کتاب فرهنگ عاشورا

فرهنگ عاشورا
نویسنده	جواد محدثی
ناشر	معروف
تعداد صفحات	512
زبان	فارسی
تعداد جلد	1جلد

کتاب فرهنگ عاشورا که توسط جواد محدثی نگارش شده­‌است، یک فرهنگ یک جلدی فشرده است که دانستنیهای آن پیرامون موضوعات نهضت عاشورا است.

درباره نویسنده

جواد محدثی در سال ١٣٣٢ شمسی در شهرستان سراب (آذربایجان شرقی) به دنیا آمد. پدر و پدر بزرگش روحانی بودند و در مکتب مرحوم میرزا جلیل واعظ سرابی به درس و تدریس پرداخت. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در قم گذراند و از سال ١٣٣٤ ش در مدرسه علیمه منتظریه معروف به حقانی مشغول به تحصیل شد. در این مدرسه که با مدیریت آیت الله قدوسی و همکاری آیت الله بهشتی، آیت الله جنتی و آیت الله مصباح یزدی اداره می‌شد، محدثی درس‌های حوزه را از مقدمات تا خارج فقه فرا گرفت. ایشان به آموزش ادبیات فارسی و روش نگارش و تحقیق پرداخته و همچنین در مراکز مختلفی به عنوان عضو هیئت علمی، طرح و برنامه، بررسی و نظارت حضور و همکاری داشته است.

جواد محدثی محقق، نویسنده و شاعر ایرانی است که به زبان عربی نیز شعر می‌سراید. بیشتر در مایه‌ شعر نو کار می‌کند و تاکنون چند مجموعه‌ شعر تحت عناوین: «اسیر آزادی بخش»، «قبله این قبیله»، «میثاق»، منتشر شده و کتاب‌هایی هم در زمینه‌های دیگر نظیر: «آشنایی با اسوه‌ها»، «آشنایی با سوره‌ها»، «آشنایی با علوم قرآن»، «فرهنگ عاشورا» و ... از آثار اوست.

درباره­ کتاب

کتاب فرهنگ عاشورا تالیف جواد محدثی در 512 صفحه توسط انتشارات معروف چاپ و منتشر شده­‌است. مدخل­های کتاب فرهنگ عاشورا به ترتیب الفباست و اشخاص، گروهها، مکان­ها، اصطلاحات و دیگر محورهایی که به نحوی به عاشورا مرتبط است را شامل می‌­شود. در پایان کتاب مدخل­های ارجاعی قرار دارد که هر کلمه با فلش به کلماتی ارجاع داده­ شده­‌است که در متن مورد بحث قرار گرفته‌­است.

کتاب فرهنگ عاشورا، برگزیده چهارمین دوره کتاب سال ولایت در سال 1381 بوده‌­است.

ارزش و اهمیت کتاب

مولف در تدوین اثر از هر منابعی که استفاده کرده، از آنها در پانوشت صفحات و همچنین فهرست ماخذ پایان کتاب نام برده‌­است. علاوه بر پانوشت­ها و فهرست ماخذ، منابع دیگر جهت مطالعه بیشتر معرفی شده­‌است.

ترتیب مطالب کتاب براساس الفبایی عنوان است که خواننده را زودتر به موضوع موردنظر می­رساند. مولف در کتاب برای توضیح واژه­ها از توضیحات مشهور استفاده کرده‌­است.

تنها شباهت این کتاب با دائره‌­المعارف، نظم الفبایی و ارجاعات آن است. قصد مولف از نگارش کتاب این بوده که مانند دائره‌­المعارف در شرایط احتیاج به آن مراجعه نشود بلکه بتوان به راحتی آن را از آغاز تا پایان مطالعه کرد.

بنابراین می­توان گفت خوشخوان­تر از دائره المعارف است.

محمد صحتی سردرودی در مقاله­ای با عنوان بازخوانی فرهنگ عاشورا، ایراداتی بر کتاب نوشته که از جمله آن می­توان به موارد زیر اشاره کرد.

• برخی از اشعار در انقلاب و جنگ ساخته شده که در این کتاب به نام عاشورا و گاه از زبان امام حسین (ع) بیان شده‌­است.
• در کتاب از نقل تاریخ با واسطه انجام شده است. مانند «مقتل ابی مخنف» که با واسطه از کتاب «عاشورا فی الادب العاملی المعاصر» آمده‌­است.
• منظور از فرهنگ در فرهنگ عاشورا، فرهنگ مردم نبوده زیرا اصل و اساس کار این تالیف تبیین و ترویج مفاهیم و آموزه­‌های انقلابی و رزمی است.
• داستان تیر سه شعبه افزون بر اینکه به کتاب مستندی ارجاع داده نشده، معقول و ممکن نیست.
• چراغانی و آذین­بندی دو شهر کوفه و دمشق به خصوص کوفه، به عنوان مدخل جای تامل است.
• داستان سر به محمل کوبیدن حضرت زینب(س) قصه­‌ای بیش نیست که نخست در «نورالعیت اسفراینی» آمده سپس طریحی از او و مجلسی از طریحی و محدثی از مجلسی نقل کرده‌­است.
• نامیدن اسب امام حسین به ذوالجناح و یا «جواد» جای بحث است.
• شاه­ زنان به شهربانو ارجاع داده شده که در متن مدخلی به عنوان شهربانو وجود ندارد.
• کتابنامه کتاب بسیار نارسا و ناکارآمد است و اینگونه به نظر می­رسد که مولف فقط کتابها و جزوات دم­ دستی را آورده‌­است و در میان آنها کتابهایی چون اسرارالشهاده، الشهید و الثوره، خون خدا و ... دیده­ می­شود در حالی که منابع بسیار غنی­‌تر نیاز بوده‌است.
• ارجاع به تحریف­های عاشورا به اختصار و بسیار کم پرداخته‌­شده است گویا مخاطب مولف در کتاب فقط مداحان و مرثیه­‌خوانان میباشند.
• بعضی از مدخل­هایی که اصلا نمی­توان در فرهنگ عاشورا گنجانید،آورده شده­‌است. مثل اربعین خونین که مربوط به تاریخ معاصر عراق است و از طرف دیگر واژگان کلیدی که در فرهنگ عاشورا متداول است در کتاب خبری از آنها نیست.

منبع

• صحتی­ سردرودی، محمد (1385). بازخوانی فرهنگ عاشوراآیینه پژوهش. شماره 6 (161).