checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
محمدحسین غروی اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | '''محمدحسین غروی اصفهانی''' (۱۲۹۶ ه. ق-۱۳۶۱ ه. ق) یکی از شاعران بزرگ قرن سیزدهم است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = محمد حسین غروی اصفهانی' | | نام = محمد حسین غروی اصفهانی' | ||
| تصویر = محمدحسین.jpg | | تصویر = محمدحسین.jpg | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد =۱۲۹۶ ه. ق | ||
| محل تولد =کاظمین | | محل تولد =کاظمین | ||
| والدین = حاج محمّد حسن (پدر) محمّد اسماعیل (پدربزرگ) | | والدین = حاج محمّد حسن (پدر) محمّد اسماعیل (پدربزرگ) | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ =۱۳۶۱ ه. ق | ||
| محل مرگ =نجف | | محل مرگ =نجف | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
|حوزه = | |حوزه = | ||
|شاگرد = | |شاگرد = | ||
|استاد = آخوند خراسانی، شیخ | |استاد = آخوند خراسانی، شیخ محمّدحسین، میرزا محمدباقر اصطهباناتی | ||
|علت شهرت = | |علت شهرت = | ||
| تأثیرگذاشته بر = | | تأثیرگذاشته بر = | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
|امضا = | |امضا = | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی مشهور به «کمپانی» و متخلّص به «مفتقر» فقیه و اصولی برجسته‌ی شیعی است. وی پسر حاج | حاج شیخ محمدحسین غروی اصفهانی مشهور به «کمپانی» و متخلّص به «مفتقر» فقیه و اصولی برجسته‌ی شیعی است. وی پسر حاج محمدحسن و نوه‌ی حاج محمداسماعیل است. حاج محمداسماعیل از نخجوان به اصفهان مهاجرت کرد و به همین جهت نسب خانواده ایشان به اصفهان می‌رسد. پدرش بازرگان بود. وی برای تحصیل بعد از فراگیری مقدّمات به نجف اشرف رفت و در جلسات درس آخوند خراسانی (صاحب کفایةالاصول) به مدت ۱۳ سال حضور داشت و علاوه بر تحصیل، به تدریس نیز پرداخت و دوره‌های متعدّد سطوح عالی فقه و اصول را تدریس کرد. ایشان مرجع تقلید جمعی از شیعیان نیز بود. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
مرحوم کمپانى اشعاری در رثاى سالار شهیدان، شهداى کربلا و اسراى کربلا در قالب‌هاى قصیده، مثنوى، مستزاد، مخمّس و ترکیب‌بند دارد و از شعرای آیینى مشهور فارسى زبان در سده اخیر به شمار مى‌رود. سبک شعرى وی، سبک عراقى است و غزلیّات پرشور این عالم و حکیم عالیقدر شیعى نمونه بارزى از این شیوه بیانى در زبان فارسى است. برخلاف اشعار مناقبى مرحوم کمپانى (مفتقر) که غالبا با اصطلاحات و مفاهیم حکمى، فلسفى و عرفانى آمیخته است و درک این‌گونه آثار او را براى غیر اهل فن دشوار مى‌سازد، اشعار ماتمى ایشان از فضاى عاطفى برخوردار است و شور و حال مرثیه‌هاى منظوم او مورد توجه | مرحوم کمپانى اشعاری در رثاى سالار شهیدان، شهداى کربلا و اسراى کربلا در قالب‌هاى قصیده، مثنوى، مستزاد، مخمّس و ترکیب‌بند دارد و از شعرای آیینى مشهور فارسى زبان در سده اخیر به شمار مى‌رود. سبک شعرى وی، سبک عراقى است و غزلیّات پرشور این عالم و حکیم عالیقدر شیعى نمونه بارزى از این شیوه بیانى در زبان فارسى است. برخلاف اشعار مناقبى مرحوم کمپانى (مفتقر) که غالبا با اصطلاحات و مفاهیم حکمى، فلسفى و عرفانى آمیخته است و درک این‌گونه آثار او را براى غیر اهل فن دشوار مى‌سازد، اشعار ماتمى ایشان از فضاى عاطفى برخوردار است و شور و حال مرثیه‌هاى منظوم او مورد توجه بوده‌است. اشعار عاشورایى در محفل مذهبی توسط نوحه‌خوان‌ها رواج گسترده‌ای دارد. از آثار منظوم او در عربی که به صورت قصیده انشاء شده‌بود، اکنون چیزی در دست نیست ولی [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=850601&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] فارسی او شامل مدح و ثنای اهل بیت(ع) و غزل‌های عرفانی است. | ||
===تألیفات=== | ===تألیفات=== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۰: | ||
====نثر==== | ====نثر==== | ||
*«حاشیه بر | *«حاشیه بر کفایةالاصول» | ||
*«رساله‌ای در طهارت» | *«رساله‌ای در طهارت» | ||
*«الاجارة» | *«الاجارة» | ||
*«الاجتهاد و التقلید و العدالة» | *«الاجتهاد و التقلید و العدالة» | ||
* | *«اخذالاجرة على الواجبات» | ||
*«اربع قواعد فقهیة» | *«اربع قواعد فقهیة» | ||
* | *«انوارالقدسیّه» | ||
* | *«تحفةالحکیم» | ||
*«حاشیۀ حجّیة قطع رسائل شیخ مرتضى انصارى» | *«حاشیۀ حجّیة قطع رسائل شیخ مرتضى انصارى» | ||
* | *«[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3110615&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author حاشیۀ مکاسب شیخ انصارى]» | ||
* | *«الحقیقةالشّرعیة» | ||
* | *«الشّرطالمتأخّر» | ||
*«الصّحیح و الاعم» | *«الصّحیح و الاعم» | ||
* | *«صلاةالجماعة» | ||
* | *«صلاةالمسافر» | ||
*«الطّلب و الاراده» | *«الطّلب و الاراده» | ||
* | *«علائم‌الحقیقة و المجاز» | ||
*«المشتق» | *«المشتق» | ||
*«المعاد» | *«المعاد» | ||
* | *«موضوع‌العلم» | ||
* | *«نهایةالدّرایة فى شرح‌الکفایة» | ||
*«الوسیلة فى اهمّ | *«الوسیلة فى اهمّ ابواب‌الفقه» | ||
====نظم==== | ====نظم==== | ||
*منظومه‌ای در | *منظومه‌ای در ۲۴ رجز در مدح رسول اللّه و مراثی اهل بیت(ع) | ||
*منظومه‌ای در روزه | *منظومه‌ای در روزه | ||
*منظومه‌ای در اعتکاف | *منظومه‌ای در اعتکاف | ||
*دیوان شعر فارسی و غزل‌های عرفان | *دیوان شعر فارسی و غزل‌های عرفان | ||
*دیوانی در مدایح و مراثی اهل بیت (ع) | *دیوانی در مدایح و مراثی اهل بیت(ع) | ||
*دیوان غزلّیات حکمیّه و عرفانیّه | *دیوان غزلّیات حکمیّه و عرفانیّه | ||
==اشعار== | |||
===ترکیب‌بند=== | |||
'''مطلع بند اول'''{{شعر}} | '''مطلع بند اول'''{{شعر}} | ||
{{ب| بسیط روى زمین، باز بساط غم است | محیط عرش برین، دایره ماتم است }} | {{ب| بسیط روى زمین، باز بساط غم است | محیط عرش برین، دایره ماتم است }} | ||
| خط ۱۸۱: | خط ۱۸۰: | ||
{{ب| کاش دل «مفتقر» درین عزا خون شدى | در عوض اشک کاش، ز دیده بیرون شدى }} | {{ب| کاش دل «مفتقر» درین عزا خون شدى | در عوض اشک کاش، ز دیده بیرون شدى }} | ||
{{پایان شعر}}<br /> | {{پایان شعر}}<br /> | ||
===ترکیب‌بند<ref>شانزده بند در رثای سیّدالشّهدا(ع)</ref>=== | |||
''' | '''۱''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۲۰۶: | خط ۲۰۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۲'''{{شعر}} | ||
{{ب| گوهر یکتای عشق درّ یتیم حسن|خلعت زیبای عشق کرد به بر چون کفن }} | {{ب| گوهر یکتای عشق درّ یتیم حسن|خلعت زیبای عشق کرد به بر چون کفن }} | ||
| خط ۲۲۵: | خط ۲۲۴: | ||
{{ب| چه شمع در سوز و ساز لاله‌ی باغ حسن|خداست دانای راز ز سوز داغ حسن }} | {{ب| چه شمع در سوز و ساز لاله‌ی باغ حسن|خداست دانای راز ز سوز داغ حسن }} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۳'''{{شعر}}{{ب| ای به محیط وفا نقطه‌ی ثابت قدم|نسخه‌ی صدق و صفا دفتر جود و کرم }} | ||
{{ب| ای به محیط وفا نقطه‌ی ثابت قدم|نسخه‌ی صدق و صفا دفتر جود و کرم }} | |||
{{ب| همّت والای تو برده ز عنقا سبق|جز به تو زیبنده نیست قبّه‌ی قاف قدم }} | {{ب| همّت والای تو برده ز عنقا سبق|جز به تو زیبنده نیست قبّه‌ی قاف قدم }} | ||
| خط ۲۴۴: | خط ۲۴۰: | ||
{{ب| ای که گذشتی ز جان ز بهر لب تشنگان|خصم ببین در حرم روان چه سیل ارم }} | {{ب| ای که گذشتی ز جان ز بهر لب تشنگان|خصم ببین در حرم روان چه سیل ارم }} | ||
{{ب| پس از تو ای جان من جهان فانی مباد|بی‌تو مرا یک نفس ز زندگانی مراد <ref>همان؛ ص | {{ب| پس از تو ای جان من جهان فانی مباد|بی‌تو مرا یک نفس ز زندگانی مراد <ref>همان؛ ص ۷۴، ۷۸، ۸۳.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}}<br /> | {{پایان شعر}}<br /> | ||
===سیزده‌بند<ref>در جواب محتشم کاشانی</ref>=== | |||
''' | '''۱'''{{شعر}} | ||
{{ب| باز این چه آتش است که بر جان عالم است؟ | باز این چه شعلۀ غم و اندوه و ماتم است؟ }} | {{ب| باز این چه آتش است که بر جان عالم است؟ | باز این چه شعلۀ غم و اندوه و ماتم است؟ }} | ||
| خط ۲۶۹: | خط ۲۶۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۲'''{{شعر}} | ||
{{ب| گلگون قباى عرصه میدان کربلا | زینت فزاى مسند ایوان کربلا }} | {{ب| گلگون قباى عرصه میدان کربلا | زینت فزاى مسند ایوان کربلا }} | ||
| خط ۲۸۹: | خط ۲۸۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۳'''{{شعر}} | ||
{{ب| ارباب عشق را چو صلاى بلا زدند | اول به نام عقل نخستین صلا زدند }} | {{ب| ارباب عشق را چو صلاى بلا زدند | اول به نام عقل نخستین صلا زدند }} | ||
| خط ۳۰۹: | خط ۳۰۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۴'''{{شعر}} | ||
{{ب| ترسم که بر صحیفه امکان قلم زنند | گر ماجراى کرب و بلا را رقم زنند }} | {{ب| ترسم که بر صحیفه امکان قلم زنند | گر ماجراى کرب و بلا را رقم زنند }} | ||
| خط ۳۲۹: | خط ۳۲۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۵'''{{شعر}} | ||
{{ب| سهم قدَر ز قوس قضا دلنشین رسید | در مرکز محیط رضا، تیر کین رسید }} | {{ب| سهم قدَر ز قوس قضا دلنشین رسید | در مرکز محیط رضا، تیر کین رسید }} | ||
| خط ۳۴۰: | خط ۳۳۶: | ||
{{ب| از تاب رفت شاهد سلطان معرفت | ز آن سوز و سازها که به شمع یقین رسید }} | {{ب| از تاب رفت شاهد سلطان معرفت | ز آن سوز و سازها که به شمع یقین رسید }} | ||
{{ب| آمد به قصد کعبه مقصود پیل مست | دیو لعین به قهبط <ref>محل فرود و نزول.</ref> | {{ب| آمد به قصد کعبه مقصود پیل مست | دیو لعین به قهبط <ref>محل فرود و نزول.</ref> روح‌الامین رسید }} | ||
{{ب| افعى‌صفت، گرفت سر از گنج معرفت | بد گوهرى به مخزن دُرِّ ثمین رسید }} | {{ب| افعى‌صفت، گرفت سر از گنج معرفت | بد گوهرى به مخزن دُرِّ ثمین رسید }} | ||
| خط ۳۴۹: | خط ۳۴۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۶'''{{شعر}} | ||
{{ب| شد نوکِ نى چو نقطه ایجاد را، مدار | از دور مانده، دائرةُ اللّیل و النّهار }} | {{ب| شد نوکِ نى چو نقطه ایجاد را، مدار | از دور مانده، دائرةُ اللّیل و النّهار }} | ||
| خط ۳۶۹: | خط ۳۶۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۷'''{{شعر}} | ||
{{ب| در ناکسان چو قافله بیکسان فتاد | یک بوستان ز لاله، به دست خسان فتاد }} | {{ب| در ناکسان چو قافله بیکسان فتاد | یک بوستان ز لاله، به دست خسان فتاد }} | ||
| خط ۳۸۹: | خط ۳۸۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۸'''{{شعر}} | ||
{{ب| این لؤلؤ تر و دُرِ گلگون، حسین توست | وین خشک لعلِ غرقه در خون، حسین توست }} | {{ب| این لؤلؤ تر و دُرِ گلگون، حسین توست | وین خشک لعلِ غرقه در خون، حسین توست }} | ||
| خط ۴۰۹: | خط ۴۰۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۹'''{{شعر}} | ||
{{ب| اى بانوى حجاز! مرا بینوا ببین | چون نى، نواکنان ز غم نینوا ببین }} | {{ب| اى بانوى حجاز! مرا بینوا ببین | چون نى، نواکنان ز غم نینوا ببین }} | ||
| خط ۴۲۹: | خط ۴۲۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۱۰'''{{شعر}} | ||
{{ب| کاش آن زمان سراى طبیعت نگون شدى | وز هم گسسته رابطۀ کاف و نون شدى }} | {{ب| کاش آن زمان سراى طبیعت نگون شدى | وز هم گسسته رابطۀ کاف و نون شدى }} | ||
| خط ۴۴۹: | خط ۴۴۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۱۱'''{{شعر}} | ||
{{ب| اى چرخ! تا درین ستم آباد، کرده‌اى | پیوسته خانه ستم، آباد کرده‌اى! }} | {{ب| اى چرخ! تا درین ستم آباد، کرده‌اى | پیوسته خانه ستم، آباد کرده‌اى! }} | ||
| خط ۴۶۹: | خط ۴۶۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۱۲'''{{شعر}} | ||
{{ب| خاموش «مفتقر»! که دلِ دهر آب شد | وز سیل اشک، عالم خراب شد }} | {{ب| خاموش «مفتقر»! که دلِ دهر آب شد | وز سیل اشک، عالم خراب شد }} | ||
| خط ۴۸۹: | خط ۴۸۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۱۳'''{{شعر}} | ||
{{ب| مصباح نور، جلوه‌گر اندر تنور بود | یا در تنور، آیۀ «اللّه نور»، بود }} | {{ب| مصباح نور، جلوه‌گر اندر تنور بود | یا در تنور، آیۀ «اللّه نور»، بود }} | ||
| خط ۵۱۱: | خط ۵۰۷: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===فی لیلة عاشوراء=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۵۴۳: | خط ۵۳۹: | ||
{{ب| امشب بگو به بانو، یک ساعتی بیارام|هنگامه‌ی بلاخیز، ما لا یطاق فرداست }} | {{ب| امشب بگو به بانو، یک ساعتی بیارام|هنگامه‌ی بلاخیز، ما لا یطاق فرداست }} | ||
{{ب| امشب قرین یاری، از چیست بیقراری|دل گر شود ز طاقت، یکباره طاق فرداست <ref> همان؛ ص | {{ب| امشب قرین یاری، از چیست بیقراری|دل گر شود ز طاقت، یکباره طاق فرداست <ref> همان؛ ص ۹۰.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===مدح ابی‌الفضل(ع)=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۵۵۶: | خط ۵۵۲: | ||
{{ب| سرو بالای بلندش چه خرامان می‌رفت|نه صنوبر که دو عالم به نظر آمده پست }} | {{ب| سرو بالای بلندش چه خرامان می‌رفت|نه صنوبر که دو عالم به نظر آمده پست }} | ||
{{ب| قامت معتدلش را نتوان طوبی خواند|چمن «فَاسْتَقِمْ» <ref>اشاره به آیه | {{ب| قامت معتدلش را نتوان طوبی خواند|چمن «فَاسْتَقِمْ» <ref>اشاره به آیه ۱۱۲ سوره هود، استقامت کن چنانکه فرمان یافته‌ای.</ref> از سرو قدش رونق بست }} | ||
{{ب| لاله‌ی روی وی از گلشن توحید دمید|سنبل روی وی از روضه‌ی تجرید برست }} | {{ب| لاله‌ی روی وی از گلشن توحید دمید|سنبل روی وی از روضه‌ی تجرید برست }} | ||
| خط ۵۷۸: | خط ۵۷۴: | ||
{{ب| حیف از آن لعل درخشان که ز گفتار بماند|آه از آن سرو خرامان که ز رفتار نشست }} | {{ب| حیف از آن لعل درخشان که ز گفتار بماند|آه از آن سرو خرامان که ز رفتار نشست }} | ||
{{ب| یوسف مصر وفا غرقه به خون «وا اسفا»|دل ز زندان غم او | {{ب| یوسف مصر وفا غرقه به خون «وا اسفا»|دل ز زندان غم او ابدالدهر نرست <ref>همان؛ ص ۱۱۷.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===رثاء عبد اللّه بن الحسن(ع)=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۶۰۵: | خط ۶۰۱: | ||
{{ب| خسرو ملک قدم سوخت ز سر تا قدم|ز داغ شهزاده‌ی ملیح شیرین کلام }} | {{ب| خسرو ملک قدم سوخت ز سر تا قدم|ز داغ شهزاده‌ی ملیح شیرین کلام }} | ||
{{ب| داغ دل شاه عشق فزون ز اندازه شد|زخم جگر تازه بود تازه‌تر از تازه شد <ref>همان؛ ص | {{ب| داغ دل شاه عشق فزون ز اندازه شد|زخم جگر تازه بود تازه‌تر از تازه شد <ref>همان؛ ص ۱۴۹.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===مدح علی اکبر(ع)=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۶۴۷: | خط ۶۴۳: | ||
{{ب| زینب شده مفتون تو آغشته اندر خون تو|لیلی ز غم مجنون تو، سرگشته‌ی سهل و جبل <ref>همان؛ ص 123.</ref> }} | {{ب| زینب شده مفتون تو آغشته اندر خون تو|لیلی ز غم مجنون تو، سرگشته‌ی سهل و جبل <ref>همان؛ ص 123.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}}<br /> | ||
===شب یازدهم محرّم=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۶۷۹: | خط ۶۷۵: | ||
{{ب| چهره مهر سیه باد که بر خاکستر|خفته آن آینه‌ی حسن خدا داد امشب }} | {{ب| چهره مهر سیه باد که بر خاکستر|خفته آن آینه‌ی حسن خدا داد امشب }} | ||
{{ب| برق غیرت‌زده در خرمن هستی ز تنور|که دو گیتی شده چون رعد پر از داد امشب <ref>همان؛ ص | {{ب| برق غیرت‌زده در خرمن هستی ز تنور|که دو گیتی شده چون رعد پر از داد امشب <ref>همان؛ ص ۹۱.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۱۰۷۴-۱۰۸۲.]] | ||
*[[کاروان شعر عاشورا| | *[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج۱، ص ۵۰۴- ۵۱۵.]] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||