checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
| تصویر = عطار نیشابوری.jpg | | تصویر = عطار نیشابوری.jpg | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی = | | نام اصلی = فریدالدّین ابو حامد محمّد بن ابی بکر ابراهیم بن اسحق نیشابوری | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = ششم شعبان سال | | تاریخ تولد = ششم شعبان سال ۵۱۳ یا ۵۳۰ ه.ق | ||
| محل تولد = قریه «کدکن» از نیشابور | | محل تولد = قریه «کدکن» از نیشابور | ||
| والدین = | | والدین = | ||
| تاریخ مرگ = نیمهی دوم ماه صفر سال | | تاریخ مرگ = نیمهی دوم ماه صفر سال ۶۱۸ هجری | ||
| محل مرگ = شاریاخ | | محل مرگ = شاریاخ | ||
| علت مرگ = در حادثهی فتح نیشابور به دست مغولان | | علت مرگ = در حادثهی فتح نیشابور به دست مغولان به شهادت رسید. | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| سالهای نویسندگی = | | سالهای نویسندگی = | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
|کتابها = | |کتابها =«منطقالطیر یا مقامات طیور»، «اسرارنامه»، «الهینامه» و «مصیبتنامه»، «خسرو نامه»، «جواهر نامه»، «شرح القلب»، «دیوان قصاید و عزلیات»، «بلبلنامه»، «بیسرنامه»، «پندنامه»، «جوهر ذات»، «صد پند»، «اشترنامه»، «مختارنامه»، «تذکرةالاولیاء» | ||
|مقالهها = | |مقالهها = | ||
|نمایشنامهها = | |نمایشنامهها = | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
فریدالدّین ابو حامد محمّد بن ابی بکر ابراهیم بن اسحق نیشابوری متخلص به «عطّار» یا «فرید» در ششم شعبان سال ۵۱۳ یا ۵۳۰ ه. ق در قریه «کدکن» از نیشابور به دنیا آمد. پدر و مادرش هر دو زاهد و صوفی و اهل معنی بودند. پدرش، ابراهیم، مدتی طولانی میزیسته و تا هنگامی که عطّار اسرار نامه را به نظم در آورد، در قید حیات بود. | |||
[[عبدالرحمن جامی|جامی]]، عطّار را مرید سلطانالعاشقین مجدالدّین بغدادی میداند، و قاضی نوراللّه شوشتری معتقد است که عطّار، خرقه از دست وی پوشیده است. اهتمام و علاقهی او به گردآوری قصص آموزندهی صوفیه امری آشکار و شایان توجه است. چنانکه از مقدمهی «تذکرةالاولیاء» برمیآید و آثار عطّار هم گواهی میدهند او به تتبّع احوال و جمع اقوال مشایخ صوفیه و گردآوری حکایات آنان عشقی شگفت داشتهاست. عطّار در کتاب تذکرةالاولیاء ۹۸۰ حکایت و ۲۸۶۴ سخن از مشایخ را گرد آورده و ذخیرهی عظیم و بسیار گرانبهایی به زبان فارسی تقدیم نمودهاست. | |||
در مورد مذهب عطّار بدون شک او پیرو مذهب اهل سنّت بود. اما اخلاص و ارادت و نحوهی ستایش او از حضرت علی (ع) و فرزندان آن بزرگوار به طور صدقآمیز و مبتنی بر حسن اعتقاد است، که قاضی | در مورد مذهب عطّار بدون شک او پیرو مذهب اهل سنّت بود. اما اخلاص و ارادت و نحوهی ستایش او از حضرت علی(ع) و فرزندان آن بزرگوار به طور صدقآمیز و مبتنی بر حسن اعتقاد است، که قاضی نوراللّه شوشتری وی را شیعهی پاک و خالص شمرده، اما سخن راست آن است که بزرگان اهل سنت هرگز منکر فضایل علی(ع) نبوده و نیستند. به همین سبب عطار در مناقب اهل بیت(ع) و تعرّض به اعدای جفا کار ایشان، اشعاری سروده است. | ||
مطالعه در آثار عطّار نشان میدهد که بر علوم عقلی و نقلی تسلّط و آشنایی داشته و مطّلع از علوم و فنون ادبی و حکمت و کلام و نجوم و محیط بر علوم دینی بخصوص تفسیر قرآن و حدیث و قصص و روایات و فقه | مطالعه در آثار عطّار نشان میدهد که بر علوم عقلی و نقلی تسلّط و آشنایی داشته و مطّلع از علوم و فنون ادبی و حکمت و کلام و نجوم و محیط بر علوم دینی بخصوص تفسیر قرآن و حدیث و قصص و روایات و فقه بودهاست و به اقتضای شغل خود بصیر در گیاهشناسی و معرفت خواص ادویه و عقاقیر و آگاهی از مبادی طب داشتهاست. | ||
عطّار در حادثهی فتح نیشابور و کشتار عام آن شهر به دست مغولان در نیمهی دوم ماه صفر سال | عطّار در حادثهی فتح نیشابور و کشتار عام آن شهر به دست مغولان در نیمهی دوم ماه صفر سال ۶۱۸ هجری در موضعی به نام «شاریاخ» که اکنون قبر او در آنجا میباشد، به شهادت رسید.<ref>شرح احوال و نقد و تحلیل آثار شیخ عطّار نیشابوری؛ مقدمه با تلخیص. دیوان عطّار نیشابوری؛ مقدمه با تلخیص.</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
آثار منظوم او پر از حکایات و قصص است، و در چهار مثنوی «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1101728&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author منطقالطیر] یا مقامات طیور»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4566456&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author اسرارنامه]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4145540&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author الهینامه]» و «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2165755&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مصیبتنامه]» ۸۹۷ حکایت از صوفیان آوردهاست و شاید بتوان گفت در آثار هیچیک از شعرای فارسی زبان، این مایه از قصص نتوان یافت. | |||
کتاب «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=5139851&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author خسرو نامه]» که در میان مثنویات شیخ عطّار تنها منظومهایست که چون «ویس و رامین»، «خسرو و شیرین»، «لیلی و مجنون» از ماجرای عشق دو دلداده و داستان زندگانی دو شاهزاده سخن میگوید. عطّار که بعد از نوشتن چهار مثنوی، سه سال لب فرو بسته و خاموش بود، این داستان را با دستاویز بیان حقایق معارف و عرفان به نظم کشید. ابیات خسرونامه به اختلاف از ۷۶۰۰ تا ۸۳۶۴ بیت آمدهاست. <ref>خسرو نامه؛ ص ۱۳.</ref> | |||
از دیگر آثار ایشان «جواهر نامه»، «شرح القلب»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=508010&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان قصاید و عزلیات]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1072938&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author بلبلنامه]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4584535&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author بیسرنامه]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4618156&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author پندنامه]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1122918&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author جوهر ذات]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2901975&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author صد پند]»، «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2754448&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author اشترنامه]»، «مختارنامه» میباشد. اگر به این 9 کتاب منظوم کتاب «[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=560282&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author تذکرةالاولیاء]» را که به نثر نوشته شده، بیفزاییم آثار او به ده کتاب بالغ میشود. | |||
==خصوصیت آثار== | ==خصوصیت آثار== | ||
بالاترین خصوصیت آثار منظوم و منثور عطّار آن است که برای هدایت و راهنمایی جامعه | بالاترین خصوصیت آثار منظوم و منثور عطّار آن است که برای هدایت و راهنمایی جامعه گفتهشده و در روزگاری که غالب شعرا فکر خود را در مدح، هجو و هزل به کار میبردند، او نظر خود را از امرا و حکام به جامعهی انسانی و خدمت به حقیقت معطوف ساخته و بشر را به یگانگی و وحدت و بلند نظری و دوری از تعصّب دعوت کردهاست. | ||
==اشعار== | ==اشعار== | ||
=== | ===شعر ۱=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| امامی کآفتاب خافقین <ref>خافقین: کناره عالم، مشرق و مغرب.</ref> است|امام از ماه تا ماهی، حسین است }} | {{ب| امامی کآفتاب خافقین <ref>خافقین: کناره عالم، مشرق و مغرب.</ref> است|امام از ماه تا ماهی، حسین است }} | ||
خط ۱۰۰: | خط ۹۹: | ||
{{ب| چو ذات آفتابش جاودان بود|ز خون او شفق باقی از آن بود }} | {{ب| چو ذات آفتابش جاودان بود|ز خون او شفق باقی از آن بود }} | ||
{{ب| چو آن خورشید دین شد ناپدیدار|در آن خون چرخ میگردد چو پرگار <ref> خسرو نامه؛ ص | {{ب| چو آن خورشید دین شد ناپدیدار|در آن خون چرخ میگردد چو پرگار <ref> خسرو نامه؛ ص ۲۵.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۰۶: | ||
=== | ===شعر 2=== | ||
'''«آفتاب آسمان معرفت» | '''«آفتاب آسمان معرفت»''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
خط ۱۳۹: | خط ۱۳۸: | ||
{{ب| کاشکی ای من سگ هندوی <ref>هندو: پاسبان، نگهبان.</ref> او|کمترین سگ بودمی در کوی او }} | {{ب| کاشکی ای من سگ هندوی <ref>هندو: پاسبان، نگهبان.</ref> او|کمترین سگ بودمی در کوی او }} | ||
{{ب| یا در آن تشویر <ref> تشویر: آشفتگی و شرم و پریشانی «شور و اضطراب».</ref> آبی گشتمی|در جگر او را شرابی گشتمی <ref> مصیبت نامه؛ ص | {{ب| یا در آن تشویر <ref> تشویر: آشفتگی و شرم و پریشانی «شور و اضطراب».</ref> آبی گشتمی|در جگر او را شرابی گشتمی <ref> مصیبت نامه؛ ص ۳۷.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== | ===شعر ۳=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| ای گوهر کان فضل و دریای علوم|وز رای تو درّ درج گردون منظوم }} | {{ب| ای گوهر کان فضل و دریای علوم|وز رای تو درّ درج گردون منظوم }} | ||
{{ب| بر هفت فلک ندید و بر هشت بهشت|نُه چرخ چو تو پیش رو ده معصوم <ref> شرح احوال عطّار؛ ص | {{ب| بر هفت فلک ندید و بر هشت بهشت|نُه چرخ چو تو پیش رو ده معصوم <ref> شرح احوال عطّار؛ ص ۶۱ به نقل از رباعی مختار نامه در مدح امام حسین(ع).</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
=== | ===شعر ۴=== | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| ز مشرق تا به مغرب گر امام است|علی و آل او ما را تمام است }} | {{ب| ز مشرق تا به مغرب گر امام است|علی و آل او ما را تمام است }} | ||
خط ۱۶۵: | خط ۱۶۴: | ||
{{ب| چنان در شهر دانش باب آمد|که جنّت را به حق بوّاب آمد }} | {{ب| چنان در شهر دانش باب آمد|که جنّت را به حق بوّاب آمد }} | ||
{{ب| چنان مطلق شد اندر فقر و فاقه|که زرّ و نقره بودش سه طلاقه <ref>مجالس المؤمنین؛ ج | {{ب| چنان مطلق شد اندر فقر و فاقه|که زرّ و نقره بودش سه طلاقه <ref>مجالس المؤمنین؛ ج ۲، ص ۱۰۰ به نقل از الهی نامه.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
خط ۱۷۱: | خط ۱۷۰: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامهی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۷۵۵-۷۵۷.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== |