میرزا على نقى خان: تفاوت میان نسخه‌ها

 

میرزا على نقى خان با تخلص «حکیم» و ملقب به حکیم الممالک، فرزند حاج آقا اسماعیل و از پزشکان فرهیختۀ دورۀ ناصرى است. وى از افراد فرنگ رفته و آشنا به علوم روز و نیز زبان‌هاى خارجه بود که پس از داشتن مقامات و منصب‌هاى گوناگون سرانجام در دربار ناصرى با سمت پیش‌خدمت باشى مشغول به کار شد.از تاریخ تولد و درگذشت وى اطلاعى در دست نیست. <ref>تذکرۀ انجمن ناصرى به همراه تذکرۀ مجدیه، میرزا ابراهیم خان مدایح نگار تفرشى، با مقدمۀ ایرج افشار، چاپ اول، انتشارات بابک، تهران، 1363، ص 261 تا 273.</ref>

با عنایت به مشاغل دولتى متعدد وى و نیز تنها اثرى که از او در دست است،نمى‌توان از تأثیر قصیدۀ عاشورایى او سخنى به میان آورد جز این که حلقه‌اى از زنجیرۀ طولانى شعر عاشورا در زبان فارسى به شمار مى‌رود.

==برگزیدۀ آثار عاشورایى==

تنها قصیدۀ عاشورایى که از«حکیم»در دست است،با تشبیهى زیبا آغاز مى‌شود و به مناقب و مراثى و فلسفۀ شهادت سالار شهیدان خاتمه پیدا مى‌کند.ابیات منتخبى از این اثر را مرور مى‌کنیم:

{{ب| قطره‌اى داد به من ساقى و،دل مى‌طلبد | ز آن مىِ خاص دو جامى و سه جام دیگر }}

{{ب| جرعه‌اى ز آن مى صافیم بنوشان ساقى! | که کند مست و ز خود بیخبرم تا محشر... }}

{{ب| عشق،بارى است که جز مست نیارد بیرون | اُشتر مست بباید کشد این بار نه خر }}

{{ب| سهل پنداشتى این عشق و،ندانى هیهات | عاشقى کار کسى نیست که تن خواهد و سر... }}

{{ب| عشقبازى حقیقى ز حسین بن على | باید آموخت،بیاموز تو اى مرغ سحر! }}

{{ب| پور فرخندۀ پیغمبر ما،ختم رسل | آن جگر گوشۀ زهرا و سلیل حیدر }}

{{ب| پسر فاطمه و سبط رسول ثقلین | آن امام بن امام،آن وصى پیغمبر... }}

{{ب| منشأ علم ازل،عالم سر اللهى | که ز آینده و هم رفته مراوار است جمر... }}

{{ب| گفت پیغمبر مرسل که:حسین است ز من | سنى و شیعه ازین قول بود مستحضر... }}

{{ب| آن‌که در کرب و بلا،شاکر و صابر به بلا | از سر شوق فدا کرد عزیزان و پسر... }}

{{ب| خشک‌لب گردد و،از آب نجوید قطره | گرچه در قدرت او کرد خدا ابر و مطر }}

{{ب| در فرات آید و،لعلى نکند تر از وى | آب نوشد ز سر نیزه و نوک خنجر }}

{{ب| آن خلیل بن خلیلى که به روز میعاد | جاى یک فدیه،فدا کرد ذبیحان یک سر }}

{{ب| خوش فدا کرد به صد شوق و رضا و رغبت | پسرى،شیر ژیانى چو علىّ اکبر... }}

{{ب| ابلهى گفت که:در دهر نکرده عاقل | یک تنه جنگ به یک دشت سپاه و لشکر }}

{{ب| گویش:اى بیخبر از سر شهادت به یقین | اى گرفتار شقاوت،همه افعال تو شر }}

{{ب| هر که جز کشته شدن قصد ندارد به جهان | قاتل اریک بود ار صد،نکند هیچ حذر }}

{{ب| آن‌که تن عرضۀ شمشیر کند از سر شوق | زخم شمشیر جفا هرچه فزون‌تر،خوشتر }}

{{ب| این بدن جامۀ جان است و،خود این جامۀ تنگ | نتوان کرد برون تا نشود چاک به بر }}

{{ب| گشت تقدیر که این امر به تعویق افتد | باز بیند رخ زیباى پسر را،هاجر }}

{{ب| جهل یک سو نه،و از راه غرض بیرون شو | دیده بگشاى و،به صحراى قیامت بنگر }}

{{ب| تا ببینى تو در آن وادى پرخوف و محن | بر سر مسند اجلال،شفیع محشر }}

{{ب| هر شهیدى به صف حشر:شهى صاحب گاه | بر سر از تاج شفاعت،ز جلالت افسر }}

{{ب| یک طرف:صف رسولان،طرفى:صف فلک | از پى خدمت او بسته همه تنگ کمر }}

{{ب| انبیا،مات ازین عزت و اجلال به حشر | شاد که این وعده پسر برد به سر }}

{{ب| خود نگویى که:حسین از پى این جاه و جلال | به تن خویش خرید این همه اضرار و خطر }}

{{ب| هله‌اى معنى غیرت!پسر شیر خدا! | شاید از لطف نوازى تو عبید و چاکر }}

{{ب| سخت درمانده گرفتار جهان است(حکیم) | اى خداوند حکیمان!تو به سویش بنگر }}

{{ب| تا خداوند خدایى کند اندر دو جهان | تا به فضلش همه محتاج،صغیر و اکبر }}

{{ب| دشمنانت همه در نار،مخلَّد به عذاب | دوستانت همه در جنت و جنب کوثر }}

{{ب| مادح و ذاکرت اى شاه!مُخَلَّع ز رسول | قاتل و حاسد و بدخواه،مخلّد به سقر <ref>همان،ص 274 تا 279.</ref> }}