خطبه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''خطبه'''،خطابه و سخنانى است آشکار که خطیب در برابر دیگران ایراد مى‌کند.مانند خطبۀ جمعه،خطبۀ عید،خطبۀ نماز باران و خطبه هنگام کسوف.معمولا مشتمل بر حمد و ثناى الهى و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.خطبه‌هایى که امیران و خلفا و واعظان مى‌خواندند،از این قبیل است.به آن،خطابه هم گفته مى‌شود. | '''خطبه'''،خطابه و سخنانى است آشکار که [[خطیب]] در برابر دیگران ایراد مى‌کند.مانند خطبۀ جمعه،خطبۀ عید،خطبۀ نماز باران و خطبه هنگام کسوف.معمولا مشتمل بر حمد و ثناى الهى و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.خطبه‌هایى که امیران و خلفا و واعظان مى‌خواندند،از این قبیل است.به آن،خطابه هم گفته مى‌شود. | ||
<br /> | <br /> | ||
{| | {| | ||
|خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام | |خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام | ||
| | | | ||
|به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد | |به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد | ||
|} | |} | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
<br /> | <br /> | ||
{| | {| | ||
|خطبه یعنى اعتراض آتشین | |خطبه یعنى اعتراض آتشین | ||
| | | | ||
|خطبه یعنى درد زین العابدین | |خطبه یعنى درد زین العابدین | ||
|- | |- | ||
|خطبه یعنى همچو زینب استوار | |خطبه یعنى همچو زینب استوار | ||
| | | | ||
|با تبسّم ایستادن پایدار | |با تبسّم ایستادن پایدار | ||
|- | |- | ||
|خطبه یعنى تشنگى آموختن | |خطبه یعنى تشنگى آموختن | ||
| | | | ||
|در کنار آب،لب را دوختن | |در کنار آب،لب را دوختن | ||
|- | |- | ||
|خطبه یعنى با خدا ساغر زدن | |خطبه یعنى با خدا ساغر زدن | ||
| | | | ||
|در جنون پیمانۀ آخر زدن | |در جنون پیمانۀ آخر زدن | ||
|- | |- | ||
|خطبه یعنى زن،حریم پاکى است | |خطبه یعنى زن،حریم پاکى است | ||
| | | | ||
|جلوه‌اى از حجب و از بى‌باکى است | |جلوه‌اى از حجب و از بى‌باکى است | ||
|- | |- | ||
|آنکه مست از بادۀ تلخ شب است | |آنکه مست از بادۀ تلخ شب است | ||
| | | | ||
|آشنا کى با صداى زینب است؟ <ref>بهروز سپید نامه،کیهان ۷۳/۵/۶.</ref> | |آشنا کى با صداى زینب است؟ <ref>بهروز سپید نامه،کیهان ۷۳/۵/۶.</ref> | ||
|} | |} | ||
== مطلع برخی از خطبه‌های سیدالشهدا(ع) == | ==مطلع برخی از خطبه‌های سیدالشهدا(ع)== | ||
هنگام خروج از مکّه به سوى عراق: «خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة...» <ref>اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۹۳.</ref> | هنگام خروج از مکّه به سوى عراق: «خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة...» <ref>اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۹۳.</ref> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
روز عاشورا،خطابه به نیروهاى [[عمر سعد|ابن سعد]]:«تبّا لکم ایّتها الجماعة و ترحا،أ فحین استصرختمونا ولهین متحیّرین فاصرخناکم مؤدّین مستعدّین،سللتم علینا سیفا فى رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...الا و انّ الدّعىّ بن الدّعىّ قد رکّز بین اثنتین،بین السلّة و الذلّة و هیهات منّا الذّلّة...». <ref>نفس المهموم،ص ۱۳۱ ،مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۷.</ref> | روز عاشورا،خطابه به نیروهاى [[عمر سعد|ابن سعد]]:«تبّا لکم ایّتها الجماعة و ترحا،أ فحین استصرختمونا ولهین متحیّرین فاصرخناکم مؤدّین مستعدّین،سللتم علینا سیفا فى رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...الا و انّ الدّعىّ بن الدّعىّ قد رکّز بین اثنتین،بین السلّة و الذلّة و هیهات منّا الذّلّة...». <ref>نفس المهموم،ص ۱۳۱ ،مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۷.</ref> | ||
== مطلع خطبه‌هایی دیگر == | ==مطلع خطبه‌هایی دیگر== | ||
خطبۀ حضرت زینب در کوفه خطاب به مردم:«امّا بعد،یا اهل الکوفة!یا اهل الختل و الغدر،فلا رقأت الدّمعة و لا هدأت الرّنّة،انّما مثلکم کمثل الّذى نقضت غزلها من بعد قوّة انکاثا...». <ref>بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۰۹.</ref> | خطبۀ حضرت زینب در کوفه خطاب به مردم:«امّا بعد،یا اهل الکوفة!یا اهل الختل و الغدر،فلا رقأت الدّمعة و لا هدأت الرّنّة،انّما مثلکم کمثل الّذى نقضت غزلها من بعد قوّة انکاثا...». <ref>بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۰۹.</ref> | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
خطبۀ شورانگیز افشاگر امام سجاد(ع) در مجلس یزید در شام:«ایّها الناس!اعطینا ستّا و فضّلنا بسبع:اعطینا العلم و الحلم و السّماحة و الشجاعة...فمن عرفنى فقد عرفنى و من لم یعرفنى انبأته بحسبى و نسبى،انا ابن مکّة و منى،انا ابن زمزم و الصّفا...». <ref>مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۶۹،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۷۴.</ref> | خطبۀ شورانگیز افشاگر امام سجاد(ع) در مجلس یزید در شام:«ایّها الناس!اعطینا ستّا و فضّلنا بسبع:اعطینا العلم و الحلم و السّماحة و الشجاعة...فمن عرفنى فقد عرفنى و من لم یعرفنى انبأته بحسبى و نسبى،انا ابن مکّة و منى،انا ابن زمزم و الصّفا...». <ref>مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۶۹،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۷۴.</ref> | ||
== منبع == | ==منبع== | ||
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۶۱-۱۶۴. | *جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۶۱-۱۶۴. | ||
== پی‌نوشت == | ==پی‌نوشت== | ||
<references /> | <references /> | ||
نسخهٔ ۶ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۵۵
خطبه،خطابه و سخنانى است آشکار که خطیب در برابر دیگران ایراد مى‌کند.مانند خطبۀ جمعه،خطبۀ عید،خطبۀ نماز باران و خطبه هنگام کسوف.معمولا مشتمل بر حمد و ثناى الهى و توصیه به تقوا و مواعظ دیگر است.خطبه‌هایى که امیران و خلفا و واعظان مى‌خواندند،از این قبیل است.به آن،خطابه هم گفته مى‌شود.
| خطبۀ شب‌شکن عابد و زینب در شام | به گلستان خزان دیدۀ حق سامان داد |
در نهضت عاشورا، یک سرى خطابه‌ها و سخنرانیها توسّط سیدالشهدا(ع)، امام سجاد(ع)، حضرت زینب(س) و یاران امام انجام گرفته که در کتب تاریخى و روایى ثبت است و اغلب تعیین‌کننده بوده است،چه آنها که پیش از عاشورا و در طول راه و در خود مکّه بوده،چه خطبه‌هایى که روز عاشورا ایراد شده و چه آنچه از زبان اسیران آزاده در کوفه و شام صادر شده است. خطبه‌هاى سیدالشهدا(ع) و نیز خطبۀ امام سجاد(ع) در مجلس یزید، همچنین خطابۀ زینب کبرى در کوفه و دمشق، معروفترین آنهاست. خطبه‌هاى امام، اغلب در مجموعه‌هایى که سخنان آن حضرت را گرد آورده،آمده است. [۱]
محتواى اینگونه خطبه‌ها که در معرفى دین راستین و افشاى چهرۀ دشمنان اهل بیت و تبیین مظلومیّت عترت پیامبر«ص»است،از ارزشمندترین اسناد تاریخى است که هم خطّمشى سید الشهدا(ع) را در حادثۀ عاشورا بیان مى‌کند،و هم عمق معرفت خاندان او و حمایت آگاهانۀ آنان را از راه حق.
| خطبه یعنى اعتراض آتشین | خطبه یعنى درد زین العابدین | |
| خطبه یعنى همچو زینب استوار | با تبسّم ایستادن پایدار | |
| خطبه یعنى تشنگى آموختن | در کنار آب،لب را دوختن | |
| خطبه یعنى با خدا ساغر زدن | در جنون پیمانۀ آخر زدن | |
| خطبه یعنى زن،حریم پاکى است | جلوه‌اى از حجب و از بى‌باکى است | |
| آنکه مست از بادۀ تلخ شب است | آشنا کى با صداى زینب است؟ [۲] |
مطلع برخی از خطبه‌های سیدالشهدا(ع)
هنگام خروج از مکّه به سوى عراق: «خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة...» [۳]
پس از برخورد با سپاه حرّ در«ذو حسم»:«ایّها النّاس!...انّى لم اقدم على هذا البلد حتّى اتتنى کتبکم و قدمت علىّ رسلکم ان اقدم الینا انّه لیس علینا امام...». [۴]
همان هنگام:«انّه قد نزل من الأمر ما قد ترون و انّ الدّنیا قد تغیّرت و تنکّرت و ادبر معروفها...الا ترون الى الحقّ لا یعمل به و الى الباطل لا یتناهى عنه...». [۵]
در منزلگاه بیضه،خطاب به یاران خویش و سپاه حرّ:«ایّها النّاس!انّ رسول اللّه«ص»قال:من رأى سلطانا جائرا مستحلاّ لحرم اللّه،ناکثا لعهد اللّه مخالفا لسنّة رسول اللّه...الا و انّ هؤلاء قد لزموا طاعة الشیطان و ترکوا طاعة الرّحمن...». [۶]
شب عاشورا،خطاب به اصحاب خویش:«اثنى على الله احسن الثناء و احمده على السرّاء و الضرّاء...امّا بعد،فانّى لا اعلم اصحابا اوفى و لا خیرا من اصحابى و لا اهل بیت ابرّ و لا اوصل من اهل بیتى فجزاکم الله عنّى خیرا...». [۷]
صبح عاشورا،خطاب به سپاه دشمن: «الحمد للّه الّذى خلق الدّنیا فجعلها دار فناء و زوال،متصرّفة باهلها حالا بعد حال فالمغرور من غرّته و الشقىّ من فتنته...». [۸]
خطاب به سپاه کوفه، آنگاه که نزدیک اردوى امام آمده بودند: «ایّها الناس!اسمعوا قولى و لا تعجّلونى حتّى اعظکم بما لحقّ لکم علىّ...امّا بعد،فانسبونى فانظروا من انا؟ثمّ ارجعوا الى انفسکم و عاتبوها،فانظروا هل یحلّ لکم قتلى و انتهاک حرمتى؟!الست ابن بنت نبیّکم«ص»و ابن وصیّه و ابن عمّه...». [۹]
روز عاشورا،خطابه به نیروهاى ابن سعد:«تبّا لکم ایّتها الجماعة و ترحا،أ فحین استصرختمونا ولهین متحیّرین فاصرخناکم مؤدّین مستعدّین،سللتم علینا سیفا فى رقابنا و حششتم علینا نار الفتن...الا و انّ الدّعىّ بن الدّعىّ قد رکّز بین اثنتین،بین السلّة و الذلّة و هیهات منّا الذّلّة...». [۱۰]
مطلع خطبه‌هایی دیگر
خطبۀ حضرت زینب در کوفه خطاب به مردم:«امّا بعد،یا اهل الکوفة!یا اهل الختل و الغدر،فلا رقأت الدّمعة و لا هدأت الرّنّة،انّما مثلکم کمثل الّذى نقضت غزلها من بعد قوّة انکاثا...». [۱۱]
خطبۀ ام کلثوم،دختر امیر المؤمنین،خطاب به کوفیان:«یا اهل الکوفة سوأة لکم،ما لکم خذلتم حسینا و قتلتموه و انتهبتم امواله و ورثتموه و سبیتم نسائه و نکبتموه...». [۱۲]
خطبۀ پرشور زینب کبرى(ع) در مجلس یزید:«أ ظننت یا یزید حیث اخذت علینا اقطار الأرض و آفاق السّماء فأصبحنا نساق کما تساق الأسارى انّ بنا على اللّه هوانا...امن العدل یا بن الطّلقاء تخدیرک حرائرک و امائک و سوقک بنات رسول الله«ص» سبایا؟...». [۱۳]
خطبۀ شورانگیز افشاگر امام سجاد(ع) در مجلس یزید در شام:«ایّها الناس!اعطینا ستّا و فضّلنا بسبع:اعطینا العلم و الحلم و السّماحة و الشجاعة...فمن عرفنى فقد عرفنى و من لم یعرفنى انبأته بحسبى و نسبى،انا ابن مکّة و منى،انا ابن زمزم و الصّفا...». [۱۴]
منبع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۶۱-۱۶۴.
پی‌نوشت
- ↑ همچون:بلاغة الحسین،ادب الحسین و حماسته،نهج الشهادة،الصحیفة الحسینیّه،موسوعة کلمات الامام الحسین،سخنان حسین بن على از مدینه تا کربلا و کتابهایى مثل بحار الأنوار،کشف الغمّه و...
- ↑ بهروز سپید نامه،کیهان ۷۳/۵/۶.
- ↑ اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۹۳.
- ↑ مقتل الحسین،خوارزمى،ج ۱،ص ۲۳۱.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۸۷.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین،ص ۳۶۰.
- ↑ الکامل فى التاریخ،ابن اثیر،ج ۲،ص ۵۵۹.
- ↑ مناقب،ابن شهر آشوب،ج ۴،ص ۱۰۰،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۵.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۵،ص ۶،اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۶۰۲.
- ↑ نفس المهموم،ص ۱۳۱ ،مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۷.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۰۹.
- ↑ همان،ص ۱۱۲.
- ↑ اعلام النساء،ج ۲،ص ۵۰۴،حیاة الامام الحسین،ج ۳،ص ۳۷۸.
- ↑ مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۶۹،بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۱۷۴.