۶٬۰۷۷
ویرایش
مرشدان پرده خوان ایران: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز
←فهرست دفتر
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جز (←فهرست دفتر) |
||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
==چکیده== | ==چکیده== | ||
پرده‌خوانی نوعی آیین نمایشی ایرانی است که موضوع آن بر پرده‌ها نقاشی می‌شود. اجرای موضوع پرده‌ها به اندیشه و ذوق نقال و تماشاچی متأثر از وقایع اجتماعی و باورهای مردم باز می‌گردد. این پرده‌ها راه می‌روند و در هر جا که پرده‌خوانان اراده کنند، آرام می‌گیرند. پرده و پرده‌خوان و تماشاچی در این جا همه لازم و ملزوم یکدیگرند. فضاها در پرده به گونه‌ای تقسیم‌بندی شده‌اند که مکان خیر و شر، بهشت و جهنم و اولیا و اشقیا در آن مشخص است. اولیا، بهشت و نیکی و حیوانات نیک سرشت (کبوتر) در بالا و سمت راست پرده قرار دارند، و سمت چپ و پایین پرده محل پرورش اندیشه‌های زشت، جهنم و اشقیا و حیوانات سبع و زشت (مار غاشیه) است. قهرمانان این پرده‌ها ائمه و یاران آنها همچون حضرت عباس (در صف اولیا) هستند و در تضاد با آنها دشمنان که غاصبان حکومت‌اند (در صف اشقیا) قرار دارند. دستة اول مظهر نیکی‌ها و زیبایی‌ها در بهشت برین، وصف مقابل نمایندة پلشتی‌ها در جهنم‌اند. تصاویر پرده فاقد دورنمایی (پرسپکتیو) است. «اندازه واقعی آدم‌ها، صورت‌ها و موجودات پرده را مفاهیم و کاربردها مشخص می‌کند نه نگاه واقع‌گرا». رنگ‌ها در پرده مفاهیم خاصی را بازگو می‌کنند؛ مثلاً رنگ سبز از آن اولیا و رنگ سرخ از آن اشقیاست. شمایل‌های پرده معمولاً دارای 72 مجلس و 366 صورت است. اما هر پرده بر حسب ضرورت، صورت و مجالس خود را دارد که گاه از این تعداد کم‌تر می‌شود. شمایل‌ها جان دارند و از زمان‌ها و مکان‌های دوردست و ناشناخته به حرکت درآمده، زیر تأثیر کلام مرشد در ذهن تماشاچیانی که خود در صف این تصاویرند جان می‌گیرند. مرشدان پرده‌خوان معمولاً لباس درویشی بر تن می‌کنند، نوعی سربند بر سر (تاج، عمامه و ...)، تبرزین بر دوش و عصایی در دست دارند. آنها هنگام اجرای پرده‌خوانی از اذکار، وقایع اصلی و فرعی، دعا و مناجات، مثنوی، غزل، قصیده و گریز .... برای بیان مطالب خود کمک می‌گیرند. حرکات برخی از آنان تند، متنوع و پر جنب و جوش است و برخی حرکاتی کند، آرام و یکنواخت دارند. در پرده اندیشه‌ای همسان میان مرشد و مخاطب جریان می‌یابد. پرده‌خوان در جلوی پرده حرکت می‌کند و با اشاره دست (برای اولیا) و عصا (برای اشقیا) داستان مربوط به شمایل‌ها را بازگو می‌کند. پرده‌خوان داستان‌ها را با لحن محاوره‌ای که در آن نوعی نظم به گوش می‌رسد، یا محاوره‌ای و آواز با هم اجرا می‌کند. هرکجا لازم باشد آواز خود را با یکی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی وفق می‌دهد و در جای دیگر از آن خارج می‌شود. مرشد پرده‌خوان هنگام خواندن، بیشتر از دهان و دماغ که شیوه‌ای خاص برای خواندن آوازهای عامیانه است، بهره می‌جوید و تقطیع اشعار علاوه بر سنت‌های نهاده شده گاه با سلیقة خواننده و بر حسب اوزان شعری صورت می‌پذیرد. امید که چاپ و نشر این مجموعه مورد استفاده پژوهشگران و دوستداران هنر قرار گیرد. | پرده‌خوانی نوعی آیین نمایشی ایرانی است که موضوع آن بر پرده‌ها نقاشی می‌شود. اجرای موضوع پرده‌ها به اندیشه و ذوق نقال و تماشاچی متأثر از وقایع اجتماعی و باورهای مردم باز می‌گردد. این پرده‌ها راه می‌روند و در هر جا که پرده‌خوانان اراده کنند، آرام می‌گیرند. پرده و پرده‌خوان و تماشاچی در این جا همه لازم و ملزوم یکدیگرند. فضاها در پرده به گونه‌ای تقسیم‌بندی شده‌اند که مکان خیر و شر، بهشت و جهنم و اولیا و اشقیا در آن مشخص است. اولیا، بهشت و نیکی و حیوانات نیک سرشت (کبوتر) در بالا و سمت راست پرده قرار دارند، و سمت چپ و پایین پرده محل پرورش اندیشه‌های زشت، جهنم و اشقیا و حیوانات سبع و زشت (مار غاشیه) است. قهرمانان این پرده‌ها ائمه و یاران آنها همچون حضرت عباس (در صف اولیا) هستند و در تضاد با آنها دشمنان که غاصبان حکومت‌اند (در صف اشقیا) قرار دارند. دستة اول مظهر نیکی‌ها و زیبایی‌ها در بهشت برین، وصف مقابل نمایندة پلشتی‌ها در جهنم‌اند. تصاویر پرده فاقد دورنمایی (پرسپکتیو) است. «اندازه واقعی آدم‌ها، صورت‌ها و موجودات پرده را مفاهیم و کاربردها مشخص می‌کند نه نگاه واقع‌گرا». رنگ‌ها در پرده مفاهیم خاصی را بازگو می‌کنند؛ مثلاً رنگ سبز از آن اولیا و رنگ سرخ از آن اشقیاست. شمایل‌های پرده معمولاً دارای 72 مجلس و 366 صورت است. اما هر پرده بر حسب ضرورت، صورت و مجالس خود را دارد که گاه از این تعداد کم‌تر می‌شود. شمایل‌ها جان دارند و از زمان‌ها و مکان‌های دوردست و ناشناخته به حرکت درآمده، زیر تأثیر کلام مرشد در ذهن تماشاچیانی که خود در صف این تصاویرند جان می‌گیرند. مرشدان پرده‌خوان معمولاً لباس درویشی بر تن می‌کنند، نوعی سربند بر سر (تاج، عمامه و ...)، تبرزین بر دوش و عصایی در دست دارند. آنها هنگام اجرای پرده‌خوانی از اذکار، وقایع اصلی و فرعی، دعا و مناجات، مثنوی، غزل، قصیده و گریز .... برای بیان مطالب خود کمک می‌گیرند. حرکات برخی از آنان تند، متنوع و پر جنب و جوش است و برخی حرکاتی کند، آرام و یکنواخت دارند. در پرده اندیشه‌ای همسان میان مرشد و مخاطب جریان می‌یابد. پرده‌خوان در جلوی پرده حرکت می‌کند و با اشاره دست (برای اولیا) و عصا (برای اشقیا) داستان مربوط به شمایل‌ها را بازگو می‌کند. پرده‌خوان داستان‌ها را با لحن محاوره‌ای که در آن نوعی نظم به گوش می‌رسد، یا محاوره‌ای و آواز با هم اجرا می‌کند. هرکجا لازم باشد آواز خود را با یکی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی وفق می‌دهد و در جای دیگر از آن خارج می‌شود. مرشد پرده‌خوان هنگام خواندن، بیشتر از دهان و دماغ که شیوه‌ای خاص برای خواندن آوازهای عامیانه است، بهره می‌جوید و تقطیع اشعار علاوه بر سنت‌های نهاده شده گاه با سلیقة خواننده و بر حسب اوزان شعری صورت می‌پذیرد. امید که چاپ و نشر این مجموعه مورد استفاده پژوهشگران و دوستداران هنر قرار گیرد. | ||
==فهرست دفتر == | ==فهرست دفتر== | ||
1 - [[غلامرضا درویشی]] | 1 - [[غلامرضا درویشی]] 2 - [[کریم کریمی مهر]] 3 - [[سید حسین میریان]] 4 - [[اسماعیل نسوحی]] 5 - [[میرزا علی خندان|میرزاعلی خندان]] 6 - [[اکبر عبدالله زاده]] 7 - [[محمد علی جلالیه]] 8 - [[علی صادقی پور]] 9 - [[محمد عارفیان (عارف)|محمد عارفیان]] 10 - [[ابراهیم ده دشتی]] 11 - [[شکرالله کریمی کمره]] 12 - [[سلیمان حیدری|سلیمان حیدر]]<nowiki/>ی 13 - [[قاسم دانش پژوه]] 14 - [[علی اکبر جوانبخت]] 15 - [[نبی الله بهاری]] 16 - [[اکبر دباغیان اصفهانی (اکبر حسین ماهرخ)|اکبر دباغیان اصفهانی]] 17 - [[حسن میرزا علی|حسن میرزاعلی]] 18 - [[ذبیح الله بهاری]] 19 - [[میرزا علی شفائی (میرزا اصلان)|میرزاعلی شفائی]] 20 - [[محمد احدی]] 21 - [[عزیز محمد درویشی]] 22 - [[نقی صباغ همدانی]] 23 - [[رجب علی صالحی]] 24 - [[محمد علی درویشی (مظلومی)|محمد علی درویشی]] 25 - [[قاسم همتی مقدم]] 26 - [[عزت الله فرخی]] 27 - [[علی مداحی]] 28 - [[سید حسین حوائجی]] 29 - [[رسول میرزا علی|رسول میرزاعلی]] 30 - [[محسن میرزا علی|محسن میرزاعلی]] | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
* [http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=213&p=2&showitem=34 فرهنگستان هنر] | |||
*[http://www.honar.ac.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=213&p=2&showitem=34 فرهنگستان هنر] | |||
[[رده:کتاب‌ها]] | [[رده:کتاب‌ها]] | ||
[[رده:کتاب‌ها در گروه هنر]] | [[رده:کتاب‌ها در گروه هنر]] | ||
[[رده:کتاب‌ها در گروه هنرهای نمایشی]] | [[رده:کتاب‌ها در گروه هنرهای نمایشی]] | ||
[[رده:کتاب‌ها در گروه ادبیات نمایشی]] | [[رده:کتاب‌ها در گروه ادبیات نمایشی]] | ||