اهلی شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها

شیخ محمّد بن یوسف بن شهاب متخلّص به اهلی شیرازی از شعرای شیعی نامدار قرن نهم هجری است که در سال 858 ه ق.

در شیراز متولد شد. در جوانی از شیراز به هرات رفت و به دربار سلطان حسین بایقرا پیوست. پس از چندی به آذربایجان رفت و به مدح سلطان یعقوب آق قویونلو پرداخت و مثنوی «شمع و پروانه» را در 894 قمری به نام او سرود.

پس از ظهور دولت صفویه به دربار شاه اسماعیل شتافت و در اشعار خود به مدح او پرداخت و مثنوی «سحر حلال» را به نام او کرد. پس از مرگ پادشاه صفوی به زادگاه خود بازگشت و در آنجا از خلق گوشه گرفت تا سرانجام در سال 942 هجری در سن 84 سالگی در گذشت و در کنار قبر حافظ مدفون است.

اهلی از شاعران بزرگ تاریخ ادب فارسی است که در سرودن شعر دستی توانا داشت. قصاید خود را به تقلید از استادان گذشته نظیر انوری، خاقانی، ظهیر فاریابی، کمال الدّین اصفهانی و سلمان ساوجی سروده است. اهلی اصولا غزل‌سرا است و شمار غزلهای او به 1401 می‌رسد. اما قصاید، قطعات و رباعیات نیز دارد و پس از غزل شمار رباعیاتی که سروده به دیگر انواع شعر او قرونی دارد. تعدادی از قصاید اهلی در منقبت پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) و نیز مرثیه‌ی شهدای کربلا بالاخص امام حسین (ع) است. مجموعه‌ی ابیات دیوان او به 14735 می‌رسد و تعداد 12 تألیف نیز به او نسبت داده‌اند. اهلی شاعری عارف مسلک بود و از ریا و زهد فروشی گریزان بود. از اشعارش چنین بر می‌آید که زندگی را در تهیدستی می‌گذراند.

 

{{ب| سیمرغ‌وار گم شد ازین غصّه، خرّمی‌|کز قاف تا به قاف جهان غم گرفته است }}

{{ب| از بار منّت کرم خاندان اوست‌|پشت فلک که همچو کمان خم گرفته است }}

{{ب| ماه محرّم است و شد دجله روان ز چشم ما|بهر حسین تشنه لب، شاه شهید کربلا }}

{{ب| با شهدای کربلا، لاف وفا هر آن که زد|گرنه شهید گریه شد، مدّعی است و بی‌وفا }}

{{ب| بنده‌ی اهل بیت شده اهلی از آن همیشه است‌|روی نیاز بر زمین، دست امید بر دعا <ref>سیری در مرثیه عاشورایی؛ ص 195 و 196.</ref> }}

دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 795-796.