فضولی بغدادی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جزبدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
ملّا محمّد بن سلیمان بغدادی از اکابر شعرا و عرفای قرن دهم هجری است که اشعار مؤثر و سوزناک به زبان ترکی و گاه به عربی و فارسی دارد. او کتاب «حدیقة السّعدا» را به تقلید از کتاب «روضة الشّهدا» حسین واعظ کاشفی نوشته است. فضولی از وابستگان دربار سلطان سلیمان خان قانونی دهمین سلطان عثمانی بوده است.
'''ملا محمد بن سلیمان بغدادی''' از اکابر شعرا و عرفای قرن دهم هجری است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    = فضولی بغدادی
| تصویر                  = فضولی بغدادی.jpg
| توضیح تصویر            =
| نام اصلی              = ملٌامحمٌد بن سلیمان بغدادی
| زمینه فعالیت          =
| ملیت                  =
| تاریخ تولد            =
| محل تولد                =
| والدین                = 
| تاریخ مرگ              = ۹۷۰ ه. ق.
| محل مرگ                = شیراز
| علت مرگ                =
| محل زندگی              =
| مختصات محل زندگی        =
| مدفن                  =
|مذهب                  =
|در زمان حکومت          =
|اتفاقات مهم            =
| نام دیگر              =
|لقب                    =
|بنیانگذار              =
| پیشه                  =
| سال‌های نویسندگی        =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|فیلم‌نامه‌ها              =
|دیوان اشعار            =
|تخلص                    = فضولی
|فیلم ساخته بر اساس اثر=
| همسر                    =
| شریک زندگی            =
| فرزندان                =
|تحصیلات                  =
|دانشگاه                =
|حوزه                  =
|شاگرد                  =
|استاد                  =
|علت شهرت              =
| تأثیرگذاشته بر        =
| تأثیرپذیرفته از         =
| وب‌گاه                  =
|گفتاورد                =
|امضا                  =
}}


فضولی به سال 970 ه ق. در گذشته است. دیوان او شامل قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات و ساقی نامه است که در ترکیه به طبع رسیده است. تخلّص «فضولی» را از این جهت انتخاب کرد که این لقب مقبول طبع کسی نخواهد افتاد و به قول خودش این لقب موافق هوای او و لقبی مطابق دعوای او بود. خود می‌نویسد: این لقب چند وجه دارد اول آنکه من خود را یگانه روزگار می‌خواستم و این معنی درین تخلّص به ظهور پیوست دوم آنکه من به توفیق همّت، استدعای جامعیّت جمیع علوم و فنون داشتم و این تخلّص متضمّن این مضمون است چرا که کلمه فضول در لغت جمع فضل است بر وزن علوم و فنون. دیگر مفهوم فضولی به اصطلاح عوّام خلاف ادب است و چه خلاف ادب ازین برتر که مرا با وجود قلّت معاشرت علمای عالی مقدار در مباحث عقلیه و نقلیه مسایلی را مطرح کردم که اختلاف بین فقهاست.
==زندگینامه==
فضولی از وابستگان دربار «سلطان سلیمان خان قانونی» دهمین سلطان عثمانی بوده است. تخلص «فضولی» را از این جهت انتخاب کرد که این لقب مقبول طبع کسی نخواهد افتاد و به قول خودش این لقب موافق هوای او و لقبی مطابق دعوای او بود. خود می‌نویسد: این لقب چند وجه دارد اول آنکه من خود را یگانه روزگار می‌خواستم و این معنی درین تخلص به ظهور پیوست دوم آنکه من به توفیق همت، استدعای جامعیت جمیع علوم و فنون داشتم و این تخلص متضمن این مضمون است چرا که کلمه فضول در لغت جمع فضل است بر وزن علوم و فنون. دیگر مفهوم فضولی به اصطلاح عوام خلاف ادب است و چه خلاف ادب ازین برتر که مرا با وجود قلت معاشرت علمای عالی مقدار در مباحث عقلیه و نقلیه مسایلی را مطرح کردم که اختلاف بین فقهاست.وی به سال ۹۷۰ ه. ق. در گذشته است.


دیگر آثار او عبارتند از: «انیس القلب»، «بنگ و باده» (ترکی)، «صحّت و مرض»، «لیلی و مجنون» (ترکی) . <ref> لغت نامه دهخدا. دیوان فضولی بغدادی (فارسی) مقدمه با تلخیص.</ref>
==آثار==
فضولی بغدادی اشعار موثر و سوزناک به زبان ترکی و گاه به عربی و فارسی دارد. دیوان او شامل قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات و ساقی نامه است که در ترکیه به طبع رسیده است. او کتاب «حدیقه السعدا» را به تقلید از کتاب «[[روضه الشهداء|روضه الشهدا]]» [[ملا حسین واعظ کاشفی|حسین واعظ کاشفی]] نوشته است.  


دیگر آثار او عبارتند از: «انیس القلب»، «بنگ و باده» (ترکی)، «صحت و مرض»، «لیلی و مجنون» (ترکی) . <ref> لغت نامه دهخدا. دیوان فضولی بغدادی (فارسی) مقدمه با تلخیص.</ref>


'''قصیده:'''
==اشعار==


===قصیده===
====شعر۱====
{{شعر}}
{{شعر}}


{{ب| طاعتی کان در حقیقت موجب قرب خداست‌|طوف خاک درگه مظلوم دشت کربلاست }}
{{ب| طاعتی کان در حقیقت موجب قرب خداست‌|طوف خاک درگه مظلوم دشت کربلاست }}


{{ب| ای خوش آن مردم که بهر قوّت نور نظر|در نظر او را مدام آن قبله‌ی حاجت رواست }}
{{ب| ای خوش آن مردم که بهر قوت نور نظر|در نظر او را مدام آن قبله‌ی حاجت رواست }}


{{ب| ای خوش آن طالب که در هنگام حاجت خواستن‌|خاک راه کربلا در چشم او چون توتیاست }}
{{ب| ای خوش آن طالب که در هنگام حاجت خواستن‌|خاک راه کربلا در چشم او چون توتیاست }}
خط ۴۴: خط ۹۶:
{{ب| کی رود ناکام هرکس کآورد رو سوی او|کی شود محروم هرکس را که با او التجاست }}
{{ب| کی رود ناکام هرکس کآورد رو سوی او|کی شود محروم هرکس را که با او التجاست }}


{{ب| رتبه‌ی گردی که خیزد از ره زوّار او|از ره رفعت قرار بارگاه کبریاست }}
{{ب| رتبه‌ی گردی که خیزد از ره زوار او|از ره رفعت قرار بارگاه کبریاست }}


{{ب| شهسوار یثرب و بطحا امام انس و جان‌|پادشاه صورت و معنی شه هر دو سراست }}
{{ب| شهسوار یثرب و بطحا امام انس و جان‌|پادشاه صورت و معنی شه هر دو سراست }}
خط ۵۴: خط ۱۰۶:
{{ب| تا اثر دارد جهان در دعوی خون حسین‌|صد هزاران بی‌ادب در معرض فوت و فناست }}
{{ب| تا اثر دارد جهان در دعوی خون حسین‌|صد هزاران بی‌ادب در معرض فوت و فناست }}


{{ب| باد <ref> باد: باشد.</ref> نصرت نیک بختی را که دایم در جهان‌|از ره اخلاص دارد نیّت این باز خواست }}
{{ب| باد <ref> باد: باشد.</ref> نصرت نیک بختی را که دایم در جهان‌|از ره اخلاص دارد نیت این باز خواست }}


{{ب| السّلام ای نور بخش دیده‌ی اهل نظر|السّلام ای آنکه درگاه تو حاجت‌گاه ماست }}
{{ب| السلام ای نور بخش دیده‌ی اهل نظر|السلام ای آنکه درگاه تو حاجت‌گاه ماست }}


{{ب| دردمندی نیست کز لطف تو درمانی نیافت‌|خاک درگاه تو اهل درد را دار الشفاست <ref>دیوان فضولی بغدادی؛ ص 191 و 193.</ref> }}  
{{ب| دردمندی نیست کز لطف تو درمانی نیافت‌|خاک درگاه تو اهل درد را دار الشفاست <ref>دیوان فضولی بغدادی؛ ص 191 و 193.</ref> }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
====شعر ۲====
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| السلام ای ساکن محنت سرای کربلا|السلام ای مستمند و مبتلای کربلا }}
{{ب| السلام ای ساکن محنت سرای کربلا|السلام ای مستمند و مبتلای کربلا }}
خط ۹۸: خط ۱۵۰:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


 
====شعر ۳====
{{شعر}}
{{شعر}}
{{ب| نیست سبحه این که بردستست ما را بلکه هست‌|دانه‌ی چندی ز درّ بی‌بهای کربلا }}
{{ب| نیست سبحه این که بردستست ما را بلکه هست‌|دانه‌ی چندی ز درّ بی‌بهای کربلا }}
خط ۱۱۳: خط ۱۶۵:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


====شعر ۴====


{{شعر}}
{| style="margin: 0 auto; "
{{ب| روی دلم باز سوی کربلاست‌|رغبت بیمار به دار الشفاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> روی دلم باز سوی [[کربلا]]<nowiki/>ست‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| گرد ره بادیه‌ی کربلا|مخبر مظلومی آل عباست }}
| class="b" |<span class="beyt">رغبت بیمار به دار الشفاست </span>
 
|-
{{ب| زین سبب از دیده‌ی اهل نظر|اشک فشاننده‌تر از توتیاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> گرد ره بادیه‌ی کربلا</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| ذکر لب تشنه‌ی شاه شهید|شهد شفای دل بیمار ماست }}
| class="b" |<span class="beyt">مخبر مظلومی آل عباست </span>
 
|-
{{ب| آن که بهر خسته‌ی بی‌دست و پا|نیّت طوف در او هم دواست }}
| class="b" |<span class="beyt"> زین سبب از دیده‌ی اهل نظر</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| آن که پس از واقعه‌ی کربلا|آرزوی نصرت او هم غزاست }}
| class="b" |<span class="beyt">اشک فشاننده‌تر از توتیاست </span>
 
|-
{{ب| اشرف اولاد بنی فاطمه‌|سیّد آل علی المرتضاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> ذکر لب تشنه‌ی شاه شهید</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| پرده‌ی آرایش درگاه او|پرده‌کش چهره‌ی جرم و خطاست }}
| class="b" |<span class="beyt">شهد شفای دل بیمار ماست </span>
 
|-
{{ب| کنگره‌ی قصر معّلای او|ارّه‌ی نخل بُن خصم دغاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> آن که بهر خسته‌ی بی‌دست و پا</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| آن که به درگاه حسین علی‌|روی نهاده به امید جزاست }}
| class="b" |<span class="beyt">نیت طوف در او هم دواست </span>
 
|-
{{ب| نیّتش اینست که کردم طواف‌|روضه جزای عمل من سزاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> آن که پس از واقعه‌ی کربلا</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| می‌شود البته خجل گر کسی‌|پرسد ازو روضه‌ی دیگر کجاست }}
| class="b" |<span class="beyt">آرزوی نصرت او هم غزاست </span>
 
|-
{{ب| در همه طاعت غرض آدمی‌|مرتبه‌ی دولت قرب خداست }}
| class="b" |<span class="beyt"> اشرف اولاد بنی فاطمه‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| هرکه طواف در آن شاه کرد|چون به یقین مدرک این مدّعاست }}
| class="b" |<span class="beyt">سید آل علی المرتضاست </span>
 
|-
{{ب| دغدغه دارم که در آن نیست رای‌|دغدغه‌ی طاعت دیگر چراست }}
| class="b" |<span class="beyt"> پرده‌ی آرایش درگاه او</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| ای به رضای تو قضا و قدر|وی همه کار تو به تقدیر راست }}
| class="b" |<span class="beyt">پرده‌کش چهره‌ی جرم و خطاست </span>
 
|-
{{ب| بود دلت را به شهادت رضانصرت دشمن اثر آن رضاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> کنگره‌ی قصر معلای او</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| ورنه کجا دشمن بد کیش راتاب مصاف خلف مصطفاست؟ }}
| class="b" |<span class="beyt">اره‌ی نخل بُن خصم دغاست </span>
 
|-
{{ب| خصم ز تدبیر ظهور فسادگرچه ثبات خود و نفی خداست }}
| class="b" |<span class="beyt"> آن که به درگاه [[حسین بن على (ع)|حسین علی‌]]</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| معجزت این بس که کنون بی‌اثرآن شده محجوب حجاب فناست }}
| class="b" |<span class="beyt">روی نهاده به امید جزاست </span>
 
|-
{{ب| داخل آثار علامات تست‌تا به ابد آنچه به دست بقاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> نیتش اینست که کردم طواف‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| در همه‌ی مذهب حق مجملاقاتل تو قابل لعن خداست }}
| class="b" |<span class="beyt">روضه جزای عمل من سزاست </span>
 
|-
{{ب| تجربه کردیم بسی در جهان‌هیچ دلی نیست که دور از بلاست  }}
| class="b" |<span class="beyt"> می‌شود البته خجل گر کسی‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| بهر تو ماتمکده‌ای بیش نیست‌خانه‌ی دل کز غم و رنج و عناست }}
| class="b" |<span class="beyt">پرسد ازو روضه‌ی دیگر کجاست </span>
 
|-
{{ب| گریه‌کنان مردم چشم همه‌بهر تو پوشیده سیه در عزاست }}
| class="b" |<span class="beyt"> در همه طاعت غرض آدمی‌</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| مردم دیده همه ماتمزده‌دیده‌ی مردم همه ماتم سراست }}
| class="b" |<span class="beyt">مرتبه‌ی دولت قرب خداست </span>
 
|-
{{ب| دوست چه سان از تو شود ناامیدحاجت دشمن چو به لطفت رواست }}
| class="b" |<span class="beyt"> هرکه طواف در آن شاه کرد</span>
 
| style="width:2em;" |
{{ب| کار «فضولی» به تو افتاده است‌چاره‌ی او کن که بسی بینواست <ref>همان؛ ص 241 و 243.</ref> }}
| class="b" |<span class="beyt">چون به یقین مدرک این مدعاست </span>
{{پایان شعر}}
|-
 
| class="b" |<span class="beyt"> دغدغه دارم که در آن نیست رای‌</span>
 
| style="width:2em;" |
'''رباعی:'''
| class="b" |<span class="beyt">دغدغه‌ی طاعت دیگر چراست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ای به رضای تو قضا و قدر</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">وی همه کار تو به تقدیر راست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بود دلت را به شهادت رضا</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">نصرت دشمن اثر آن رضاست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> ورنه کجا دشمن بد کیش را</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">تاب مصاف خلف مصطفاست؟ </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> خصم ز تدبیر ظهور فساد</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">گرچه ثبات خود و نفی خداست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> معجزت این بس که کنون بی‌اثر</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">آن شده محجوب حجاب فناست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> داخل آثار علامات تست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">تا به ابد آنچه به دست بقاست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> در همه‌ی مذهب حق مجملا</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">قاتل تو قابل لعن خداست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> تجربه کردیم بسی در جهان‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">هیچ دلی نیست که دور از بلاست  </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> بهر تو ماتمکده‌ای بیش نیست‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">خانه‌ی دل کز غم و رنج و عناست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> گریه‌کنان مردم چشم همه‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">بهر تو پوشیده سیه در عزاست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> مردم دیده همه ماتمزده‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">دیده‌ی مردم همه ماتم سراست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> دوست چه سان از تو شود ناامید</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">حاجت دشمن چو به لطفت رواست </span>
|-
| class="b" |<span class="beyt"> کار «فضولی» به تو افتاده است‌</span>
| style="width:2em;" |
| class="b" |<span class="beyt">چاره‌ی او کن که بسی بینواست <ref>همان؛ ص ۲۴۱ و ۲۴۳.</ref> </span>
|}
<br />


===رباعی===
{{شعر}}
{{شعر}}


{{ب| آسوده کربلا بهر فعل که هست‌گر خاک شود نمی‌شود قدرش پست }}
{{ب| آسوده کربلا بهر فعل که هست‌|گر خاک شود نمی‌شود قدرش پست }}


{{ب| بر می‌دارند و سبحه‌اش می‌سازندمی‌گردانند از شرف دست به دست <ref>همان، ص 648.</ref> }}
{{ب| بر می‌دارند و سبحه‌اش می‌سازند|می‌گردانند از شرف دست به دست <ref>همان، ص 648.</ref> }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}




==منابع==
==منابع==


دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 797-800.
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۷۹۷-۸۰۰.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:ادبیات]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران متقدم]]
<references />{{شاعران}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۱۰

ملا محمد بن سلیمان بغدادی از اکابر شعرا و عرفای قرن دهم هجری است.

فضولی بغدادی
فضولی بغدادی.jpg
نام اصلی ملٌامحمٌد بن سلیمان بغدادی
مرگ ۹۷۰ ه. ق.
شیراز
تخلص فضولی

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فضولی از وابستگان دربار «سلطان سلیمان خان قانونی» دهمین سلطان عثمانی بوده است. تخلص «فضولی» را از این جهت انتخاب کرد که این لقب مقبول طبع کسی نخواهد افتاد و به قول خودش این لقب موافق هوای او و لقبی مطابق دعوای او بود. خود می‌نویسد: این لقب چند وجه دارد اول آنکه من خود را یگانه روزگار می‌خواستم و این معنی درین تخلص به ظهور پیوست دوم آنکه من به توفیق همت، استدعای جامعیت جمیع علوم و فنون داشتم و این تخلص متضمن این مضمون است چرا که کلمه فضول در لغت جمع فضل است بر وزن علوم و فنون. دیگر مفهوم فضولی به اصطلاح عوام خلاف ادب است و چه خلاف ادب ازین برتر که مرا با وجود قلت معاشرت علمای عالی مقدار در مباحث عقلیه و نقلیه مسایلی را مطرح کردم که اختلاف بین فقهاست.وی به سال ۹۷۰ ه. ق. در گذشته است.

آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فضولی بغدادی اشعار موثر و سوزناک به زبان ترکی و گاه به عربی و فارسی دارد. دیوان او شامل قصاید، غزلیات، قطعات، رباعیات و ساقی نامه است که در ترکیه به طبع رسیده است. او کتاب «حدیقه السعدا» را به تقلید از کتاب «روضه الشهدا» حسین واعظ کاشفی نوشته است.

دیگر آثار او عبارتند از: «انیس القلب»، «بنگ و باده» (ترکی)، «صحت و مرض»، «لیلی و مجنون» (ترکی) . [۱]

اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قصیده[ویرایش | ویرایش مبدأ]

شعر۱[ویرایش | ویرایش مبدأ]

طاعتی کان در حقیقت موجب قرب خداست‌ طوف خاک درگه مظلوم دشت کربلاست
ای خوش آن مردم که بهر قوت نور نظر در نظر او را مدام آن قبله‌ی حاجت رواست
ای خوش آن طالب که در هنگام حاجت خواستن‌ خاک راه کربلا در چشم او چون توتیاست
ای خوش آن زایر که او را در چنان حاجت گهی‌ گه نماز بی‌رعونت گه نیاز بی‌ریاست
گه به یاد تشنه‌ی آن بادیه اشکش روان‌ گه برای سجده‌ی آن خاک در قدش دوتاست
گاه چون پرگار گرد نقطه‌ی مرقد دوان‌ گاه چون بی‌نقطه احرام طاعت ما به جاست
کربلا گنجی‌ست در ویرانه‌ی دیرین دهر لیک آن گنجی که نقدش نقد شاه اولیاست
خازن حکمت نهاده در چنان گنج شریف‌ طرفه صندوقی که پر از دُر درج لافتاست
یا گلستانیست آن روضه که گر بینند باز رنگ گلهایش ز خون رنگ آل مصطفاست
حدّت ار دارد هوای بقعه‌اش نبود عجب‌ آتش دلهای سوزان در مزاج آن هواست
شور اگر خیزد ز خاکش آب دارد جای آن‌ چون همیشه چشمه‌ی آن آب آب چشم ماست
در میان روضه و آن بقعه تا پا بند فرق‌ در میان جان و دل انواع بحث ماجراست
بحث دارد جان که آن روضه شبیه روضه است‌ دل مغارض می‌شود کان هر دو از هم کی جداست
با وجود آن همه رفعت که دارد آسمان‌ گر زمین از آسمان خود را فزون گیرد رواست
از زمین جزء وست صحرای شریف کربلا کربلا جای حسین ابن علی مرتضاست
آن امام ظاهر و باطن که از محض صفا همچو ظاهر باطنش آیینه‌ی گیتی نماست
کی رود ناکام هرکس کآورد رو سوی او کی شود محروم هرکس را که با او التجاست
رتبه‌ی گردی که خیزد از ره زوار او از ره رفعت قرار بارگاه کبریاست
شهسوار یثرب و بطحا امام انس و جان‌ پادشاه صورت و معنی شه هر دو سراست
زندگی بخش دل ارباب صدق اعتقاد کشته‌ی تیغ جفای ناکسان بی‌وفاست
عاصیان خیر را از قتل آن معصوم پاک‌ صد خجالت روز حشر از حضرت خیر النساست
تا اثر دارد جهان در دعوی خون حسین‌ صد هزاران بی‌ادب در معرض فوت و فناست
باد [۲] نصرت نیک بختی را که دایم در جهان‌ از ره اخلاص دارد نیت این باز خواست
السلام ای نور بخش دیده‌ی اهل نظر السلام ای آنکه درگاه تو حاجت‌گاه ماست
دردمندی نیست کز لطف تو درمانی نیافت‌ خاک درگاه تو اهل درد را دار الشفاست [۳]

شعر ۲[ویرایش | ویرایش مبدأ]

السلام ای ساکن محنت سرای کربلا السلام ای مستمند و مبتلای کربلا
السلام ای هربلای کربلا را کرده صبر السلام ای مبتلای هر بلای کربلا
السلام ای بر تو خار کربلا تیغ جفا السلام ای کشته‌ی تیغ جفای کربلا
السلام ای متّصل با آب چشم و آه دل‌ السلام ای خسته‌ی آب و هوای کربلا
السلام ای غنچه‌ی نشکفته‌ی گلزار غم‌ مانده از غم تنگدل در تنگنای کربلا
السلام ای کرده جا در کربلا وز فیض خود در دل اهل محبّت کرده جای کربلا
السلام ای رشک برده زنده‌های هر دیار در جوار مرقدت بر مرده‌های کربلا
یا شهید کربلا گردم بگرد طوف تو رغبت سیر فضای غم فزای کربلا
یاد اندوه و غمت کردم شد از اندوه و غم‌ از دل من تنگتر بر من فضای کربلا
ریخت خون در کربلا از مردم چشم قضا از ازل اینست گویا مقتضای کربلا
هرکه اندر کربلا از دیده خون دل نریخت‌ غالبا آگه نشد از ماجرای کربلا
چرخ خاک کربلا را ساخت از خون تو گل‌ کرد تدبیر نیاز آن گل، برای کربلا
جای آن باشد که گر بویند آید بوی خون‌ تا بنای دهر باشد از بنای کربلا
سرورا، با یاد لبهای به خون آلوده‌ات‌ خوردن خونست کارم چون گیای کربلا
اجر من این بس که گر میرم شود سر منزلم‌ خاک پاک جانفزای دلگشای کربلا
کربلا خوان عطای تست گردون دم بدم‌ میرساند بر همه عالم صلای کربلا
هر که می‌آید به قدر سعی و استعداد خود بهره می‌گیرد از بحر عطای کربلا

شعر ۳[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نیست سبحه این که بردستست ما را بلکه هست‌ دانه‌ی چندی ز درّ بی‌بهای کربلا
یا شهید کربلا، از من عنایت کم مکن‌ چون تو شاه کربلایی من گدای کربلا
در دلم دردیست استیلای بیم معصیت‌ شربتی می‌خواهم از دار الشفای کربلا
روزگاری شد که مأوای فضولی کربلاست‌ نیست او را میل مأوایی ورای کربلا
هست امیدم که هرگز برنگردد تا ابد روی ما از کعبه‌ی حاجت روای کربلا
هم چو سعی مروه لطف حق نبخشد اجرها سعی ما را در زمین پرصفای کربلا [۴]

شعر ۴[ویرایش | ویرایش مبدأ]

روی دلم باز سوی کربلاست‌ رغبت بیمار به دار الشفاست
گرد ره بادیه‌ی کربلا مخبر مظلومی آل عباست
زین سبب از دیده‌ی اهل نظر اشک فشاننده‌تر از توتیاست
ذکر لب تشنه‌ی شاه شهید شهد شفای دل بیمار ماست
آن که بهر خسته‌ی بی‌دست و پا نیت طوف در او هم دواست
آن که پس از واقعه‌ی کربلا آرزوی نصرت او هم غزاست
اشرف اولاد بنی فاطمه‌ سید آل علی المرتضاست
پرده‌ی آرایش درگاه او پرده‌کش چهره‌ی جرم و خطاست
کنگره‌ی قصر معلای او اره‌ی نخل بُن خصم دغاست
آن که به درگاه حسین علی‌ روی نهاده به امید جزاست
نیتش اینست که کردم طواف‌ روضه جزای عمل من سزاست
می‌شود البته خجل گر کسی‌ پرسد ازو روضه‌ی دیگر کجاست
در همه طاعت غرض آدمی‌ مرتبه‌ی دولت قرب خداست
هرکه طواف در آن شاه کرد چون به یقین مدرک این مدعاست
دغدغه دارم که در آن نیست رای‌ دغدغه‌ی طاعت دیگر چراست
ای به رضای تو قضا و قدر وی همه کار تو به تقدیر راست
بود دلت را به شهادت رضا نصرت دشمن اثر آن رضاست
ورنه کجا دشمن بد کیش را تاب مصاف خلف مصطفاست؟
خصم ز تدبیر ظهور فساد گرچه ثبات خود و نفی خداست
معجزت این بس که کنون بی‌اثر آن شده محجوب حجاب فناست
داخل آثار علامات تست‌ تا به ابد آنچه به دست بقاست
در همه‌ی مذهب حق مجملا قاتل تو قابل لعن خداست
تجربه کردیم بسی در جهان‌ هیچ دلی نیست که دور از بلاست
بهر تو ماتمکده‌ای بیش نیست‌ خانه‌ی دل کز غم و رنج و عناست
گریه‌کنان مردم چشم همه‌ بهر تو پوشیده سیه در عزاست
مردم دیده همه ماتمزده‌ دیده‌ی مردم همه ماتم سراست
دوست چه سان از تو شود ناامید حاجت دشمن چو به لطفت رواست
کار «فضولی» به تو افتاده است‌ چاره‌ی او کن که بسی بینواست [۵]


رباعی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آسوده کربلا بهر فعل که هست‌ گر خاک شود نمی‌شود قدرش پست
بر می‌دارند و سبحه‌اش می‌سازند می‌گردانند از شرف دست به دست [۶]


منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. لغت نامه دهخدا. دیوان فضولی بغدادی (فارسی) مقدمه با تلخیص.
  2. باد: باشد.
  3. دیوان فضولی بغدادی؛ ص 191 و 193.
  4. همان؛ ص 204 و 205.
  5. همان؛ ص ۲۴۱ و ۲۴۳.
  6. همان، ص 648.