آذری طوسی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
نورالدین حمزه بن علی ملک طوسی بیهقی اسفراینی معروف به آذری طوسی که نسبش به «احمد بن محمد زمجی هاشمی مروزی» می‌رسد، به جهت تولدش در ماه آذر به نام «آذری» معروف شد اما در مورد تاریخ دقیق آن اطلاعاتی در دست نیست. | |||
وی نخست مدح شاهرخ شاه را می‌کرد ولی پس از چندی به درک محضر شیخ | وی نخست مدح شاهرخ شاه را می‌کرد ولی پس از چندی به درک محضر شیخ محی‌الدین طوسی غزالی نایل شد و از او اخذ طریقت و حدیث کرد و تغییر حالی یافت و در سلک درویشی درآمد و همراه او سفری به حج رفت و کتاب «سعی‌الصفا» را در حرم نوشت پس از درگذشت شیخ در حلب، دست ارادت به [[شاه نعمت اللّه ولی|شاه نعمت‌الله ولی]] داد و پس از سفر مجدد حج به هندوستان رفت و از دهلی به دکن و به درگاه احمد شاه بهمنی که از دوستداران صوفیه بود، درآمد و به دستور او سرودن منظومه‌ی «بهمن‌نامه» را آغاز کرد و از او صله یافت. وی پس از سفر هند سی سال در اسفراین به فراغ خاطر زندگی کرد و به تدریج هرچه از بهمن‌نامه به نظم می‌آورد به دارالملک دکن می‌فرستاد. | ||
آذری به سال ۸۶۶ ه. ق در اسفراین درگذشت. وی مداح اهل بیت(ع) بود و قصاید بسیار در منقبت امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندان گرامی وی(ع) دارد. ترکیب‌بندی نیز در رثای حسین بن علی(ع) سروده است، که بسیار پرسوز است. بسیاری از قصاید وی در مدح اهل بیت(ع) است. <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۱۲۵ و ۱۲۶. تذکرة الشعراء؛ ص ۳۰۱.</ref> | آذری به سال ۸۶۶ ه. ق در اسفراین درگذشت. وی مداح [[اهل بیت (ع)|اهل بیت(ع)]] بود و قصاید بسیار در منقبت امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندان گرامی وی(ع) دارد. ترکیب‌بندی نیز در رثای [[حسین بن على (ع)|حسین بن علی(ع)]] سروده است، که بسیار پرسوز است. بسیاری از قصاید وی در مدح [[اهل بیت (ع)|اهل بیت(ع)]] است.<ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۱۲۵ و ۱۲۶. تذکرة الشعراء؛ ص ۳۰۱.</ref> | ||
== آثار == | ==آثار== | ||
* «سعی الصفا» در مناسک حج | *«سعی الصفا» در مناسک حج | ||
* «طغرای همایون» | *«طغرای همایون» | ||
* «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1126121&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author جواهر الاسرار]» مشتمل بر اسرار حروف | *«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1126121&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author جواهر الاسرار]» مشتمل بر اسرار حروف مقطعه‌ی قرآنی | ||
* «بهمن‌نامه» که منظومه‌ای است در شرح پادشاهی شهریاران بهمنی دکن | *«بهمن‌نامه» که منظومه‌ای است در شرح پادشاهی شهریاران بهمنی دکن | ||
* «غرائب‌الدنیا و عجایب‌الاعلا» در مطالب فلسفی | *«غرائب‌الدنیا و عجایب‌الاعلا» در مطالب فلسفی | ||
* «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1189786&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان اشعار]» که مشتمل بر قصاید، غزلیات، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، قطعات و رباعیات | *«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1189786&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان اشعار]» که مشتمل بر قصاید، غزلیات، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، قطعات و رباعیات | ||
==اشعار== | ==اشعار== | ||
===شعر ۱=== | ===شعر ۱=== | ||
قصیده: در مدح اهل بیت <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص | قصیده: در مدح اهل بیت <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۱۲۸ و ۱۲۹ به نقل از دیوان آذری.</ref> | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
===شعر ۲=== | ===شعر ۲=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| سوراخ می‌شود دل ما چون گل حسین|هرجا که ذکر واقعه‌ی کربلا رود }} | {{ب| سوراخ می‌شود دل ما چون گل [[حسین]]|هرجا که ذکر واقعه‌ی [[کربلا]] رود }} | ||
{{ب| گر خلق را خدای بگیرد به اولیا|ترسم که این معامله با انبیا رود }} | {{ب| گر خلق را خدای بگیرد به اولیا|ترسم که این معامله با انبیا رود }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۱۹: | ||
[[رده:شاعران فارسی زبان]] | [[رده:شاعران فارسی زبان]] | ||
[[رده:شاعران متقدم]] | [[رده:شاعران متقدم]] | ||
<references /> | <references />{{شاعران}} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۲۰
آذری طوسی از پیشوایان متصوفه شیعی مذهب و از دانشمندان و ادیبان و شاعران بنام قرن نهم هجری است.
| آذری طوسی | |
|---|---|
 | |
| نام اصلی | نورالدین حمزه بن علی ملک طوسی بیهقی اسفراینی |
| مرگ | سال ۸۶۶ ه. ق اسفراین |
| کتاب‌ها | «سعی الصفا»، «طغرای همایون»، «جواهر الاسرار»، «بهمن‌نامه»، «غرائب‌الدنیا و عجایب‌الاعلا» و «دیوان اشعار» |
زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
نورالدین حمزه بن علی ملک طوسی بیهقی اسفراینی معروف به آذری طوسی که نسبش به «احمد بن محمد زمجی هاشمی مروزی» می‌رسد، به جهت تولدش در ماه آذر به نام «آذری» معروف شد اما در مورد تاریخ دقیق آن اطلاعاتی در دست نیست.
وی نخست مدح شاهرخ شاه را می‌کرد ولی پس از چندی به درک محضر شیخ محی‌الدین طوسی غزالی نایل شد و از او اخذ طریقت و حدیث کرد و تغییر حالی یافت و در سلک درویشی درآمد و همراه او سفری به حج رفت و کتاب «سعی‌الصفا» را در حرم نوشت پس از درگذشت شیخ در حلب، دست ارادت به شاه نعمت‌الله ولی داد و پس از سفر مجدد حج به هندوستان رفت و از دهلی به دکن و به درگاه احمد شاه بهمنی که از دوستداران صوفیه بود، درآمد و به دستور او سرودن منظومه‌ی «بهمن‌نامه» را آغاز کرد و از او صله یافت. وی پس از سفر هند سی سال در اسفراین به فراغ خاطر زندگی کرد و به تدریج هرچه از بهمن‌نامه به نظم می‌آورد به دارالملک دکن می‌فرستاد.
آذری به سال ۸۶۶ ه. ق در اسفراین درگذشت. وی مداح اهل بیت(ع) بود و قصاید بسیار در منقبت امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندان گرامی وی(ع) دارد. ترکیب‌بندی نیز در رثای حسین بن علی(ع) سروده است، که بسیار پرسوز است. بسیاری از قصاید وی در مدح اهل بیت(ع) است.[۱]
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «سعی الصفا» در مناسک حج
- «طغرای همایون»
- «جواهر الاسرار» مشتمل بر اسرار حروف مقطعه‌ی قرآنی
- «بهمن‌نامه» که منظومه‌ای است در شرح پادشاهی شهریاران بهمنی دکن
- «غرائب‌الدنیا و عجایب‌الاعلا» در مطالب فلسفی
- «دیوان اشعار» که مشتمل بر قصاید، غزلیات، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، قطعات و رباعیات
اشعار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
شعر ۱[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قصیده: در مدح اهل بیت [۲]
| چنانکه هست فلک را دوازده تمثال | که آفتاب بر آن دوره می‌کند مه و سال | |
| بر آسمان ولایت دوازده برج‌اند | چو آفتاب نبوت همه در اوج کمال | |
| قضا چو آینه‌ی روح احمدی می‌ریخت | بریخت ز آینه‌ی او دوازده تمثال | |
| مثل دوازده ماه و دوازده کوکب | به آفتاب نبوت نموده استقبال | |
| ستارگان سپهر ولایت شرف‌اند | که ایمن‌اند ز نقصان احتراق و وبال | |
| سپهر فضل و شرف هر یکی به استغنا | جهان علم و عمل هر یکی به استقلال | |
| مصدر آن ولایت که جبرئیل امین | بود بحرمتشان مفتخر به صف نعال [۳] | |
| شهان بی‌سپه و خسروان بی‌شمشیر | ملوک بی‌حشم و اغنیای بی‌اموال | |
| مجاوران صوامع نشین عالم قدس | مقربان سرا پرده‌ی جمال و جلال | |
| فرشتگان زمین‌اند زانکه نگذشتست | خطا و معصیّت و کفر و ظلمشان به خیال | |
| هر آنچه حکم کنند از اوامر ملکوت | ملایک از پی آن می‌روند به استعجال | |
| نگین دولتشان مهر دفتر ارزاق | مطیع رایتشان میر لشکر آجال [۴] | |
| ز آفتاب نبوت صدور این انجم | مثال صورت تفصیل آمد از جمال | |
| ازین دوازده برج و دوازده خورشید | علیست مهر سپهر کمال و مطلع آل | |
| علی است آن که به کنه حقیقتش نرسد | به غیر ذات خداوند ایزد متعال | |
| کمال و فضل علی را چه حاجت تعریف | که هست یوسف ما را جمال او دلال [۵] |
شعر ۲[ویرایش | ویرایش مبدأ]
| سوراخ می‌شود دل ما چون گل حسین | هرجا که ذکر واقعه‌ی کربلا رود | |
| گر خلق را خدای بگیرد به اولیا | ترسم که این معامله با انبیا رود |