صفحهٔ اصلی

به ویکی حسین خوش آمدید

• • ادبیات
• • هنر
• • تاریخ اجتماعی
• • ادیان و مذاهب
• • تاریخ و جغرافیا

مدخل برگزیده

مرثیه در لغت به معنای گریستن بر مرده و اظهار تأسف از مرگ وی همراه با ذکر محاسن او است و در اصطلاح به سخن سوگوارانه غالبا منظوم درباره درگذشتگان گفته می‌شود. مرثیه گونه‌های مختلف درباری یا رسمی، داستانی، میهنی، شخصی و مذهبی را شامل می‌شود. انگیزه‌های مختلفی چون تعزیت خویشاوندان، اظهار تأسف بر مرگ بزرگان، تجلیل از مقام و منزلت شخص متوفا، بزرگ نشان دادن واقعه، دعوت ماتم‌زدگان به صبر، بیان سرنوشت غم‌بار مردم و جامعه، ذکر مصائب پیشوایان دین و مخالفت سیاسی در سرودن مرثیه‌ها دخالت دارند. در ادبیات کهن عرب، مضامینی چون مدح و منقبت‌گویی کشتگان میدان جنگ و دعوت و ترغیب قبیله به گرفتن انتقام خون کشتگان از جمله مضامین مهم در مرثیه بوده است. این مرثیه‌ها در بین اعراب جاهلی، مایه شرف فرد متوفا و مباهات بازماندگان او قلمداد می‌شدند. پس از اسلام علاوه بر مضامین عاطفی، مضامین سیاسی نیز در مرثیه‌سرایی شاعران عرب مورد توجه قرار گرفت؛ از جمله می‌توان به سرودن مرثیه‌هایی با مضمون مخالفت با حکومت‌های بنی‌امیه و بنی‌عباس اشاره کرد. امامان شیعه به مرثیه‌سرایی درباره شهادت امام حسین (ع) و واقعه کربلا توجه ویژه‌ای نشان می‌دادند و به تشویق و تحریض شاعران برای سرودن مرثیه با اعطای پاداش دنیوی و وعده ثواب اخروی می‌پرداختند. برخی از شاعران معاصر ایشان نظیر کمیت اسدی، سید حمیری، دعبل خزاعی، عبدالله بن کثیر و عوف بن عبدالله مرثیه‌هایی در رثای امام حسین (ع) سروده‌اند. مفید در امالی سرودن اولین مرثیه در رثای امام حسین (ع) را به عقبه بن عمرو سهمی، و سید محسن امین ردر اعیان الشیعه به سلیمان بن قته العروی التیّمی نسبت می‌دهد. محوری‌ترین مضمون در مرثیه‌سرایی شعرای مسلمان، واقعه کربلا بوده است و پس از آن، مرثیه‌های در سوگ حضرت زهرا (س)، امام علی (ع) و امام رضا (ع) در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ادامه...

آیا می‌دانستید

• مکتب سقاخانه جریانی هنری بود که در دههٔ 1340 شمسی با استفاده از عنصرهایی از هنر مدرن و برخی از عنصرهای تزیینی هنرهای سنتی و دینی، در ایران شکل گرفت.
• هوشنگ ابتهاج با تخلص سایه اشعاری درباره امام حسین (ع) سروده است.
• امام‌باره آصف الدوله (در تصویر) که معتبرترین بنا از نوع امام باره است از مهم‌ترین بناهای تاریخی لکهنو به شمار می‌آید.
• کتاب حسین (ع) از دیدگاه مسیحیت به هفده زبان ترجمه و در پنج دانشگاه و برای دوره‌های تکمیلی مورد تأیید قرار گرفته است.
• در زمان ناصرالدین شاه قاجار برای ترویج تعزیه کوشش فراوانی شد.

برگزیده‌ها

حسین بن على (ع) | امام باره | مسلم بن عقیل | روز واقعه (در تصویر)

| رقیه بنت حسین

اثر برگزیده

تعزیه: آیین و نمایش در ایران، کتابی است درباره تعزیه که توسط پیتر جی‌. چلکووسکی‌ نوشته شده است. این کتاب، در بیست فصل ابعاد مختلف تعزیه را مورد بررسی قرار می‌دهد و در واقع چاپ دوم کتابی است که نزدیک به هجده سال پیش با عنوان مقاله آغازین آن، تعزیه، هنر بومی پیشرو ایران، انتشار یافت و مورد پسند پژوهشگران قرار گرفت. اهمیت عمده کتاب در این است که تا این تاریخ، یگانه اثر آکادمیایی بین‌المللی در تعزیه‌شناسی است. ادامه...

اشخاص

حمیدرضا اردلان

سید حسین حوائجی

جهانگیر نصری اشرفی

جهانگیر نصری اشرفی

جبار رحمانی

ادیب الممالک فراهانی

نگاره برگزیده

اثر حسین زنده رودی با ترکیب شعر محتشم کاشانی متعلق به مکتب سقاخانه است. زنده‌رودی برای‌ نخستین بار‌ در آثاری که در حدود سال 1338 عرضه کرد هنر عامیانه مذهبی را بکار‌ گرفت‌ و امکانات بصری بـالقوه آن را نشان داد. زنده رودی در ابتدای کار سقاخانه‌ با‌ نقش‌های‌ متأثر از فاجعه کربلا آغاز کرد ولی پس از مدتی به «خوشنویسی» پرداخت.

دسترسی به مداخل

مولفین

• شاعران
• پژوهشگران ایرانی
• هنرمندان ایرانی
• نویسندگان
• مترجمان

افراد

• شهیدان کربلا
• قاتلان کربلا

اماکن

• حرم‌ها
• تکیه‌ها
• امام‌‌باره‌ها

آثار

• کتاب‌ها
• آثار هنری

آیین و مناسک

• آیین‌ها