رجز: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
۲۷۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ سپتامبر ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند.«رجز،نام یکى از بحور شع...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند.«رجز،نام یکى از بحور شعرى عربى است که نوعى تحرّک و روانى در آن است.در گذشته و دوران جاهلیّت،از این وزن شعر،بیشتر در اشعارى که جنبۀ مبارزه،دشنام یا تفاخر داشته استفاده مى‌شده است.به کارگیرى این وزن و آهنگ در شعرهاى حماسى که مبارزان در میدانهاى جنگ مى‌خواندند،سبب شده که به آن اشعار،رجز گویند.معمولا رجز،ابیاتى کوتاه داشته و بصورت ارتجالى در میدان سروده مى‌شده است.از این رو گاهى هم خطاهاى دستورى و ادبى دارد.» <ref>دائرة المعارف الاسلامیه،ج 10،ص 50 به بعد(نقل به تلخیص).</ref> بیشتر افراد،هنگام رجز خواندن در میدان مبارزه،اشعار شعراى عرب را که با حال و وضع آنان مطابق بود مى‌خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت،فى البدیهه در وصف و معرّفى خویش شعر مى‌سرود و نام خود و پدر و قبیله و سوابق دلیریهاى خود و قبیله‌اش را در آن بیان مى‌کرد.رجز،هم براى تقویت نیرو و روحیّۀ خود بود،هم براى ترساندن رقیب.«رجز،سرود نظامى رایج در آن دوره‌ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ،آن را مى‌خواندند و به شجاعت و قهرمانیهاى خویش مى‌بالیدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهدید مى‌کردند.رجز در آن میدانهاى نبرد،مانند یک سلاح پیکار مؤثّر بود و رزم‌آوران همانگونه که بر شمشیرها و تیرها و نیزه‌ها اعتماد مى‌کردند،بر رجزهاى خود نیز تکیه مى‌کردند.» <ref>حیاة الإمام الحسین،ج 3،ص 155.</ref>
'''رجز'''، شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند.  


در کربلا نیز،حسین بن على«ع»و فرزندان و برادران و یارانش در میدانهاى نبرد،رجز مى‌خواندند.رجزهایى که اصحاب امام روز عاشورا مى‌خواندند،نمایانگر عقیده و هدفى که در راه آن از شهادت استقبال مى‌کردند و انگیزۀ جهادشان بود،که در چه راهى و براى چه هدفى است و نشان دهندۀ یقین،ثبات قدم،آگاهى و بصیرتشان بود.مثلا حضرت ابا الفضل،گفته است:
== مفهوم ==
رجز، نام یکى از بحور شعرى عربى است که نوعى تحرّک و روانى در آن است. در گذشته و دوران جاهلیّت، از این وزن شعر، بیشتر در اشعارى که جنبۀ مبارزه، دشنام یا تفاخر داشته استفاده مى‌شده است. به کارگیرى این وزن و آهنگ در شعرهاى حماسى که مبارزان در میدانهاى جنگ مى‌خواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گویند. معمولا رجز، ابیاتى کوتاه داشته و بصورت ارتجالى در میدان سروده مى‌شده‌است. از این رو گاهى هم خطاهاى دستورى و ادبى دارد.<ref>دائرة المعارف الاسلامیه،ج ۱۰،ص ۵۰ به بعد(نقل به تلخیص).</ref>


{{ب| و اللّه ان قطعتموا یمینى | انّى احامى ابدا عن دینى }}
بیشتر افراد،هنگام رجز خواندن در میدان مبارزه، اشعار شعراى عرب را که با حال و وضع آنان مطابق بود مى‌خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، فى البدیهه در وصف و معرّفى خویش شعر مى‌سرود و نام خود و پدر و قبیله و سوابق دلیریهاى خود و قبیله‌اش را در آن بیان مى‌کرد.رجز،هم براى تقویت نیرو و روحیّۀ خود بود،هم براى ترساندن رقیب.


که گویاى حمایت از آیین است.قاسم بن حسن«ع»رجز مى‌خواند که:«ان تنکرونى فانا ابن الحسن...».عمرو بن جناده رجز مى‌خواند:
رجز، سرود نظامى رایج در آن دوره‌ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ،آن را مى‌خواندند و به شجاعت و قهرمانیهاى خویش مى‌بالیدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهدید مى‌کردند.رجز در آن میدانهاى نبرد،مانند یک سلاح پیکار مؤثّر بود و رزم‌آوران همانگونه که بر شمشیرها و تیرها و نیزه‌ها اعتماد مى‌کردند،بر رجزهاى خود نیز تکیه مى‌کردند.<ref>حیاة الإمام الحسین،ج 3،ص 155.</ref>


{{ب| امیرى حسین و نعم الأمیر | سرور فؤاد البشیر النذیر... }}
== جزرهای عاشورایی ==
   
در [[کربلا]] نیز،[[حسین بن علی|حسین بن على(ع)]] و فرزندان و برادران و یارانش در میدانهاى نبرد،رجز مى‌خواندند.رجزهایى که اصحاب امام روز [[عاشورا]] مى‌خواندند، نمایانگر عقیده و هدفى که در راه آن از [[شهادت]] استقبال مى‌کردند و انگیزۀ جهادشان بود، که در چه راهى و براى چه هدفى است و نشان دهندۀ یقین، ثبات قدم، آگاهى و بصیرتشان بود. مثلا حضرت [[عباس ابن علی(ع)|اباالفضل(ع)]]، گفته است: « و اللّه ان قطعتموا یمینى، انّى احامى ابدا عن دینى»
على اکبر«ع»مى‌خواند:


{{ب| انا علىّ بن الحسین بن على | نحن و بیت الله اولى بالنّبى }}
که گویاى حمایت از آیین است.


{{ب| تالله لا یحکم فینا ابن الدّعى | اضرب بالسیف احامى عن ابى }}
[[قاسم بن حسن (ع)|قاسم بن حسن(ع)]] رجز مى‌خواند که: «ان تنکرونى فانا ابن الحسن...».عمرو بن جناده رجز مى‌خواند:


ضرب غلام هاشمىّ عربىّ
{{ب| امیرى حسین و نعم الأمیر | سرور فؤاد البشیر النذیر... }}
على اکبر«ع»مى‌خواند: « انا علىّ بن الحسین بن على،  نحن و بیت الله اولى بالنّبى،  تالله لا یحکم فینا ابن الدّعى،  اضرب بالسیف احامى عن ابى»


یا خود ابا عبد الله الحسین«ع»رجزهاى متعدّدى دارد،از جمله:
ضرب، غلام هاشمى عربى یا خود [[حسین بن علی|اباعبدالله‌ الحسین(ع)]] رجزهاى متعدّدى دارد، از جمله:


{{ب| القتل اولى من رکوب العار | و العار اولى من دخول النّار }}
{{ب| القتل اولى من رکوب العار | و العار اولى من دخول النّار }}
خط ۲۷: خط ۲۹:
{{ب| احمى عیالات ابى | امضى على دین النّبى }}
{{ب| احمى عیالات ابى | امضى على دین النّبى }}


که همه و همه،سرشار از روحیّۀ بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است. <ref>رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب،در کتابهاى تاریخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک:بحار الأنوار، ج 45،ص 13 به بعد،مناقب،ج 4،ص 100 به بعد.در همین مجموعه نیز،رجزهاى برخى از شهداى کربلا،ذیل معرفى خودشان آورده شده است.دربارۀ رجز،بحثى در«الأغانى»ابو الفرج اصفهانى است،ج 18،ص 164).</ref>
که همه و همه،سرشار از روحیّۀ بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است. <ref>رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب،در کتابهاى تاریخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک:بحار الأنوار، ج ۴۵،ص ۱۳ به بعد،مناقب،ج ۴،ص ۱۰۰ به بعد.در همین مجموعه نیز،رجزهاى برخى از شهداى کربلا،ذیل معرفى خودشان آورده شده است.دربارۀ رجز،بحثى در«الأغانى»ابو الفرج اصفهانى است،ج ۱۸،ص ۱۶۴).</ref>
 
 


== منبع ==


* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۸۴-۱۸۵.


جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 184-185.
== پی‌نوشت ==
<references />
کاربر ناشناس

منوی ناوبری