زیارتنامه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زیارتنامه''' متنى است که هنگام زیارت مرقد پاک [[حسین بن على (ع)|امام حسین(ع)]] و هر یک از امامان معصوم و ذریّۀ پاک پیامبر و [[اهل بیت (ع)|اهل بیت]] خوانده مى‌شود، دعایى که به عنوان تشرّف باطنى براى ائمّه و امامزادگان مى‌خوانند و حاوى سلام و درود زائر نسبت به مدفون در آن مرقدهاست.

از آنجا که«زائر»را ادب و معرفت شرط است، پس سخنى که هنگام زیارت بر زبان مى‌آورد، باید والا و عارفانه و مؤدّبانه باشد. هر زائر مى‌تواند از پیش خود و به زبان خود، جملاتى و نیایش و دعایى را به عنوان زیارتنامه بخواند،ولى در منابع ما،متونى به نام «زیارتنامه»نقل شده که سند آنها به ائمّه مى‌رسد و به عنوان«زیارتهاى مأثوره»شناخته مى‌شود. علماى دین، کتب متعدّدى بصورت مجموعه‌هاى [[زیارت|زیارات]]،تدوین کرده‌اند،که آمیخته‌اى است از زیارتهاى مستند و منقول از معصومین و زیاراتى که انشاى علماى بزرگ است.در این میان،آنچه از ائمّه نقل شده،بسیار است، همچون زیارتهاى: [[زیارت امین الله|امین الله]]، [[زیارت جامعه کبیره|جامعۀ کبیره]]، [[زیارت وارث|وارث]]، [[عاشورا]] و [[زیارت اربعین]]. کتابهاى دعا و زیارات نیز بسیار است، همچون: مصباح المتهجّد، مفاتیح الجنان، مزار، بحار الأنوار(جلد زیارات).

دقت در مضامین و محتواهاى زیارتنامه‌ها بسیار مفید است. مفاهیم کلّى که در زیارات دیده مى‌شود،بسیار است،از جمله:محبّت،مودّت،موالات،اطاعت،صلوات،سلام، عهد،شفاعت،توسّل،وفا،دعوت،نصرت،تسلیم،تصدیق،صبر،تولّى و تبرّى، مواسات،نماز،زکات،زیارت،تبلیغ،وراثت،مساعدت،معاونت،سعادت،رضا، خونخواهى،جنگ و صلح،امر به معروف و نهى از منکر،تقرّب به خدا،برائت از دشمنان، ولایت،فوز،نصیحت،جهاد،فدا شدن و...دهها عناوین و مفاهیم کلّى که از مطالعۀ فقرات زیارتنامه‌ها بر مى‌آید.اوصافى که در زیارتنامه‌ها آمده،برخى کلّى و قابل انطباق بر همۀ ائمّه و معصومین است،و برخى هم به تناسب وضعیت زندگى و شهادت امام خاصّ یا امامزاده و شهید بخصوصى به کار رفته است. محورهاى کلّى مفاهیمى که در زیارتنامه‌ها آمده است،مى‌تواند اینگونه فهرست شود:

* مسائل اعتقادى،توحید،نبوّت،صفات خدا...

* طرح آرمانهاى والا و خواسته‌هاى متعالى و نیازهاى برتر.

و برخى موضوعات دیگر.در واقع،یک سرى معارف دینى و ارزشهاى مکتبى و فضایل رفتارى در قالب فقرات زیارتنامه،از طریق ائمّه به شیعیان و زائران آموخته شده است.زیارتنامه‌ها،نوعى اعلام مواضع اعتقادى،اخلاقى و سیاسى است که توسّط زائر،در مقدّسترین مکانها،با زبانى رسا ابراز مى‌شود.

کشته شدن در راه خدا و بر منهاج رسول الله و دین حق و سعادتمند شدن در سایۀ شهادت،و طرح جدّى این مسائل،معارضه با تبلیغات دشمنانى است که شهداى کربلا و سید الشهدا را یاغى بر خلیفه و خارجى معرّفى مى‌کردند.در زیارتى که امام هادى(ع) آموزش داده است،مى‌خوانیم:«اشهد انّک و من قتل معک شهداء احیاء».در زیارتنامه‌هاى متعدد و نیز ادعیه گوناگون،از خواسته‌هاى زائر،توفیق قیام و خونخواهى در رکاب«قائم»علیه السلام است.این القاء فرهنگ شهادت طلبى در جان و اندیشۀ شیعه است:«و ان یرزقنى طلب ثارکم مع امام هدى ظاهر...»(زیارت عاشورا)و در زیارت جامعه،اعلام حمایت و نصرت نسبت به امام زمان«عج»است:«نصرتى معدّة لکم و مودّتى خالصة لکم».