checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
داورى شیرازى: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | '''داوری شیرازی''' (۱۲۳۸ه. ق-۱۲۸۲ ه. ق) از شاعران ایرانی است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = داورى شیرازى | | نام = داورى شیرازى | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| زمینه فعالیت =شعر و ادبیات | | زمینه فعالیت =شعر و ادبیات | ||
| ملیت =ایرانی | | ملیت =ایرانی | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد =۱۲۳۸ ه. ق | ||
| محل تولد = شیراز | | محل تولد = شیراز | ||
| والدین =وصال شیرازى | | والدین =وصال شیرازى | ||
| تاریخ مرگ = | | تاریخ مرگ =۱۲۸۲ ه. ق | ||
| محل مرگ = شیراز | | محل مرگ = شیراز | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی = | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| سال‌های نویسندگی = | | سال‌های نویسندگی = | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
|کتاب‌ها = | |کتاب‌ها =دیوان اشعار، رساله در معانی و بدیع به زبان عربی، رساله در علم عروض و آیین سخنوری، فرهنگ بزرگ ترکی به فارسی | ||
|مقاله‌ها = | |مقاله‌ها = | ||
|نمایشنامه‌ها = | |نمایشنامه‌ها = | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
}} | }} | ||
== زندگینامه == | |||
میرزا محمد داوری شیرازی در سال ۱۲۳۸ ه. ق در شیراز به دنیا آمد. او سومین فرزند [[وصال شیرازى]] (1197- 1262) بود. | |||
داورى شیرازى ادامه دهنده متقدمین و از پیروان [[بازگشت ادبی|نهضت بازگشت ادبى]] است. در قصیده از سبک خراسانى در غزل از سبک عراقى و در مثنوى غالبا از شیوه عبدالرحمان پیروی می‌کرده‌است. | |||
وی سرانجام در سال 1238 ه. ق در شیراز دار فانی را وداع گفت. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
از داوری شیرازی به جز کلیات اشعارش، کتب و رساله‌هایى باقى مانده که رساله در معانى و بیان و بدیع به زبان عربى، رساله در علم عروض و آیین سخنورى و فرهنگ بزرگ ترکى به فارسى از مهم‌ترین آن‌ها است و هیچ کدام به چاپ نرسیده‌است. [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=629496&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوان] وى در چهار دفتر به ترتیب تقدم و تاخر زمانى شامل: قصاید، غزلیات، قطعات، مسمطات، ترکیب‌بندها و مثنوى‌ها به اهتمام دکتر نورانى وصال تدوین و منتشر شده‌است.<ref>''همان.''</ref> | |||
====تالیفات==== | ====تالیفات==== | ||
| خط ۵۴: | خط ۶۰: | ||
*رساله در معانی و بدیع به زبان عربی | *رساله در معانی و بدیع به زبان عربی | ||
*رساله در علم عروض و آیین سخنوری | *رساله در علم عروض و آیین سخنوری | ||
*فرهنگ بزرگ ترکی به فارسی | *فرهنگ بزرگ ترکی به فارسی | ||
==اشعار== | |||
===غزل مرثیه=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|از حدیث شهدا مختصرى مى‌شنوى |از غم روز قیامت خبرى مى‌شنوى}} | {{ب|از حدیث شهدا مختصرى مى‌شنوى |از غم روز قیامت خبرى مى‌شنوى}} | ||
| خط ۶۸: | خط ۷۴: | ||
{{ب|تاب خورشید و تن خسته و پا در زنجیر| حال رنجور چه دانى؟ سفرى مى‌شنوى}} | {{ب|تاب خورشید و تن خسته و پا در زنجیر| حال رنجور چه دانى؟ سفرى مى‌شنوى}} | ||
{{ب|گریه سیلى شد و بنیاد صبورى بر کند | تو همین زینبى و چشم ترى مى‌شنوى}} | {{ب|گریه سیلى شد و بنیاد صبورى بر کند | تو همین زینبى و چشم ترى مى‌شنوى}} | ||
{{ب| «داورى» راست دم غصه فزایى ورنه | این همان قصه بود کز دگرى مى‌شنوى <ref>''دیوان داورى شیرازى، به اهتمام دکتر نورانى وصال، چاپ اول، سال | {{ب| «داورى» راست دم غصه فزایى ورنه | این همان قصه بود کز دگرى مى‌شنوى <ref>''دیوان داورى شیرازى، به اهتمام دکتر نورانى وصال، چاپ اول، سال ۱۳۷۰ ص ۷۷۱'</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===پانزده بند عاشورایى=== | |||
''' | '''۱'''{{شعر}} | ||
{{ب|پیغمبر خداى که بُد رهنماى خلق | بس رنج‌ها که برد ز خلق از براى خلق}} | {{ب|پیغمبر خداى که بُد رهنماى خلق | بس رنج‌ها که برد ز خلق از براى خلق}} | ||
{{ب|با آن‌که او ز خلق به غیر از بدى ندید | جز نیکویى نخواست به خلق از خداى خلق}} | {{ب|با آن‌که او ز خلق به غیر از بدى ندید | جز نیکویى نخواست به خلق از خداى خلق}} | ||
| خط ۸۷: | خط ۹۳: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۲''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۹: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۳''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۲۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۴''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۹: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۵''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۵۰: | خط ۱۵۶: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۶''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۱۶۲: | ||
{{ب|یاران گرفته گرد ملک چون ستارگان | خود در میان ستاده بمانند آفتاب }} | {{ب|یاران گرفته گرد ملک چون ستارگان | خود در میان ستاده بمانند آفتاب }} | ||
{{ب|عباس از یمین سپاه و علم به دوش | چتر علم فراشته بر فرق، هتاب }} | {{ب|عباس از یمین سپاه و علم به دوش | چتر علم فراشته بر فرق، هتاب }} | ||
{{ب|یک سو على اکبر و در دست تیغ تیز | چون خشمگین پلنگ و به زیر اندرش عقاب <ref>''نام اسب حضرت على اکبر ( | {{ب|یک سو على اکبر و در دست تیغ تیز | چون خشمگین پلنگ و به زیر اندرش عقاب <ref>''نام اسب حضرت على اکبر(ع).''</ref> }} | ||
{{ب|بر پشت ذو الجناح شهنشاه تشنه‌لب |از کام واگرفته به شمشیر داده آب }} | {{ب|بر پشت ذو الجناح شهنشاه تشنه‌لب |از کام واگرفته به شمشیر داده آب }} | ||
{{ب|رو کرد سوى خصم که اى قوم شوم‌بخت | چندین به جان خود نخرید از خدا عذاب }} | {{ب|رو کرد سوى خصم که اى قوم شوم‌بخت | چندین به جان خود نخرید از خدا عذاب }} | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۷۰: | ||
{{ب|چون پند سودمند نیفتاد خیل شاه | افروختند آتش هیجا به رزمگاه}} | {{ب|چون پند سودمند نیفتاد خیل شاه | افروختند آتش هیجا به رزمگاه}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۷'''{{شعر}} | ||
{{ب|یاران شه که با دل صافى قدم زدند | آتش به بیخ هستى اهل ستم زدند }} | {{ب|یاران شه که با دل صافى قدم زدند | آتش به بیخ هستى اهل ستم زدند }} | ||
{{ب|یکباره رخ ز کشور هستى بتافتند | خود را جریده <ref>''تنها و سبکبار.''</ref> بر ره ملک عدم زدند }} | {{ب|یکباره رخ ز کشور هستى بتافتند | خود را جریده <ref>''تنها و سبکبار.''</ref> بر ره ملک عدم زدند }} | ||
{{ب|آتش زدند یکسره بر تار و پود ظلم |بنیاد کارگاه مخالف به هم زدند }} | {{ب|آتش زدند یکسره بر تار و پود ظلم |بنیاد کارگاه مخالف به هم زدند }} | ||
{{ب|از بس ز نوک تیغ افشاندند خون به خاک |گفتى به خاک معرکه آب بَقَم <ref>''نام درختى بلند و تنومند با گل‌هاى ریز و میوه‌اى گرد و سرخ رنگ و با چوبى به رنگ سرخ که در رنگرزى براى رنگ کردن پشم و ابریشم به کار مى‌رود. در عربى با تشدید حرف قاف و در فارسى با تخفیف این حرف با حرکت فتحه حرف اول و دوم تلفظ مى‌شود بکم هم گفته شده. (ر.ک: فرهنگ عمید قطع جیبى، ص | {{ب|از بس ز نوک تیغ افشاندند خون به خاک |گفتى به خاک معرکه آب بَقَم <ref>''نام درختى بلند و تنومند با گل‌هاى ریز و میوه‌اى گرد و سرخ رنگ و با چوبى به رنگ سرخ که در رنگرزى براى رنگ کردن پشم و ابریشم به کار مى‌رود. در عربى با تشدید حرف قاف و در فارسى با تخفیف این حرف با حرکت فتحه حرف اول و دوم تلفظ مى‌شود بکم هم گفته شده. (ر.ک: فرهنگ عمید قطع جیبى، ص ۲۷۳'</ref> زدند }} | ||
{{ب|شمشیر از نیام برآورده خیل شاه | چابکسر از نهنگ به پهناى یم زدند }} | {{ب|شمشیر از نیام برآورده خیل شاه | چابکسر از نهنگ به پهناى یم زدند }} | ||
{{ب|قربان آن گروه که در پاى شاه دین| دادند جان و از سر مردى قدم زدند}} | {{ب|قربان آن گروه که در پاى شاه دین| دادند جان و از سر مردى قدم زدند}} | ||
| خط ۱۷۸: | خط ۱۸۴: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۸''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۹۴: | خط ۲۰۰: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
''' | '''۹''' | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۲۰۷: | خط ۲۱۳: | ||
{{ب|شمشیر آهنینش و از گرمى جدال | دل سخت‌تر به کینه ز شمشیر آهنیش }} | {{ب|شمشیر آهنینش و از گرمى جدال | دل سخت‌تر به کینه ز شمشیر آهنیش }} | ||
{{ب|از گیر و دار معرکه وز خاگ و گرد راه|گشت از جدال خسته عنان تافت سوى شاه}} | {{ب|از گیر و دار معرکه وز خاگ و گرد راه|گشت از جدال خسته عنان تافت سوى شاه}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۰'''{{شعر}} | ||
{{ب|پیش شه ایستاد و دو چشمش پر آب شد | گفتا ز تشنگى دل زارم کباب شد}} | {{ب|پیش شه ایستاد و دو چشمش پر آب شد | گفتا ز تشنگى دل زارم کباب شد}} | ||
{{ب|خاتم نهاد شه به دهان وى و عقیق |چون دید لعل خشک وى از شرم آب شد}} | {{ب|خاتم نهاد شه به دهان وى و عقیق |چون دید لعل خشک وى از شرم آب شد}} | ||
| خط ۲۱۹: | خط ۲۲۵: | ||
{{ب|چندان گریست شاه که از هوش رفت و باز | این یک به هوش آمد و آن یک به خواب شد }} | {{ب|چندان گریست شاه که از هوش رفت و باز | این یک به هوش آمد و آن یک به خواب شد }} | ||
{{ب|از جان گذشت شاه چو او از جهان گذشت |آرى ز جان به مرگ پسر مى‌توان گذشت}} | {{ب|از جان گذشت شاه چو او از جهان گذشت |آرى ز جان به مرگ پسر مى‌توان گذشت}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۱'''{{شعر}} | ||
{{ب|چون نوبت قتال به سلطان دین فتاد |تب لرزه بر قوائم عرش برین فتاد }} | {{ب|چون نوبت قتال به سلطان دین فتاد |تب لرزه بر قوائم عرش برین فتاد }} | ||
{{ب|گرد ملال بر رخ کروبیان نشست | زنگ هراس بر دل روح الامین فتاد }} | {{ب|گرد ملال بر رخ کروبیان نشست | زنگ هراس بر دل روح الامین فتاد }} | ||
| خط ۲۳۱: | خط ۲۳۷: | ||
{{ب|یکباره بسته شد ره آمد شد سوار | از بس به خاک پیکر مردان کین فتاد }} | {{ب|یکباره بسته شد ره آمد شد سوار | از بس به خاک پیکر مردان کین فتاد }} | ||
{{ب|آمد ندا ز حق که به هیجا چه مى‌کنى | بردى ز یاد وعده ما را چه مى‌کنى؟}} | {{ب|آمد ندا ز حق که به هیجا چه مى‌کنى | بردى ز یاد وعده ما را چه مى‌کنى؟}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۲'''{{شعر}} | ||
{{ب|شه این شنید و تیغ فرو برد در غلاف | دشمن گرفت گرد وى از قاف تا به قاف }} | {{ب|شه این شنید و تیغ فرو برد در غلاف | دشمن گرفت گرد وى از قاف تا به قاف }} | ||
{{ب|تیرى نشد ز شست که از وى کند کران | تیغى نشد بلند که او را کند معاف }} | {{ب|تیرى نشد ز شست که از وى کند کران | تیغى نشد بلند که او را کند معاف }} | ||
| خط ۲۴۴: | خط ۲۵۰: | ||
{{ب|افتاد بر زمین تن فرزند بو تراب | گفت آسمان ز درد که یا لیتنى تراب <ref>''اى کاش من خاک بودم!''</ref>!}} | {{ب|افتاد بر زمین تن فرزند بو تراب | گفت آسمان ز درد که یا لیتنى تراب <ref>''اى کاش من خاک بودم!''</ref>!}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۳'''{{شعر}} | ||
{{ب|از زین فتاد و سر به سر خاک برنهاد |خاکم به سر چو او به سر خاک سر نهاد }} | {{ب|از زین فتاد و سر به سر خاک برنهاد |خاکم به سر چو او به سر خاک سر نهاد }} | ||
{{ب|هر جا که سر نهاد بر آن ریگ‌هاى گرم | از تاب رفت و باز به جاى دگر نهاد }} | {{ب|هر جا که سر نهاد بر آن ریگ‌هاى گرم | از تاب رفت و باز به جاى دگر نهاد }} | ||
| خط ۲۵۵: | خط ۲۶۱: | ||
{{ب|جانش هواى بارگه کبریا نمود | تن را براى دشمن بیدادگر نهاد }} | {{ب|جانش هواى بارگه کبریا نمود | تن را براى دشمن بیدادگر نهاد }} | ||
{{ب|آه از دمى که شمر لعین رو به شاه کرد | روز جهان و نامه خود را سیاه کرد}} | {{ب|آه از دمى که شمر لعین رو به شاه کرد | روز جهان و نامه خود را سیاه کرد}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۴'''{{شعر}} | ||
{{ب|شد سوى شاه خنجر الماس‌گون به دست | بر روى سینه خلف مرتضى نشست }} | {{ب|شد سوى شاه خنجر الماس‌گون به دست | بر روى سینه خلف مرتضى نشست }} | ||
{{ب|پایى زدش به سینه که پایش بریده باد | صندوق سر علم خدا را به هم شکست }} | {{ب|پایى زدش به سینه که پایش بریده باد | صندوق سر علم خدا را به هم شکست }} | ||
| خط ۲۶۸: | خط ۲۷۴: | ||
{{ب|ز آن پس چه گویم آه! که شمر لعین چه کرد؟ | ناگفتنى بود که به سلطان دین چه کرد؟}} | {{ب|ز آن پس چه گویم آه! که شمر لعین چه کرد؟ | ناگفتنى بود که به سلطان دین چه کرد؟}} | ||
{{پایان شعر}}''' | {{پایان شعر}}'''۱۵'''{{شعر}} | ||
{{ب|چون نیزه از سر شه دین سرفراز شد |دست ستم به آل پیمبر دراز شد }} | {{ب|چون نیزه از سر شه دین سرفراز شد |دست ستم به آل پیمبر دراز شد }} | ||
{{ب|بر خیمه‌گاه شاه ز هر سو بتاخت خصم | تا بارگاه شاه عرب، ترک‌تاز شد }} | {{ب|بر خیمه‌گاه شاه ز هر سو بتاخت خصم | تا بارگاه شاه عرب، ترک‌تاز شد }} | ||
| خط ۲۷۸: | خط ۲۸۴: | ||
{{ب|در خیمه‌گاه آل عبا آتش او فتاد | چندان کشید شعله که دشمن‌گداز شد }} | {{ب|در خیمه‌گاه آل عبا آتش او فتاد | چندان کشید شعله که دشمن‌گداز شد }} | ||
{{ب|از ناکسان کوفى و شامى بسى ستم | بر سروران یثرب و اهل حجاز شد }} | {{ب|از ناکسان کوفى و شامى بسى ستم | بر سروران یثرب و اهل حجاز شد }} | ||
{{ب|از جور اهل شام ز یک چاشت تا به شام | برچیده گشت خانه آل على تمام <ref>''همان، ص | {{ب|از جور اهل شام ز یک چاشت تا به شام | برچیده گشت خانه آل على تمام <ref>''همان، ص ۷۷۲ تا ۷۷۸</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===مثنوی عاشورا=== | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب| چون قوم بنی اسد رسیدند |یک دشت تمام کشته دیدند }} | {{ب| چون قوم بنی اسد رسیدند |یک دشت تمام کشته دیدند }} | ||
| خط ۴۱۳: | خط ۴۱۹: | ||
{{ب| بر تن ز چه پیرهن نداری؟|پیراهن چه، که تن نداری؟ }} | {{ب| بر تن ز چه پیرهن نداری؟|پیراهن چه، که تن نداری؟ }} | ||
{{ب| نه دست و نه آستین، نه جامه|سرداده به خصم با عمامه <ref>سیری در مرثیه عاشورایی؛ ص | {{ب| نه دست و نه آستین، نه جامه|سرداده به خصم با عمامه <ref>سیری در مرثیه عاشورایی؛ ص ۲۴۴و ۲۴۶</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[[دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم|دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۸۸۶- ۸۹۲]] | ||
*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج | *[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا، زمزم هدایت، ج ۱، ص ۲۹۶-۳۰۶]] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||