سیف فرغانی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
سیف الدّین ابو المحامد محمّد فرغانی، شاعر پارسی گوی قرن هفتم و هشتم هجری است. زادگاه وی را فرغانه- از شهرهای ازبکستان امروزی- در ماوراء النهر دانسته‌اند. از تاریخ ولادت وی اطلاع چندانی در دست نیست ولی آن چنان که از اشعارش برمی‌آید وی هم زمان با فتنه‌ی مغولان می‌زیسته است و با سعدی نیز مکاتبه و مشاعره داشته و در دستگاه دولتی صاحب دیوان جوینی فعالیت می‌کرده است بنابراین در نیمه‌ی پایانی قرن هفتم و اوایل قرن هشتم در قید حیات بوده است.
'''سیف فرغانی''' شاعر پارسی گوی قرن هفتم و هشتم هجری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = سیف فرغانی
| تصویر                  = سیف فرغانی.jpg
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              = سیف‌الدین ابوالمحامد محمٌد فرغانی
| زمینه فعالیت          =
| ملیت                  =
| تاریخ تولد            =
| محل تولد                = فرغانه از شهرهای ازبکستان
| والدین                = 
| تاریخ مرگ              = ۷۴۹ ه. ق
| محل مرگ                = شهر آق سرا، ترکیه
| علت مرگ                =
| محل زندگی              =
| مختصات محل زندگی        =
| مدفن                  =
|مذهب                  =
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
| نام دیگر              =
|لقب                    =
|بنیانگذار              =
| پیشه                  =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار            =
|تخلص                    =
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی            =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                  =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت              =
| تأثیرگذاشته بر        =
| تأثیرپذیرفته از        =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}
==زندگینامه==
سیف‌الدّین ابوالمحامد محمّد فرغانی معروف به سیف فرغانی در فرغانه، از شهرهای ازبکستان امروزی، در ماوراء النهر به دنیا آمد. از تاریخ ولادت وی اطلاع چندانی در دست نیست ولی آن چنان که از اشعارش برمی‌آید وی هم زمان با فتنه‌ی مغولان می‌زیسته است و با [[سعدی]] نیز مکاتبه و مشاعره داشته و در دستگاه دولتی صاحب دیوان جوینی فعالیت می‌کرده‌است بنابراین در نیمه‌ی پایانی قرن هفتم و اوایل قرن هشتم در قید حیات بوده‌است.


سیف فرغانی به سبب آزار و ایذاء مغولان زادگاهش را ترک کرده به تبریز و سپس آسیای صغیر رفت و در یکی از خانقاه‌های شهر «آق سرا»- در ترکیه‌ی امروزی- گوشه‌ی عزلت گزید و در فاصله‌ی سالهای 705 تا 749 ه ق در گمنامی درگذشت و همانجا مدفون شد. او همواره از مدح حکام و سلاطین پرهیز می‌کرد. سیف به شدت شیفته‌ی سعدی بود و چهار قصیده خطاب به وی و 41 غزل در تضمین اشعارش سروده و سراسر دیوانش مملو از ترکیبات، تشبیهات و مضامین سعدی است.
سیف فرغانی به سبب آزار و ایذاء مغولان زادگاهش را ترک کرده به تبریز و سپس آسیای صغیر رفت و در یکی از خانقاه‌های شهر «آق سرا»، در ترکیه‌ی امروزی، گوشه‌ی عزلت گزید و در فاصله‌ی سال‌های ۷۰۵ تا ۷۴۹ ه. ق در گمنامی درگذشت و همانجا مدفون شد. او همواره از مدح حکام و سلاطین پرهیز می‌کرد. سیف به شدت شیفته‌ی سعدی بود و چهار قصیده خطاب به وی و ۴۱ غزل در تضمین اشعارش سروده و سراسر دیوانش مملو از ترکیبات، تشبیهات و مضامین سعدی است.


علاوه بر این بخش دیگری از سروده‌های سیف را انتقاد از اوضاع نابسامان جامعه‌ی اسلامی، فساد اخلاقی عامه و تباهی اجتماعی آن روزگار ایران در بر می‌گیرد.
علاوه بر این بخش دیگری از سروده‌های سیف را انتقاد از اوضاع نابسامان جامعه‌ی اسلامی، فساد اخلاقی عامه و تباهی اجتماعی آن روزگار ایران در بر می‌گیرد.


سیف از قدیمی‌ترین سخنورانی است که در رثای شهدای کربلا شعر سروده و مردم را به اقامه‌ی عزاداری برای «کشته‌ی کربلا» دعوت نموده است. شیوه‌ی سخنوری سیف در قصیده، متأثر از سبک شاعران خراسانی است، و در غزل نیز از سعدی و سبک عراقی تبعیت کرده است. اشعار وی در عین انسجام و استحکام به شکل چشمگیری ساده و روان است. وی را عارفی روشن ضمیر و زاهدی وارسته دانسته‌اند و از آن جا که او تربیت و تهذیب نفس و حصول سعادت را از طریق علوم معقول و تربیت علمی نمی‌پسندید، او را متأثر از سنایی می‌دانند.
سیف از قدیمی‌ترین سخنورانی است که در رثای شهدای کربلا شعر سروده و مردم را به اقامه‌ی عزاداری برای «کشته‌ی کربلا» دعوت نموده‌است. شیوه‌ی سخنوری سیف در قصیده، متأثر از سبک شاعران خراسانی است و در غزل نیز از سعدی و سبک عراقی تبعیت کرده‌است. اشعار وی در عین انسجام و استحکام به شکل چشمگیری ساده و روان است. وی را عارفی روشن ضمیر و زاهدی وارسته دانسته‌اند و از آن جا که او تربیت، تهذیب نفس و حصول سعادت را از طریق علوم معقول و تربیت علمی نمی‌پسندید، او را متأثر از سنایی می‌دانند.


تنها اثر به جا مانده از سیف دیوان اوست. مجموعه‌ی اشعار وی به بیش از دوازده هزار بیت شامل 573 غزل، 160 قصیده، 4 قطعه و 23 رباعی می‌رسد. اشعارش در نعت خداوند، رسول اکرم (ص) و یا در مقام موعظه و اندرز بوده که کرارا به آیات و قصص قرآنی و وقایع تاریخی و اصطلاحات عرفانی استشهاد و اشاره شده است. <ref>دیوان سیف؛ مقدمه با تلخیص. سیف فرغانی قهرمانی در عرصه‌ی سخنوری؛ ص 16 به بعد.</ref>
تنها اثر به جا مانده از سیف [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2345210&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] اوست. مجموعه‌ی اشعار وی به بیش از دوازده هزار بیت شامل ۵۷۳ غزل، ۱۶۰ قصیده، ۴ قطعه و ۲۳ رباعی می‌رسد. اشعارش در نعت خداوند، رسول اکرم(ص) و یا در مقام موعظه و اندرز بوده که کرارا به آیات و قصص قرآنی و وقایع تاریخی و اصطلاحات عرفانی استشهاد و اشاره شده‌است.<ref>دیوان سیف؛ مقدمه با تلخیص. سیف فرغانی قهرمانی در عرصه‌ی سخنوری؛ ص ۱۶ به بعد.</ref>


==اشعار==


'''«بر کشته کربلا بگریید»'''
===بر کشته [[کربلا]] بگریید===
 
{| style="margin: 0 auto; "
 
| class="b" |<span class="beyt"> ای قوم درین عزا بگریید</span>
{{شعر}}
| style="width:2em;" |
{{ب| ای قوم درین عزا بگریید|بر کشته‌ی کربلا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">بر کشته‌ی کربلا بگریید </span>
 
|-
{{ب| با این دل مرده، خنده تا چند|امروز در این عزا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> با این دل مرده، خنده تا چند</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| فرزند رسول را بکشتند|از بهر خدای را بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">امروز در این عزا بگریید </span>
 
|-
{{ب| از خون جگر سرشک سازید|بهر دل مصطفی بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> فرزند رسول را بکشتند</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| وز معدن دل به اشک چون دُرّ|بر گوهر مرتضی بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">از بهر خدای را بگریید </span>
 
|-
{{ب| با نعمت عافیت به صد چشم‌|بر اهل چنین بلا بگریید  }}
| class="b" |<span class="beyt"> از خون جگر سرشک سازید</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| دل خسته‌ی <ref>دل خسته: مجروح.</ref> ماتم حسینید|ای خسته دلان هَلا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">بهر دل مصطفی بگریید </span>
 
|-
{{ب| در ماتم او خَمُش مباشید|یا نعره زنید، یا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> وز معدن دل به اشک چون دُرّ</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| تا روح که متّصل به جسم است‌|از تن نشود جدا، بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">بر گوهر مرتضی بگریید </span>
 
|-
{{ب| در گریه، سخن نکو نیاید|من می‌گویم، شما بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> با نعمت عافیت به صد چشم‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| بر دُنیی کم بقا بخندید|بر عالم پر عَنا <ref>عنا: رنج و زحمت و اندوه.</ref> بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">بر اهل چنین بلا بگریید  </span>
 
|-
{{ب| بسیار درو نمی‌توان بود|بر اندکیِ بقا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> دل خسته‌ی <ref>دل خسته: مجروح.</ref> ماتم حسینید</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| بر جور و جفای آن جماعت‌|یک دم ز سر صفا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">ای خسته دلان هَلا بگریید </span>
 
|-
{{ب| اشک از پی چیست، تا بریزید|چشم از پی چیست؟ تا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> در ماتم او خَمُش مباشید</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| در گریه به صد زبان بنالید|در پرده به صد نوا <ref> نوا: آهنگ، نغمه، سرود.</ref> بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">یا نعره زنید، یا بگریید </span>
 
|-
{{ب| تا شسته شود کدورت از دل‌|یک دم ز سر صفا بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt"> تا روح که متّصل به جسم است‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| نسیان گنه صواب نبود|کردید بسی خطا، بگریید }}
| class="b" |<span class="beyt">از تن نشود جدا، بگریید </span>
 
|-
{{ب| وز بهر نزول غَیث <ref>غَیث: باران، ابری که از آن باران ببارد.</ref> رحمت‌|چون ابرگهِ دعا بگریید <ref> دیوان سیف فرغانی؛ ص 176.</ref> }}
| class="b" |<span class="beyt"> در گریه، سخن نکو نیاید</span>
{{پایان شعر}}
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">من می‌گویم، شما بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بر دُنیی کم بقا بخندید</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بر عالم پر عَنا <ref>عنا: رنج و زحمت و اندوه.</ref> بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بسیار درو نمی‌توان بود</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بر اندکیِ بقا بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بر جور و جفای آن جماعت‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">یک دم ز سر صفا بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> اشک از پی چیست، تا بریزید</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">چشم از پی چیست؟ تا بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> در گریه به صد زبان بنالید</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">در پرده به صد نوا <ref> نوا: آهنگ، نغمه، سرود.</ref> بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> تا شسته شود کدورت از دل‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">یک دم ز سر صفا بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> نسیان گنه صواب نبود</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">کردید بسی خطا، بگریید </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> وز بهر نزول غَیث <ref>غَیث: باران، ابری که از آن باران ببارد.</ref> رحمت‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">چون ابرگهِ دعا بگریید <ref> دیوان سیف فرغانی؛ ص ۱۷۶.</ref> </span>
|}




==منابع==
==منابع==


دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 764-765.
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲ ص: ۷۶۴-۷۶۵.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
خط ۶۲: خط ۱۴۵:
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متقدم]]
[[رده:شاعران متقدم]]
<references />{{شاعران}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۸

سیف فرغانی شاعر پارسی گوی قرن هفتم و هشتم هجری است.

سیف فرغانی
سیف فرغانی.jpg
نام اصلی سیف‌الدین ابوالمحامد محمٌد فرغانی
زادروز فرغانه از شهرهای ازبکستان
مرگ ۷۴۹ ه. ق
شهر آق سرا، ترکیه

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

سیف‌الدّین ابوالمحامد محمّد فرغانی معروف به سیف فرغانی در فرغانه، از شهرهای ازبکستان امروزی، در ماوراء النهر به دنیا آمد. از تاریخ ولادت وی اطلاع چندانی در دست نیست ولی آن چنان که از اشعارش برمی‌آید وی هم زمان با فتنه‌ی مغولان می‌زیسته است و با سعدی نیز مکاتبه و مشاعره داشته و در دستگاه دولتی صاحب دیوان جوینی فعالیت می‌کرده‌است بنابراین در نیمه‌ی پایانی قرن هفتم و اوایل قرن هشتم در قید حیات بوده‌است.

سیف فرغانی به سبب آزار و ایذاء مغولان زادگاهش را ترک کرده به تبریز و سپس آسیای صغیر رفت و در یکی از خانقاه‌های شهر «آق سرا»، در ترکیه‌ی امروزی، گوشه‌ی عزلت گزید و در فاصله‌ی سال‌های ۷۰۵ تا ۷۴۹ ه. ق در گمنامی درگذشت و همانجا مدفون شد. او همواره از مدح حکام و سلاطین پرهیز می‌کرد. سیف به شدت شیفته‌ی سعدی بود و چهار قصیده خطاب به وی و ۴۱ غزل در تضمین اشعارش سروده و سراسر دیوانش مملو از ترکیبات، تشبیهات و مضامین سعدی است.

علاوه بر این بخش دیگری از سروده‌های سیف را انتقاد از اوضاع نابسامان جامعه‌ی اسلامی، فساد اخلاقی عامه و تباهی اجتماعی آن روزگار ایران در بر می‌گیرد.

سیف از قدیمی‌ترین سخنورانی است که در رثای شهدای کربلا شعر سروده و مردم را به اقامه‌ی عزاداری برای «کشته‌ی کربلا» دعوت نموده‌است. شیوه‌ی سخنوری سیف در قصیده، متأثر از سبک شاعران خراسانی است و در غزل نیز از سعدی و سبک عراقی تبعیت کرده‌است. اشعار وی در عین انسجام و استحکام به شکل چشمگیری ساده و روان است. وی را عارفی روشن ضمیر و زاهدی وارسته دانسته‌اند و از آن جا که او تربیت، تهذیب نفس و حصول سعادت را از طریق علوم معقول و تربیت علمی نمی‌پسندید، او را متأثر از سنایی می‌دانند.

تنها اثر به جا مانده از سیف دیوان اوست. مجموعه‌ی اشعار وی به بیش از دوازده هزار بیت شامل ۵۷۳ غزل، ۱۶۰ قصیده، ۴ قطعه و ۲۳ رباعی می‌رسد. اشعارش در نعت خداوند، رسول اکرم(ص) و یا در مقام موعظه و اندرز بوده که کرارا به آیات و قصص قرآنی و وقایع تاریخی و اصطلاحات عرفانی استشهاد و اشاره شده‌است.[۱]

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بر کشته کربلا بگریید[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ای قوم درین عزا بگریید بر کشته‌ی کربلا بگریید
با این دل مرده، خنده تا چند امروز در این عزا بگریید
فرزند رسول را بکشتند از بهر خدای را بگریید
از خون جگر سرشک سازید بهر دل مصطفی بگریید
وز معدن دل به اشک چون دُرّ بر گوهر مرتضی بگریید
با نعمت عافیت به صد چشم‌ بر اهل چنین بلا بگریید
دل خسته‌ی [۲] ماتم حسینید ای خسته دلان هَلا بگریید
در ماتم او خَمُش مباشید یا نعره زنید، یا بگریید
تا روح که متّصل به جسم است‌ از تن نشود جدا، بگریید
در گریه، سخن نکو نیاید من می‌گویم، شما بگریید
بر دُنیی کم بقا بخندید بر عالم پر عَنا [۳] بگریید
بسیار درو نمی‌توان بود بر اندکیِ بقا بگریید
بر جور و جفای آن جماعت‌ یک دم ز سر صفا بگریید
اشک از پی چیست، تا بریزید چشم از پی چیست؟ تا بگریید
در گریه به صد زبان بنالید در پرده به صد نوا [۴] بگریید
تا شسته شود کدورت از دل‌ یک دم ز سر صفا بگریید
نسیان گنه صواب نبود کردید بسی خطا، بگریید
وز بهر نزول غَیث [۵] رحمت‌ چون ابرگهِ دعا بگریید [۶]


منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ دیوان سیف؛ مقدمه با تلخیص. سیف فرغانی قهرمانی در عرصه‌ی سخنوری؛ ص ۱۶ به بعد.
  2. ↑ دل خسته: مجروح.
  3. ↑ عنا: رنج و زحمت و اندوه.
  4. ↑ نوا: آهنگ، نغمه، سرود.
  5. ↑ غَیث: باران، ابری که از آن باران ببارد.
  6. ↑ دیوان سیف فرغانی؛ ص ۱۷۶.
برگرفته از «https://fa.wikihussain.com/index.php?title=سیف_فرغانی‌&oldid=36243»