اصحاب امام حسین (ع)
اصحاب امام حسین (ع) شهادت طلب و با وفاى سید الشهدا (ع)، نمونۀ بارز آگاهى، ایمان، شجاعت و فداکارى بودند و فضیلت آنان بیش از آن است که در این مختصر بگنجد. روایاتى در فضیلت یاران امام وارد شده است.[۱] خصوصیات آنان نیز در برخى کتب آمده است. [۲]
مرورى بر زیارتنامه‌هاى شهداى کربلا، فضیلت‌هایى چون وفاى به عهد، بذل جان در نصرت حجت خدا، وفادارى به امام و... را یادآور مى‌شود.
ویژگیهاى افراد جبهۀ حسینى
ویژگیهاى افراد جبهۀ حسینى به تعبیر یکى از پژوهشگران چنین است:
- اطاعت محض و عاشقانه
- هماهنگى کامل با رهبرى (تا جایى که بدون اجازه نمى‌جنگیدند)
- خطرپذیرى و شهادت طلبى
- شجاعت ویژه
- صبّاریت و مقاومت جاودانه
- سازش ناپذیرى
- جدیّت، قاطعیّت و عزم راسخ
- خدابین و خدا خواه
- از همه چیز بریده و به خدا پیوسته
- دقیق، منظّم، منضبط
- نهایت رشد و کمال، صلاح (سیاسى، فرهنگى)
- الگوى عملى دفاع و مقاومت (لکم فىّ اسوة)
- باوفاترین و پایبندترین یاران بر پیمان
- آزادگى(هیهات منّا الذلّة)
- فرماندهى ویژه، مدیریّت نمونه
- غناى روحى از ما سوى اللّه (انطلقوا جمیعا)
- شرکت در میدانهاى جنگ سیاسى، فرهنگى، اقتصادى، نظامى در طفولیّت و سنین پایین
- «کلّ» بینى نه «جزء» بینى (کلّ یوم عاشورا...مثلى لا یبایع مثله)
- سازندۀ حرکتهاى تاریخساز
- مقاومت و مبارزۀ نابرابر در تنهایى
- یقین و بصیرت کامل، شک‌شکن
- پافشارى و استقامت در حق با اقلیّت، در برابر اکثریّت مخالف (لا تستوحشوا فى طریق الهدى لقلّة اهله)
- نقش زن در سرنوشت مبارزات سیاسى، فرهنگى بشریت
- سپر دین بودن، نه دین سپرى
- اصالت با جهاد اکبر
- ساختار روحى و جسمى مناسب و هماهنگ با استراتژى عاشورا. [۳]
آنان که در رکاب سید الشهدا به فیض شهادت رسیدند، جمعى از بنى هاشم بودند، جمعى از مدینه با آن حضرت آمده بودند، برخى در مکّه و طول راه به وى پیوستند، برخى هم از کوفه توانستند به جمع آن حماسه سازان شهید بپیوندند. کسانى هم در راه نهضت حسینى، پیش از عاشورا شهید شدند که آنان نیز جزء اصحاب او به شمار مى‌آیند.
شهدای کوفه
تعداد 6 نفر از یاران امام که در کوفه شهید شدند، عبارتند از:
شهداى بنى هاشم
تعداد 17 نفر از شهداى کربلا که شهادتشان اجماعى است، عبارتند از:
نام ده نفر دیگر نیز نقل شده که البته یقینى نیست،آنان عبارتند از:
شهداى دیگر
نام کسانى غیر از بنى هاشم که در کربلا در رکاب امام حسین (ع) به شهادت رسیدند و توضیح مختصرى دربارۀ هر یک، در جاى مناسب هر کدام در این کتاب (به ترتیب الفبا) آمده است.
در اینجا فهرستى از همۀ آنان را یکجا بر اساس نقل کتاب انصار الحسین مى‌آوریم.
در کتاب یاد شده، دو جدول نام است. یکى نامهایى که در زیارت ناحیۀ مقدسه و نیز در منابع دیگرى همچون رجال شیخ، یا رجال طبرى آمده است.
جدول اول
این جدول که نام 82 نفر را در بردارد چنین است:
جدول دوم
جدول دوم، اسامى کسانى است که در منابع متأخّرترى مانند زیارت رجبیّه، مناقب ابن شهر آشوب، مثیر الأحزان یا لهوف آمده است که عبارتند از:(29 نفر)
- عامر بن جلیده(یا:خلیده)
- عبد الله بن ابى بکر
شهدای جوان
از نظر سن و سال، تعدادى از این شهدا جوان بودند. نام این جوانان شهید در رکاب حسین (ع) از بنى هاشم و دیگران این‌هاست:
- على اکبر
- عباس بن على
- قاسم
- عون بن على
- عبد الله بن مسلم
- عون و محمد(پسران زینب کبرى)
- وهب
- عمرو بن قرظه
- بکیر بن حرّ
- عبد الله بن عمیر
- نافع بن هلال
- سیف بن حارث
- اسلم
- عمرو بن جناده
- مالک بن عبد و...
ستایش عظیمى را که سید الشهدا (ع) شب عاشورا از یاران خویش کرد، نام آنان را جاویدان و مقامشان را جلوه‌گر ساخت.
آنجا که فرمود:
من اصحابى شایسته‌تر و بهتر از یاران خود نمى‌شناسم «فانّى لا اعلم اصحابا اولى و لا خیرا من اصحابى و لا اهل بیت ابرّ و لا اوصل من اهل بیتى،فجزاکم اللّه عنّى جمیعا خیرا».[۶]
در زیارت ناحیۀ مقدسه هم امام زمان (ع) به آنان اینگونه سلام داده است:
«السلام علیکم یا خیر انصار...».
در توصیف آن شیر مردان عارف، بسیار سخن مى‌توان گفت. از زبان دشمن هم مى‌توان حقایق را شناخت. به مردى که روز عاشورا همراه عمر سعد در کربلا شرکت داشته، گفتند: واى بر تو! آیا ذریّۀ رسول خدا (ص) را کشتید؟
گفت: ...اگر تو شاهد چیزى بودى که ما دیدیم، تو هم همچون ما مى‌کردى. گروهى بر ما تاختند که دست‌هایشان بر قبضۀ شمشیرها بود، همچون شیران خشمگین، سواران را از چپ و راست درهم مى‌نوردیدند و خویش را به کام مرگ مى‌افکندند. نه امان مى‌پذیرفتند، نه علاقۀ به مال داشتند و نه چیزى مى‌توانست مانع ورودشان بر برکه‌هاى مرگ گردد! اگر اندکى از آنان دست بر مى‌داشتیم، جان همۀ سپاه را مى‌گرفتند. اى بى‌مادر، پس مى‌خواستى چه کنیم؟!... [۷]
برخى از فضایل حواریّین امام حسین (ع)
براى آشنایى با برخى فضایل آنان، که حواریّین امام حسین (ع) بودند، رجوع کنید به منتخب التواریخ،ص 245 تا 255 که بیست و شش فضیلت براى آنان برشمرده است،از جمله:
- رضایت از خدا
- باوفاترین اصحاب
- ثبت بودن نامشان در لوح محفوظ
- برتر بودن مقامشان از همۀ شهدا
- همّت والا با عدّۀ کم
- توفیق بازگشت به دنیا در عصر رجعت
- معروف بودنشان در آسمانها
- شوق شهادت در رکاب امام حسین (ع)
- یاران واقعى دین خدا
- وارستگى و زهد و عبادت
- دفن در سرزمین مقدّس کربلا و....
همین فضیلت‌هاست که آنان را محبوب دلها ساخته و در دنیا و آخرت، مورد غبطۀ جهانیانند.
قبر شهداى کربلا همه یکجا در حرم سید الشهدا (ع) است.
| در راه دوست کشته شدن آرزوى ماست | دشمن اگر چه تشنه به خون گلوى ماست | |
| گردیم دور یار، چو پروانه گِرد شمع | چون سوختن در آتش عشق آرزوى ماست | |
| از جان گذشته‌ایم و به جانان رسیده‌ایم | در راه وصل، این تن خاکى عدوى ماست | |
| خاموش گشته‌ایم و فراموش کى شویم | بس این قدر که در همه جا گفتگوى ماست | |
| ما را طواف کعبه بجز دور یار نیست | کز هر طرف رویم، خدا روبروى ماست |
منابع
پی نوشت
- ↑ از جمله در سفینة البحار،ج 2،ص 11.
- ↑ ر.ک:انصار الحسین،الدوافع الذاتیة لأنصار الحسین،ابصار العین فى انصار الحسین،فرسان الهیجاء،عنصر شجاعت،اسوه‌هاى جاوید،مقاتل الطالبیّین،موسوعة المصطفى و العترة،ج 6،ص 201 و....
- ↑ جزوۀ«تشکیلات توحیدى عاشورا»،فاطمى پناه،ص 23.
- ↑ انصار الحسین،محمد مهدى شمس الدین،ص 111.
- ↑ همان،ص 117،دربارۀ شهداى عاشورا،از جمله ر.ک:مجلۀ«تراثنا»،شمارۀ 2،مقالۀ«تسمیة من قتل مع الحسین».
- ↑ مقتل خوارزمى،ج 1،ص 246؛لهوف،ص 79.
- ↑ شرح نهج البلاغه،ابن ابى الحدید،ج 3،ص 263.