محمد بن‌ علی‌ (ع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)‌،''' ملقب‌ به‌ محمد اصغر و مکنی به ابوبکر، مادرش لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل دارمیه است.<ref>- 5. ابصار العین فیانصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص70.    </ref> اما بنا به نقل طبری، محمد بن‌ علی‌ شهید کربلا مادرش ام‌ّ ولد بوده<ref>- تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 – 1387 ﻫ ق / 1962 – 1967 م.، ج5، ص449.    </ref> و بنا به نقلی دیگر مادرش اسماء دختر عمیس خثعمی بوده است.<ref>-انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، ص146.    </ref>
{{جعبه اطلاعات اصحاب امام حسین (ع)
{{جعبه اطلاعات اصحاب امام حسین (ع)
| عنوان              =
| عنوان              =
| تصویر              =
| تصویر              =مزار یاران امام حسین(ع).jpg
| اندازه تصویر      =
| اندازه تصویر      =
|توضیح تصویر        =
|توضیح تصویر        =
خط ۹: خط ۷:
| لقب                =
| لقب                =
| نسب                =
| نسب                =
| خویشاوندان سرشناس  = پدرش علی بن ابی‌ طالب (ع)‌ و مادرش لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل
| خویشاوندان سرشناس  = پدرش علی بن ابی‌ طالب (ع)‌
| تاریخ تولد        =
| تاریخ تولد        =
| شهر تولد          =
| شهر تولد          =
خط ۲۳: خط ۲۱:
| شاگردان          =
| شاگردان          =
| آثار              =
| آثار              =
| نقش های برجسته              = از اصحاب امام حسین (ع)
| نقش های برجسته              = از اصحاب امام حسین (ع) و شهدای کربلا
}}
}}'''محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)‌،''' فرزند امام علی(ع) که در رکاب برادرش [[امام حسین(ع)]] در [[کربلا]] به [[شهادت]] رسید.


==زندگینامه==
محمد بن علی ملقب‌ به‌ محمد اصغر و مکنی به ابوبکر فرزند امام علی(ع) و لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل دارمیه است.<ref>- ابصار العین فیانصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص۷۰.    </ref> اما بنا به نقل طبری، محمد بن‌ علی‌ شهید کربلا مادرش ام‌ّ ولد بوده<ref>- تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ –۱۳۸۷ ﻫ ق /۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۴۹.    </ref> و بنا به نقلی دیگر مادرش اسماء دختر عمیس خثعمی بوده است.<ref>-انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، ص۱۴۶.    </ref>


از زندگانی محمد تا قبل از نهضت امام حسین (ع) اطلاعی در دست نیست.
==نقش در واقعه کربلا==
==نقش در واقعه کربلا==
از زندگانی محمد تا قبل از نهضت امام حسین (ع) اطلاعی در دست نیست. آنچه مسلم است عبدالله از آغاز سفر از مدینه تا کربلا همراه برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود و حاضر نشد امام حسین (ع) را تنها بگذارد. در شب عاشورا نیز حمایت خود را از آن حضرت اعلام کرد.  
آنچه مسلم است محمد از آغاز سفر از مدینه تا کربلا همراه برادر بزرگوارش [[حسین|امام حسین (ع)]] بود و حاضر نشد امام خود را تنها بگذارد. در شب [[عاشورا]] نیز حمایت خود را از آن حضرت اعلام کرد. محمد بن‌ علی بعد از نماز ظهر عاشورا و شهادت همه اصحاب و تنی چند از خاندان ‌به دنبال دیگر برادرانش با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت و در حالی که چنین رجز می‌خواند، جنگید:<ref>-ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص۷۱.    </ref> {{شعر}}
 
محمد بن‌ علی بعد از نماز ظهر عاشورا و شهادت همه اصحاب و تنی چند از خاندان ‌به دنبال دیگر برادرانش با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت و در حالی که رجز می‌خواند، می‌جنگید:<ref>- 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص71.    </ref>
===رجزخوانی===
{{شعر}}
{{م| شَیخی عَلِی ذوالفخار الاطول }}
{{م| شَیخی عَلِی ذوالفخار الاطول }}


خط ۴۴: خط ۴۱:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


سرورم علی است که بسیار سربلند است. من از نسل هاشم‌ام که نیک‌مردان بخشنده و بزرگوارند.
سرورم علی است که بسیار سربلند است. من از نسل هاشم‌ام که نیک‌مردان بخشنده و بزرگوارند. این حسین فرزند رسول خدا و پیامبر الهی است. من با شمشیر آبگون از او حمایت و پاسداری می‌کنم. من جان خویش را قربانی برادر بزرگوارم می‌سازم.
 
این حسین فرزند رسول خدا و پیامبر الهی است. من با شمشیر آبگون از او حمایت و پاسداری می‌کنم.  
 
من جان خویش را قربانی برادر بزرگوارم می‌سازم.


رجز دیگری نیز به او نسبت داده‏‌اند: <ref>-الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: 1395 ه ق/ 1975 م.، ج5، ص112.</ref>
رجز دیگری نیز این چنین به او نسبت داده‏‌اند: <ref>-الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: ۱۳۹۵ ه ق/ ۱۹۷۵ م.، ج۵، ص۱۱۲.</ref>


{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۶۴: خط ۵۷:
اگر مرا نمی‌‏شناسید و به انکار می‌‏ایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشه‏‌ها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرود می‏‌آیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعه‌‏های مرگتان می‏‌نوشانم.
اگر مرا نمی‌‏شناسید و به انکار می‌‏ایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشه‏‌ها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرود می‏‌آیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعه‌‏های مرگتان می‏‌نوشانم.
===شهادت===
===شهادت===
او دلاورانه جنگید و سپس به‌ دست‌ مردی‌ از قبیله تمیم‌ از بنی‌ ابان ‌بن‌ دارم‌ به‌ قتل ‌رسید.<ref>- ر.ک : انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: 1996 2000 م. ج2، ص413؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: 1382 1387 ﻫ ق / 1962 1967 م.، ج5، ص449؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص354؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج3، ص397؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص28؛ 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص70-71؛بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص67؛ مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب مازندرانی، ابوجعفر رشیدالدین محمدبن علی، قم: انتشارات علامه. آل ابی‌طالب، ج3، ص35؛  اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1414 ﻫ ق.، ج3، ص75؛انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش، ص146-147؛ نفس المهموم، قمی، شیخ عباس، ترجمه ابوالحسن شعرانی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش. ، ص297؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش. ، ج1، ص382.    </ref> و بنا به نقل دینوری‌‌ وی‌ با تیر عبدالله بن‌ عقبه‌ غنوی‌ به‌ شهادت‌ رسید.<ref>- ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص198.</ref>
او جنگید و سپس به‌ دست‌ مردی‌ از قبیله تمیم‌ از بنی‌ ابان ‌بن‌ دارم‌ به‌ قتل ‌رسید.<ref>- ر.ک : انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ ۲۰۰۰ م. ج۲، ص۴۱۳؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۴۹؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۳۵۴؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: ۱۳۸۵- ۱۳۸۶ ه ق.، ج۳، ص۳۹۷.    </ref> و بنا به نقل دینوری‌‌ وی‌ با تیر [[‌عبدالله بن‌ عقبه‌ غنوی‌|عبدالله بن‌ عقبه‌ غنوی]]<nowiki/>‌ به‌ شهادت‌ رسید.<ref>- ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۱۹۸.</ref>
 
در [[زیارت ناحیه مقدسه]] نام محمد به بزرگی یاد و به وی چنین سلام داده شده است: «السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدِ بنِ اَمیرِ المُؤمِنینَ قَتیلِ الاَبانِی الدّارِمِی لَعَنَهُ اللهُ وَ ضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ الاَلیمَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدُ وَ عَلی اَهلِ بَیتِکَ الصّابِرینَ، سلام بر محمد بن امیرالمؤمنین که به دست ابانی دارمی کشته شد. خداوند قاتلش را لعنت کند و عذاب دردناک را هر چه بیشتر بر او بیفزاید. درود خدا بر تو ای محمد و بر خاندان صبور تو باد.»


در هر حال شهادت محمد در کربلا قطعی است و در زیارت ناحیه مقدسه نامش به بزرگی یاد و به وی چنین سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدِ بنِ اَمیرِ المُؤمِنینَ قَتیلِ الاَبانِی الدّارِمِی لَعَنَهُ اللهُ وَ ضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ الاَلیمَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدُ وَ عَلی اَهلِ بَیتِکَ الصّابِرینَ“ سلام بر محمد بن امیرالمؤمنین که به دست ابانی دارمی کشته شد. خداوند قاتلش را لعنت کند و عذاب دردناک را هر چه بیشتر بر او بیفزاید. درود خدا بر تو ای محمد و بر خاندان صبور تو باد.
==منبع==


اینان‌ فرزندان‌ امام علی (ع) بودند که‌ در رکاب ‌برادرشان‌ امام حسین (ع) به‌ شهادت‌ رسیدند. امام حسین (ع) شهادت‌ هر یک‌ را که‌ می‌دید به‌ سوی‌ میدان‌ می‌دوید، تا اجساد آنان‌ را به‌ سوی‌ خیمه‌ برده‌ و در ردیفی‌ مقابل‌ هم‌ قرار دهد. همه‌ طالبیان یکی‌ پس‌ از دیگری‌ جان‌ خود را در جنگ‌ با دشمن‌ از دست‌ دادند و در آن‌ سرزمین،‌ تنها دو مرد باقی‌ ماند: امام حسین (ع) و برادرش‌ ابوالفضل ‌عباس (ع) که‌ پرچمدار لشکر امام‌ حسین (ع) بود و حال‌ نوبت‌ دلاوری‌ و رشادت او بود، استوانه ‌ایمان‌، معبد حماسه‌، کتیبه‌ شرف‌ و نمونه‌ اعلای‌ عزت‌ نفس‌ و قدرت‌ ژرف‌ ایمان‌.
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2588126&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص۴۴۶-۴۴۸.]


==منبع==
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 446-448.
==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده: تاریخ]]
[[رده: تاریخ]]
خط ۷۷: خط ۷۰:
[[رده: شهیدان کربلا]]
[[رده: شهیدان کربلا]]
[[رده: شهدای بنی‌هاشم]]
[[رده: شهدای بنی‌هاشم]]
<references />{{یاران امام حسین علیه السلام}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۱۸

مزار یاران امام حسین(ع).jpg
اطلاعات اصحاب امام حسین (ع)
نام کامل محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)
خویشاوندان
سرشناس
پدرش علی بن ابی‌ طالب (ع)‌
نقش های برجسته از اصحاب امام حسین (ع) و شهدای کربلا

محمد بن‌ علی بن ابی‌ طالب (ع)‌، فرزند امام علی(ع) که در رکاب برادرش امام حسین(ع) در کربلا به شهادت رسید.

زندگینامه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

محمد بن علی ملقب‌ به‌ محمد اصغر و مکنی به ابوبکر فرزند امام علی(ع) و لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن جندل بن نهشل دارمیه است.[۱] اما بنا به نقل طبری، محمد بن‌ علی‌ شهید کربلا مادرش ام‌ّ ولد بوده[۲] و بنا به نقلی دیگر مادرش اسماء دختر عمیس خثعمی بوده است.[۳]

از زندگانی محمد تا قبل از نهضت امام حسین (ع) اطلاعی در دست نیست.

نقش در واقعه کربلا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آنچه مسلم است محمد از آغاز سفر از مدینه تا کربلا همراه برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود و حاضر نشد امام خود را تنها بگذارد. در شب عاشورا نیز حمایت خود را از آن حضرت اعلام کرد. محمد بن‌ علی بعد از نماز ظهر عاشورا و شهادت همه اصحاب و تنی چند از خاندان ‌به دنبال دیگر برادرانش با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت و در حالی که چنین رجز می‌خواند، جنگید:[۴]

شَیخی عَلِی ذوالفخار الاطول
هذا حُسَینُ ابنُ النَّبی المُرسَلِ
مِن هاشمِ الخَیرِ الکَریمِ المفضلِ
عَنهُ نُحامی بِالحسامِ المِصقلِ
تفدیه نَفسی مِن اَخٍ مُبَجِّلِ

سرورم علی است که بسیار سربلند است. من از نسل هاشم‌ام که نیک‌مردان بخشنده و بزرگوارند. این حسین فرزند رسول خدا و پیامبر الهی است. من با شمشیر آبگون از او حمایت و پاسداری می‌کنم. من جان خویش را قربانی برادر بزرگوارم می‌سازم.

رجز دیگری نیز این چنین به او نسبت داده‏‌اند: [۵]

ان تنکرونی فانا بن حیدره
علی الاعادی مثل ریح صرصره
ضرغام اجام و لیت فسوره
اکیلکم بالسیف کیل الشندره

اگر مرا نمی‌‏شناسید و به انکار می‌‏ایستید، من فرزند شیر شکارگر بیشه‏‌ها، حیدرم. بر دشمنان چونان تندباد مرگبار فرود می‏‌آیم و با شمشیری که سنگین و پیمانه مرگ است، جرعه‌‏های مرگتان می‏‌نوشانم.

شهادت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

او جنگید و سپس به‌ دست‌ مردی‌ از قبیله تمیم‌ از بنی‌ ابان ‌بن‌ دارم‌ به‌ قتل ‌رسید.[۶] و بنا به نقل دینوری‌‌ وی‌ با تیر عبدالله بن‌ عقبه‌ غنوی‌ به‌ شهادت‌ رسید.[۷]

در زیارت ناحیه مقدسه نام محمد به بزرگی یاد و به وی چنین سلام داده شده است: «السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدِ بنِ اَمیرِ المُؤمِنینَ قَتیلِ الاَبانِی الدّارِمِی لَعَنَهُ اللهُ وَ ضاعَفَ عَلَیهِ العَذابَ الاَلیمَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدُ وَ عَلی اَهلِ بَیتِکَ الصّابِرینَ، سلام بر محمد بن امیرالمؤمنین که به دست ابانی دارمی کشته شد. خداوند قاتلش را لعنت کند و عذاب دردناک را هر چه بیشتر بر او بیفزاید. درود خدا بر تو ای محمد و بر خاندان صبور تو باد.»

منبع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پی نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. - ابصار العین فیانصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص۷۰.
  2. - تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ –۱۳۸۷ ﻫ ق /۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۴۹.
  3. -انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، ص۱۴۶.
  4. -ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۷ ش، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص۷۱.
  5. -الفتوح، ابن اعثم کوفی، احمد، حیدرآباد دکن: ۱۳۹۵ ه ق/ ۱۹۷۵ م.، ج۵، ص۱۱۲.
  6. - ر.ک : انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، احمد بن محمد، چاپ محمود فردوس العظم، دمشق: ۱۹۹۶ – ۲۰۰۰ م. ج۲، ص۴۱۳؛ تاریخ الطبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمد بن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ ﻫ ق / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ م.، ج۵، ص۴۴۹؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۳۵۴؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: ۱۳۸۵- ۱۳۸۶ ه ق.، ج۳، ص۳۹۷.
  7. - ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، ۱۳۷۵ ﻫ ق.، ج۲، ص۱۹۸.