ماتم: تفاوت میان نسخه‌ها

ماتم،مأتم،مآتم و...به معناى عزادارى و مصیبت و عزاست.اصل آن به معناى محلّ تجمّع زنان و مردان در غم و شادى است، <ref>مجمع البحرین،طریحى.</ref> امّا به مراسمى هم که در سوگوارى امام حسین«ع»برگزار مى‌شود،مى‌گویند.به محلّ عزادارى،عزاخانه،ماتم‌سرا و ماتمکده هم گفته مى‌شود.به برگزار کردن آیین سوگوارى،ماتم گرفتن و به ماتم نشستن مى‌گویند.در آداب اسلامى،اقامۀ عزا براى متوفّى و رسیدگى به بازماندگان و تغذیۀ داغدیدگان آمده است. <ref>ر.ک:«بحار الأنوار»،ج 79،ص 71 تا 113«باب التعزیة و المآتم»که به آداب و سنن مربوط به ماتم و تعزیت گویى و سوگوارى پرداخته است.</ref> دربارۀ سید الشهدا«ع»روایات بسیارى آمده است که براى آن حضرت در ملکوت اعلا ماتمها برگزار شد.در زیارت مى‌خوانیم:«و اقیمت علیک المآتم فى اعلى علّیّین». <ref>بحار الأنوار،ج 98،ص 241 و 323.</ref>

اسیران اهل بیت«ع»چون به شام برده شدند و وارد دربار یزید گشتند،خاندان اموى هم براى شهداى کربلا ماتم برپا کردند. <ref>همان،ج 45،ص 143 و 155.</ref> امّ سلمه نیز،پس از خبر یافتن از شهادت امام حسین«ع»توسّط آن شیشۀ پر از خاک که به خون تبدیل شده بود،آن روز را روز ماتم و نوحه بر حسین«ع»قرار داد. <ref>همان،ص 231.</ref> به روایت امام صادق«ع»،پس از شهادت ابا عبد الله،همسر او ماتم براى او برپا داشت و از ماده‌اى براى اشکبار شدن چشمانش استفاده مى‌کرد. <ref>همان،ص 170،فروع کافى،ج 1،ص 466.</ref>

عظیم‌ترین ماتم تاریخ،همان حادثۀ جانگداز کربلاست که هرگز از شور و سوز آن کاسته نمى‌شود.به قول محتشم:

باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

ایّام عاشورا براى شیعه،فصل گریستن و به عزاى حسینى نشستن است و این سنّت دینى مایۀ بقاى یاد حماسه‌سازان عاشورا گشته است.عاشورا براى پیروان اهل بیت،روز غم و اندوه و براى جفاکاران مخالف عترت،روز شادى بوده است.سرزمین شام و عراق در این زمینه دو روش مخالف هم داشته است،سیّد رضى در یکى از اشعارش از سوگواریهاى سرزمین عراق یاد مى‌کند که شامیان،همانها را روز عید و جشن مى‌دانستند:

{{ب| کانت مآتم بالعراق تعدّها | امویّة بالشّام من اعیادها» <ref>بحار الأنوار،ج 45،ص 250.</ref> }}

حضرت سجاد«ع»نیز در شعرى از سختیهاى روزگارشان پس از عاشورا و محنتهاى جانکاه آن روزگار سخن مى‌گوید،از جمله مى‌فرماید:

{{ب| یفرح هذا الورى بعیدهم | و نحن اعیادنا مآتمنا <ref>همان،ج 46،ص 92.</ref> }}

این مردم به عیدشان خوش‌حال مى‌شوند،در حالى که عیدهاى ما،سوگ و ماتم ماست.

این مضمون همان سخن معروف است که:«بنى امیّه براى ما عید نگذاشتند».