مدفون است. [شاعر دیگرى با همین عنوان (خاکى شیرازى) در شیراز مى‌زیسته که نامش میرزا محمد امین بوده و به سال 1250 ه.ق در تهران درگذشته است. <ref>''تذکره مرآت الفصاحة،ص 180.''</ref>]
==آثار==
==آثار==


اشعار پراکنده‌اى که از خاکى شیرازى در دو تذکره حدیقة الشعراء و مرآة الفصاحه آمده در سبک عراقى است و وى از شیوه بیانى این سبک براى به تصویر کشیدن مطالبى که در نظر داشته استفاده کرده است. اشعار
از ملا محمدابراهیم قاری متخلص به خاکی شیرازی اشعار پراکنده‌اى در دو تذکره «حدیقةالشعراء» و «مرآةالفصاحه» به چاپ رسیده‌است که در سبک عراقى است و او از شیوه بیانى این سبک براى به تصویر کشیدن مطالبى که در نظر داشته استفاده کرده‌است.  


==اشعار==
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|شنیده‌اید حسینى به ظلم گشت شهید | ندیده‌اید که چشم سپهر خون بارید}}  
{{ب|شنیده‌اید حسینى به ظلم گشت شهید | ندیده‌اید که چشم سپهر خون بارید}}  
خط ۶۰: خط ۵۵:
{{ب|شنیده‌اید که کردند تیربارانش |ندیده‌اید به یاران و عترتش چه رسید}}  
{{ب|شنیده‌اید که کردند تیربارانش |ندیده‌اید به یاران و عترتش چه رسید}}  


{{ب|شنیده‌اید که از خون سر نمود وضو |ندیده‌اید که چون در سجود سر بخشید! <ref>''همان،ص 178.''</ref>}}  
{{ب|شنیده‌اید که از خون سر نمود وضو |ندیده‌اید که چون در سجود سر بخشید!<ref>''همان،  ص ۱۷۸.''</ref>}}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
===بند سوم دوازده‌ بندى در مراثى سالار شهیدان===
خاکى شیرازى دوازده‌ بندى در مراثى سالار شهیدان داشته ولى مؤلف تذکره مرآة الفصاحه تنها بند سوم آن را نقل کرده است.
 
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب|چون شهسوار عرصه میدان کربلا شد| غوطه‌ور به لجّه عمان کربلا}}  
{{ب|چون شهسوار عرصه میدان [[کربلا]] شد| غوطه‌ور به لجّه عمان کربلا}}  


{{ب|بارید آسمان به زمین بس که سیل خون| شد مهر و ماه غرقه طوفان کربلا}}
{{ب|بارید آسمان به زمین بس که سیل خون| شد مهر و ماه غرقه طوفان کربلا}}




{{ب|شیرخدا به راحت <ref>''خاکى شیرازى از کجا دریافته است که امیر مومنان على (ع) در جریان مصائب و شهادت حضرت سید الشهداء (ع) در امن و راحت و آسایش بوده است؟!این شیوه سخن گفتن دور از ادب و خلاف واقع است. او مى‌توانست بگوید: شیر خدا نبود که آلود گرگ چرخ دندان به خون یوسف کنعان کربلا شاعران آیینى ما باید بایدها و نبایدهاى شعر آیینى را دقیقا مراعات کنند و از این‌گونه سخن گفتن بپرهیزند. [البته شاید منظور شاعر از «راحت»، همان غنودن به خواب مرگ و شهادت باشد.]''</ref> و آلوده گرگ چرخ| دندان به خون یوسف کنعان کربلا}}  
{{ب|شیرخدا به راحت<ref>خاکى شیرازى از کجا دریافته است که امیرمومنان على(ع) در جریان مصائب و شهادت حضرت سیدالشهداء(ع) در امن و راحت و آسایش بوده‌است؟! این شیوه سخن گفتن دور از ادب و خلاف واقع است. او مى‌توانست بگوید: شیر خدا نبود که آلود گرگ چرخ دندان به خون یوسف کنعان کربلا شاعران آیینى ما باید بایدها و نبایدهاى شعر آیینى را دقیقا مراعات کنند و از این‌گونه سخن گفتن بپرهیزند. [البته شاید منظور شاعر از «راحت»، همان غنودن به خواب مرگ و شهادت باشد.]</ref> و آلوده گرگ چرخ| دندان به خون یوسف کنعان کربلا}}  
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{پایان شعر}}{{شعر}}
{{ب|مسجد به دیر و سَبحه به زنّار شد بدل | چون شد فسرده شمع شبستان کربلا }}
{{ب|مسجد به دیر و سَبحه به زنّار شد بدل | چون شد فسرده شمع شبستان کربلا }}
خط ۸۶: خط ۷۹:
{{ب|اى زادۀ زیاد، کجا مى‌رود زِ یاد | ظلمى که از تو رفت به سلطان کربلا}}  
{{ب|اى زادۀ زیاد، کجا مى‌رود زِ یاد | ظلمى که از تو رفت به سلطان کربلا}}  


{{ب|تا روز حشر لعنت حق بر یزید باد | «هل من مَزید» نار بر او مزید باد! <ref>''تذکره مرآة الفصاحه،ص 179.''</ref>}}
{{ب|تا روز حشر لعنت حق بر یزید باد | «هل من مَزید» نار بر او مزید باد!<ref>تذکره مرآةالفصاحه، ص ۱۷۹.</ref>}}


{{پایان شعر}}***
{{م|}}


{{شعر}}
{{ب|مظلوم کربلا! سر و جانم فداى تو | نبود به جان تو به سرم جز هواى تو}}  
{{ب|مظلوم کربلا! سر و جانم فداى تو | نبود به جان تو به سرم جز هواى تو}}  


{{ب|هر صبح و شام و روز و شب و سال و ماه عمر | چون نى‌نوا کنم ز غم نینواى تو <ref>''حدیقة الشعراء،ج 1،ص 523.''</ref>}}  
{{ب|هر صبح و شام و روز و شب و سال و ماه عمر | چون نی نوا کنم ز غم نینواى تو<ref>حدیقةالشعراء، ج ۱،ص ۵۲۳.</ref>}}  


{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
خط ۱۰۱: خط ۹۳:
{{شعر}}
{{شعر}}


{{ب|محبوب قلوب عالمین است حسین | زینت ده بزم شور و شین است حسین}}
{{ب|محبوب قلوب عالمین است [[حسین]]| [[زینب (س)|زینت]] ده بزم شور و شین است حسین}}


{{ب|امروز اگر نجات فردا طلبى | مى‌دان به یقین همه حسین است حسین <ref>''همان.''</ref> }}
{{ب|امروز اگر نجات فردا طلبى | مى‌دان به یقین همه حسین است حسین <ref>همان</ref> }}


{{ب|به کربلا ز نجف یا على!تعال تعال <ref>''در متن آمده:ز کربلا به نجف....''</ref>| ببین به حال حسین و بر او بنال بنال}}  
{{ب|به کربلا ز نجف یا على! تعال تعال<ref>در متن آمده: ز کربلا به نجف...</ref>| ببین به حال حسین و بر او بنال بنال}}  


{{ب|مه محرمش از تشنگى چو ماه صیام | بر او قتال حلال و حرام آب زلال!}}  
{{ب|مه [[محرم]]ش از تشنگى چو ماه صیام | بر او قتال حلال و حرام آب زلال!}}  


{{ب|هزار و نهصد و پنجاه زخم بر بدنش |نه سر عمامه نه تن سر ز ظلم اهل ضلال...}}  
{{ب|هزار و نهصد و پنجاه زخم بر بدنش |نه سر عمامه نه تن سر ز ظلم اهل ضلال}}  


{{ب|به پیشگاه خسان صف‌زنان نگر ز جفا| سر برهنه و روى گشاده عترت و آل <ref>''در حاشیه نسخه،مولف با خط ریز و رنگ پریده نوشته:«باقى این مرثیه را حاجى ملا اسماعیل بلبل دارد،باید ان شاء اللّه گرفته شود.»(ر.ک:حدیقة الشعراء،ج 1،ص 523.)''</ref> }}
{{ب|به پیشگاه خسان صف‌زنان نگر ز جفا| سر برهنه و روى گشاده عترت و آل<ref>در حاشیه نسخه، مولف با خط ریز و رنگ پریده نوشته: «باقى این مرثیه را حاجى ملا اسماعیل بلبل دارد، باید ان شاء اللّه گرفته شود.» (ر.ک: حدیقة الشعراء، ج ۱،ص ۵۲۳.)</ref> }}


{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}
خط ۱۱۷: خط ۱۰۹:
==منابع==
==منابع==


* [[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 910.]]
*[[دانشنامه‌ شعر عاشورایی‌ انقلاب‌ حسینی‌ در شعر شاعران‌ عرب‌ و عجم‌|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۹۱۰.]]


*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ص 313-315.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۳۱۳-۳۱۵.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
<references />{{شاعران}}
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۱۲

خاکی شیرازی (م ۱۲۸۶ ه. ق) شاعر و درویش قرن سیزدهم هجرى بود.[۱]

خاکی شیرازی
نام اصلی ملا محمدابراهیم قارى
زمینهٔ کاری شاعر
مرگ ۱۲۸۶ ه. ق
ملیت ایرانی
جایگاه خاکسپاری وادى‌السلام
تخلص خاکى
اثرگذاشته بر شاعران عاشورایی قرن سیزدهم

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از ملا محمدابراهیم قاری متخلص به خاکی شیرازی اشعار پراکنده‌اى در دو تذکره «حدیقةالشعراء» و «مرآةالفصاحه» به چاپ رسیده‌است که در سبک عراقى است و او از شیوه بیانى این سبک براى به تصویر کشیدن مطالبى که در نظر داشته استفاده کرده‌است.

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شنیده‌اید حسینى به ظلم گشت شهید ندیده‌اید که چشم سپهر خون بارید
شنیده‌اید که کردند تیربارانش ندیده‌اید به یاران و عترتش چه رسید
شنیده‌اید که از خون سر نمود وضو ندیده‌اید که چون در سجود سر بخشید![۲]

بند سوم دوازده‌ بندى در مراثى سالار شهیدان[ویرایش | ویرایش مبدأ]


چون شهسوار عرصه میدان کربلا شد غوطه‌ور به لجّه عمان کربلا
بارید آسمان به زمین بس که سیل خون شد مهر و ماه غرقه طوفان کربلا
شیرخدا به راحت[۳] و آلوده گرگ چرخ دندان به خون یوسف کنعان کربلا
مسجد به دیر و سَبحه به زنّار شد بدل چون شد فسرده شمع شبستان کربلا
از تندباد حادثه دوران به باد داد بشکفت هر گلى ز گلستان کربلا
در جوى خون لاله‌عذاران سرو قد گردیده لاله‌زار بیابان کربلا
غیر از سرشک حسرت و آب دل کباب آبى که زد بر آتش مهمان کربلا
آل زنا غنوده بر اورنگ زرنگار و اندر خرابه پرده‌نشینان کربلا
اى زادۀ زیاد، کجا مى‌رود زِ یاد ظلمى که از تو رفت به سلطان کربلا
تا روز حشر لعنت حق بر یزید باد «هل من مَزید» نار بر او مزید باد![۴]
مظلوم کربلا! سر و جانم فداى تو نبود به جان تو به سرم جز هواى تو
هر صبح و شام و روز و شب و سال و ماه عمر چون نی نوا کنم ز غم نینواى تو[۵]

رباعى[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محبوب قلوب عالمین است حسین زینت ده بزم شور و شین است حسین
امروز اگر نجات فردا طلبى مى‌دان به یقین همه حسین است حسین [۶]
به کربلا ز نجف یا على! تعال تعال[۷] ببین به حال حسین و بر او بنال بنال
مه محرمش از تشنگى چو ماه صیام بر او قتال حلال و حرام آب زلال!
هزار و نهصد و پنجاه زخم بر بدنش نه سر عمامه نه تن سر ز ظلم اهل ضلال
به پیشگاه خسان صف‌زنان نگر ز جفا سر برهنه و روى گشاده عترت و آل[۸]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. محمدابراهیم قاری متخلص به «خاکى» درویش و شاعر بود.
  2. همان، ص ۱۷۸.
  3. خاکى شیرازى از کجا دریافته است که امیرمومنان على(ع) در جریان مصائب و شهادت حضرت سیدالشهداء(ع) در امن و راحت و آسایش بوده‌است؟! این شیوه سخن گفتن دور از ادب و خلاف واقع است. او مى‌توانست بگوید: شیر خدا نبود که آلود گرگ چرخ دندان به خون یوسف کنعان کربلا شاعران آیینى ما باید بایدها و نبایدهاى شعر آیینى را دقیقا مراعات کنند و از این‌گونه سخن گفتن بپرهیزند. [البته شاید منظور شاعر از «راحت»، همان غنودن به خواب مرگ و شهادت باشد.]
  4. تذکره مرآةالفصاحه، ص ۱۷۹.
  5. حدیقةالشعراء، ج ۱،ص ۵۲۳.
  6. همان
  7. در متن آمده: ز کربلا به نجف...
  8. در حاشیه نسخه، مولف با خط ریز و رنگ پریده نوشته: «باقى این مرثیه را حاجى ملا اسماعیل بلبل دارد، باید ان شاء اللّه گرفته شود.» (ر.ک: حدیقة الشعراء، ج ۱،ص ۵۲۳.)