کوفه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کوفه''' نام یکى از شهرهاى مهمّ عراق، که مرکز هواداران [[اهل بیت (ع)|اهل بیت(ع)]] و«مغرس شیعه»بوده است | '''کوفه''' نام یکى از شهرهاى مهمّ عراق، که مرکز هواداران [[اهل بیت (ع)|اهل بیت(ع)]] و«مغرس شیعه»بوده است | ||
== موقعیت جغرافیایی == | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
این شهر،در غرب نهر فرات بنا شده و بناى آن در زمان عمر بن خطاب و پس از فتح قادسیّه به دست سعد بن ابى وقّاص بود و در سالهاى بعد شکوفاتر شد.پیشتر به آن«کوفان»هم گفته مى‌شد. | این شهر،در غرب نهر فرات بنا شده و بناى آن در زمان عمر بن خطاب و پس از فتح قادسیّه به دست سعد بن ابى وقّاص بود و در سالهاى بعد شکوفاتر شد.پیشتر به آن«کوفان»هم گفته مى‌شد. | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. <ref name=":0" /> | قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. <ref name=":0" /> | ||
== معنا == | ==معنا== | ||
ریشۀ لغوى آن،به معناى گرد آمدن است،چون بناى شهر دایره وار بوده،کوفه نام نهاده شد.کوفه به معناى شنزار سرخ هم آمده است. <ref>مجمع البحرین،طریحى،واژه کوفه.</ref> | ریشۀ لغوى آن،به معناى گرد آمدن است،چون بناى شهر دایره وار بوده،کوفه نام نهاده شد.کوفه به معناى شنزار سرخ هم آمده است. <ref>مجمع البحرین،طریحى،واژه کوفه.</ref> | ||
== تاریخچه == | ==تاریخچه== | ||
این شهر،پس از فتح سرزمین عراق به دست مسلمانان صدر اسلام،مرکز و پایگاهى نظامى براى نیروهاى مسلمان شد تا از آنجا به سوى شرق حرکت کنند و در طول تاریخ، موقعیّت سیاسى و نظامى ویژه‌اى یافت.به آن«کوفة الجند»هم مى‌گفتند.در نزدیکى کوفه،«[[کربلا]]»محلّ زیست گروهى اندک بود که به کار کشاورزى در منطقۀ نزدیک به آب مى‌پرداختند. <ref>موسوعة العتبات المقدسه،ج ۸،ص ۴۶.براى آگاهى از نام محلّه‌ها،قبایل،تاریخچه،اعصار گوناگون و موقعیّت جغرافیایى و محصولات و...آن رجوع کنید به بحث مفصل و مفید کتاب«عنصر شجاعت»،خلیل کمره‌اى،ج ۱،ص۳۵۹ تا ۴۱۱.و فصل پنجم کتاب«تشیع در مسیر تاریخ»ترجمۀ سید محمد تقى آیت اللهى،نیز«الکوفة،نشأة المدینة الإسلامیة»،هشام جعیط،دار الطلیعه،بیروت.</ref> | این شهر،پس از فتح سرزمین عراق به دست مسلمانان صدر اسلام،مرکز و پایگاهى نظامى براى نیروهاى مسلمان شد تا از آنجا به سوى شرق حرکت کنند و در طول تاریخ، موقعیّت سیاسى و نظامى ویژه‌اى یافت.به آن«کوفة الجند»هم مى‌گفتند.در نزدیکى کوفه،«[[کربلا]]»محلّ زیست گروهى اندک بود که به کار کشاورزى در منطقۀ نزدیک به آب مى‌پرداختند. <ref>موسوعة العتبات المقدسه،ج ۸،ص ۴۶.براى آگاهى از نام محلّه‌ها،قبایل،تاریخچه،اعصار گوناگون و موقعیّت جغرافیایى و محصولات و...آن رجوع کنید به بحث مفصل و مفید کتاب«عنصر شجاعت»،خلیل کمره‌اى،ج ۱،ص۳۵۹ تا ۴۱۱.و فصل پنجم کتاب«تشیع در مسیر تاریخ»ترجمۀ سید محمد تقى آیت اللهى،نیز«الکوفة،نشأة المدینة الإسلامیة»،هشام جعیط،دار الطلیعه،بیروت.</ref> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
پس از امتناع [[امام حسین(ع)]] از بیعت با [[یزید]] و حرکت به سوى مکّه، سران شیعه در کوفه نامه‌هاى دعوت به امام نوشتند. حضرت، [[مسلم بن عقیل]] را به نمایندگى به کوفه فرستاد. [[کوفیان]] انقلابى با مسلم بیعت کردند ولى با آمدن ابن زیاد، اوضاع عوض شد و نگذاشتند امام به کوفه برسد. کوفه آن روز، از بافت خاصّى ترکیب یافته بود و مردم آن یک‌دست نبودند. هم هواداران اهل بیت و علاقه‌مندان به على(ع) و فرزندان او در کوفه مى‌زیستند، هم گروههایى که تفکّر خوارج را داشتند، یا هواداران [[بنى امیه|بنى امیّه]] در کوفه بودند. | پس از امتناع [[امام حسین(ع)]] از بیعت با [[یزید]] و حرکت به سوى مکّه، سران شیعه در کوفه نامه‌هاى دعوت به امام نوشتند. حضرت، [[مسلم بن عقیل]] را به نمایندگى به کوفه فرستاد. [[کوفیان]] انقلابى با مسلم بیعت کردند ولى با آمدن ابن زیاد، اوضاع عوض شد و نگذاشتند امام به کوفه برسد. کوفه آن روز، از بافت خاصّى ترکیب یافته بود و مردم آن یک‌دست نبودند. هم هواداران اهل بیت و علاقه‌مندان به على(ع) و فرزندان او در کوفه مى‌زیستند، هم گروههایى که تفکّر خوارج را داشتند، یا هواداران [[بنى امیه|بنى امیّه]] در کوفه بودند. | ||
== نهضت عاشورا == | ==نهضت عاشورا== | ||
روحیّۀ فرصت طلبى،تبعیّت از زور،زودباورى و تأثیرپذیرى از شایعات و تبلیغات،از ویژگیهاى دیگر جامعۀ کوفه بود.پولدارترین افراد هم که نبض مالى شهر را در دست داشتند،همچون اشعث بن قیس،عمرو بن حریث،شبث بن ربعى از بازوان اصلى ابن زیاد محسوب مى‌شدند.شهرى با عناصر مختلف و ساکنان ناهمگون و ناهمدل و اغلب مهاجر به آن شهر تازه تأسیس،سبب شده بود که ثبات سیاسى نداشته باشد و همواره دستخوش امواج گردد.روح قبایلى و تعصّبهاى طایفگى در اقوام ساکن کوفه شدید بود و ابن زیاد،با تحت سلطه گرفتن بزرگان قبایل و عشایر،براحتى توانسته بود اوضاع شهر را در کنترل خویش در آورد.این بود که آن همه دعوت و بیعت،کارساز نشد و هزاران دست بیعتگر، در برابر طوفان«ابن زیاد»،از هم گسیخت و حسین(ع)تنها ماند. | روحیّۀ فرصت طلبى،تبعیّت از زور،زودباورى و تأثیرپذیرى از شایعات و تبلیغات،از ویژگیهاى دیگر جامعۀ کوفه بود.پولدارترین افراد هم که نبض مالى شهر را در دست داشتند،همچون اشعث بن قیس،عمرو بن حریث،شبث بن ربعى از بازوان اصلى ابن زیاد محسوب مى‌شدند.شهرى با عناصر مختلف و ساکنان ناهمگون و ناهمدل و اغلب مهاجر به آن شهر تازه تأسیس،سبب شده بود که ثبات سیاسى نداشته باشد و همواره دستخوش امواج گردد.روح قبایلى و تعصّبهاى طایفگى در اقوام ساکن کوفه شدید بود و ابن زیاد،با تحت سلطه گرفتن بزرگان قبایل و عشایر،براحتى توانسته بود اوضاع شهر را در کنترل خویش در آورد.این بود که آن همه دعوت و بیعت،کارساز نشد و هزاران دست بیعتگر، در برابر طوفان«ابن زیاد»،از هم گسیخت و حسین(ع)تنها ماند. | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. <ref name=":0">براى آشنایى مفصّلتر با تاریخ کوفه،ر.ک:«تاریخ الکوفه»سید حسین براقى نجفى،دار الأضواء،بیروت،«موسوعة المصطفى و العترة»،محسن الشاکرى،ج ۲،ص ۱۰۹.و«سیماى کوفه»،غلامرضا گلى زواره.</ref> | قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. <ref name=":0">براى آشنایى مفصّلتر با تاریخ کوفه،ر.ک:«تاریخ الکوفه»سید حسین براقى نجفى،دار الأضواء،بیروت،«موسوعة المصطفى و العترة»،محسن الشاکرى،ج ۲،ص ۱۰۹.و«سیماى کوفه»،غلامرضا گلى زواره.</ref> | ||
== منبع == | ==منبع== | ||
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۳۷۵-۳۷۷. | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۳۷۵-۳۷۷.] | ||
== پی‌نوشت == | ==پی‌نوشت== | ||
<references /> | <references /> | ||
[[رده:تاریخ]] | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:جغرافیا]] | [[رده:جغرافیا]] | ||
[[en:Kufa]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۰۳
کوفه نام یکى از شهرهاى مهمّ عراق، که مرکز هواداران اهل بیت(ع) و«مغرس شیعه»بوده است
موقعیت جغرافیایی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این شهر،در غرب نهر فرات بنا شده و بناى آن در زمان عمر بن خطاب و پس از فتح قادسیّه به دست سعد بن ابى وقّاص بود و در سالهاى بعد شکوفاتر شد.پیشتر به آن«کوفان»هم گفته مى‌شد.
در این شهر،«مسجد کوفه»از عظیمترین و مقدسترین مساجد و قطعه‌هاى روى زمین است.محلّ مسجد کوفه،بنا به روایات،خانۀ آدم و نوح،مصلاّى ابراهیم و مصلاّى حضرت مهدى(ع)و محلّ عصاى موسى و شجرۀ یقطین و خاتم سلیمان است و جایى است که کشتى نوح از آنجا جریان یافته و قبور انبیاء و مرسلین و اوصیاء است و در مسجد کوفه،«دکّة القضاء»،محلّ قضاوتهاى امیر المؤمنین قرار دارد.امام صادق(ع)دربارۀ آن فرموده است:«...تربة تحبّنا و نحبّه،اللّهم ارم من رماها و عاد من عاداها» [۱] کوفه تربتى است که ما را دوست دارد،ما نیز آن را دوست داریم،خدایا هر که سوء قصد به آن کند به تیر بلایش بزن و هر که با آن دشمنى کند،دشمنش باش.
قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. [۲]
معنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ریشۀ لغوى آن،به معناى گرد آمدن است،چون بناى شهر دایره وار بوده،کوفه نام نهاده شد.کوفه به معناى شنزار سرخ هم آمده است. [۳]
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این شهر،پس از فتح سرزمین عراق به دست مسلمانان صدر اسلام،مرکز و پایگاهى نظامى براى نیروهاى مسلمان شد تا از آنجا به سوى شرق حرکت کنند و در طول تاریخ، موقعیّت سیاسى و نظامى ویژه‌اى یافت.به آن«کوفة الجند»هم مى‌گفتند.در نزدیکى کوفه،«کربلا»محلّ زیست گروهى اندک بود که به کار کشاورزى در منطقۀ نزدیک به آب مى‌پرداختند. [۴]
على(ع) آنجا را بعنوان پایگاه حکومت خویش قرار داد.شهرى است با فضیلت که احادیث متعدّدى در فضیلت آن نقل شده و طبق حدیث امام صادق(ع)،حرم امام على بن ابى طالب علیه السلام است و«طور سینین»در قرآن،به آن تفسیر شده است. [۵]
پس از امتناع امام حسین(ع) از بیعت با یزید و حرکت به سوى مکّه، سران شیعه در کوفه نامه‌هاى دعوت به امام نوشتند. حضرت، مسلم بن عقیل را به نمایندگى به کوفه فرستاد. کوفیان انقلابى با مسلم بیعت کردند ولى با آمدن ابن زیاد، اوضاع عوض شد و نگذاشتند امام به کوفه برسد. کوفه آن روز، از بافت خاصّى ترکیب یافته بود و مردم آن یک‌دست نبودند. هم هواداران اهل بیت و علاقه‌مندان به على(ع) و فرزندان او در کوفه مى‌زیستند، هم گروههایى که تفکّر خوارج را داشتند، یا هواداران بنى امیّه در کوفه بودند.
نهضت عاشورا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
روحیّۀ فرصت طلبى،تبعیّت از زور،زودباورى و تأثیرپذیرى از شایعات و تبلیغات،از ویژگیهاى دیگر جامعۀ کوفه بود.پولدارترین افراد هم که نبض مالى شهر را در دست داشتند،همچون اشعث بن قیس،عمرو بن حریث،شبث بن ربعى از بازوان اصلى ابن زیاد محسوب مى‌شدند.شهرى با عناصر مختلف و ساکنان ناهمگون و ناهمدل و اغلب مهاجر به آن شهر تازه تأسیس،سبب شده بود که ثبات سیاسى نداشته باشد و همواره دستخوش امواج گردد.روح قبایلى و تعصّبهاى طایفگى در اقوام ساکن کوفه شدید بود و ابن زیاد،با تحت سلطه گرفتن بزرگان قبایل و عشایر،براحتى توانسته بود اوضاع شهر را در کنترل خویش در آورد.این بود که آن همه دعوت و بیعت،کارساز نشد و هزاران دست بیعتگر، در برابر طوفان«ابن زیاد»،از هم گسیخت و حسین(ع)تنها ماند.
حادثۀ کربلا در نزدیکى این شهر اتفاق افتاد و سپاه یزیدى عموما از این شهر براى جنگ با حسین(ع)آمدند.پس از عاشورا نیز،اسراى اهل بیت وارد این شهر شدند و زینب کبرى(ع)آنجا خطبه خواند و شادى کوفیان را به عزا مبدل ساخت.نهضت توّابین به رهبرى سلیمان بن صرد و نیز قیام مختار در همین شهر به وقوع پیوست.مردم کوفه، همانگونه که در رکاب على(ع)در جنگ جمل و صفّین شرکت داشتند،همواره در فعالیّتهاى ضدّ اموى حضور چشمگیر داشتند. این شهر در تاریخ اسلام،همواره دستخوش امواج سیاسى،انقلابها،حوادث و آشوبها بوده است.
حجر بن عدى،با اصحاب پاکبازش در کوفه قیام کرد و به شهادت رسید.
عمرو بن حمق خزاعى،در کوفه شهید شد.
میثم تمّار به دستور ابن زیاد،در کوفه به دار آویخته شد.
رشید هجرى نیز که از یاران خالص على(ع)بود،در آنجا به شهادت رسید. جنایات و فجایع«حجّاج بن یوسف ثقفى» و کشتارهایش از شیعیان آل على در کوفه بود،که کسانى همچون قنبر،کمیل،سعید بن جبیر و...به دست او به شهادت رسیدند.
خروج زید بن على بن الحسین(ع)و شهادتش در «کناسه»،در این شهر بود.
قیامهاى سادات طباطبایى در نیمۀ قرن دوم هجرى،قیام ابن طباطباى علوى،خروج ابى السرایا در زمان مأمون،شورشهاى قرمطیان و...همه در این شهر اتفاق افتاده است.
قبر بزرگانى چون کمیل،خبّاب بن ارتّ، اخنف بن قیس، سهل بن حنیف انصارى و بسیارى دیگر در این شهر است. [۲]
منبع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پی‌نوشت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ سفینة البحار،ج ۲،ص ۴۹۹.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ براى آشنایى مفصّلتر با تاریخ کوفه،ر.ک:«تاریخ الکوفه»سید حسین براقى نجفى،دار الأضواء،بیروت،«موسوعة المصطفى و العترة»،محسن الشاکرى،ج ۲،ص ۱۰۹.و«سیماى کوفه»،غلامرضا گلى زواره.
- ↑ مجمع البحرین،طریحى،واژه کوفه.
- ↑ موسوعة العتبات المقدسه،ج ۸،ص ۴۶.براى آگاهى از نام محلّه‌ها،قبایل،تاریخچه،اعصار گوناگون و موقعیّت جغرافیایى و محصولات و...آن رجوع کنید به بحث مفصل و مفید کتاب«عنصر شجاعت»،خلیل کمره‌اى،ج ۱،ص۳۵۹ تا ۴۱۱.و فصل پنجم کتاب«تشیع در مسیر تاریخ»ترجمۀ سید محمد تقى آیت اللهى،نیز«الکوفة،نشأة المدینة الإسلامیة»،هشام جعیط،دار الطلیعه،بیروت.
- ↑ سفینة البحار،ج ۲،ص ۴۹۸.احادیث مربوط به فضیلت کوفه در بحار الأنوار،ج ۹۷،ص ۳۸۵ است.