رضا قلی خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
۱٬۰۷۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''رضاقلی‌خان طبرستانی''' (1215 ه. ق. - 1288 ه.ق) از شاعران ایرانی سده سیزدهم قمری است.
'''رضاقلی‌خان هدایت''' (۱۲۱۵ ه. ق. - ۱۲۸۸ ه. ق) از شاعران ایرانی قرن سیزدهم قمری است.
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده
| نام                    =رضاقلی خان هدایت
| نام                    =رضاقلی خان هدایت
خط ۵: خط ۵:
| توضیح تصویر            =  
| توضیح تصویر            =  
| نام اصلی              =  
| نام اصلی              =  
| زمینه فعالیت          =ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، سفیر، رئیس دارالفنون
| زمینه فعالیت          =ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، سفیر و رئیس دارالفنون
| ملیت                  =
| ملیت                  =
| تاریخ تولد            =سال 1218 ه. ق.
| تاریخ تولد            =سال ۱۲۱۸ ه. ق
| محل تولد                =ایران، مازندران، هزار جریب
| محل تولد                =ایران، مازندران، هزار جریب
| والدین                =  ملا زمان جعفر قلی خان
| والدین                =  ملا زمان جعفرقلی‌خان
| تاریخ مرگ              =سال 1288 ه. ق.
| تاریخ مرگ              =سال ۱۲۸۸ ه. ق
| محل مرگ                =ایران، تهران
| محل مرگ                =ایران، تهران
| علت مرگ                =
| علت مرگ                =
خط ۲۴: خط ۲۴:
| سال‌های نویسندگی        =  
| سال‌های نویسندگی        =  
|سبک نوشتاری            =
|سبک نوشتاری            =
|کتاب‌ها                =
|کتاب‌ها                =دیوان منهج‌الهدایـﺔ، مثنوی هدایت‌نامه، تذکره ریاض‌العارفین، سفارت‌نامۀ خوارزم، فهرس التواریخ، انوارالهدایه
|مقاله‌ها                =
|مقاله‌ها                =
|نمایشنامه‌ها            =
|نمایشنامه‌ها            =
خط ۴۷: خط ۴۷:
}}
}}
==زندگینامه==
==زندگینامه==
رضاقلی‌خان طبرستانی،‌ فرزند آقا محمّد طاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال 1218 ه.ق در تهران متولّد شد.وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت. وی لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد.
رضاقلی‌خان طبرستانی،‌ فرزند آقا محمّدطاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال ۱۲۱۸ ه. ق در تهران متولّد شد. وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی‌شاه به اصفهان مورد توجه وی قرار گرفت و لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی‌شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد.


هدایت در سال 1288 ه.ق در گذشت.
هدایت در سال ۱۲۸۸ ه. ق در گذشت.


==آثار==
==آثار==
هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: مجمع‌الفصحا، تذکرۀ ریاض‌العارفین، هدایت نامه، دیوان غزلیات و ...  
هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=814602&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مجمع‌الفصحا]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=982927&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author تذکرۀ ریاض‌العارفین]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3705757&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author هدایت نامه]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=812900&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author لطائف‌العمارف و دیوان] غزلیات و ...  


دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.<ref>لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج ص 1209؛ ریحانه الدب، ج ص 354</ref>
دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.<ref>لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج ۶، ص ۱۲۰۹؛ ریحانه الدب، ج ۶، ص ۳۵۴</ref>


هدایت در دیوان منهج‌الهدایـﺔ دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده است. یک مرثیه در دوازده بند و دیگری در چهارده بند است. ترکیب دوازده ‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌ بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد.
هدایت در دیوان [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1725692&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author منهج‌الهدایـﺔ] دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده‌است. یک مرثیه در دوازده‌بند و دیگری در چهارده‌بند است. ترکیب دوازده‌‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد.


==اشعار==
==اشعار==


=== شعر1 ===
===شعر ۱===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق </span><ref>نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگون طبق، خورشید</ref><span class="beyt"> </span>
| class="b" |<span class="beyt"> دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق </span><ref>نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگون طبق، خورشید</ref><span class="beyt"> </span>
خط ۹۶: خط ۹۶:
<br />
<br />


=== شعر 2 ===
===شعر ۲===
<br />
<br />
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
خط ۱۳۳: خط ۱۳۳:
<br />
<br />


=== شعر 3 ===
===شعر ۳===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> زین جورها که کرد سپهر پر انقلاب‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> زین جورها که کرد سپهر پر انقلاب‌</span>
خط ۱۶۸: خط ۱۶۸:
|}
|}


=== شعر 4 ===
===شعر ۴===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> جسم شریف سرور دین چون ز زین فتاد</span>
| class="b" |<span class="beyt"> جسم شریف سرور دین چون ز زین فتاد</span>
خط ۲۰۴: خط ۲۰۴:
<br />
<br />


=== شعر 5 ===
===شعر ۵===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> چون شد به رزمگاه خسان میر مهوشان‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> چون شد به رزمگاه خسان میر مهوشان‌</span>
خط ۲۴۰: خط ۲۴۰:
<br />
<br />


=== شعر 6 ===
===شعر ۶===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> از پیش خصم سرور دین چون گذر نداشت‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> از پیش خصم سرور دین چون گذر نداشت‌</span>
خط ۲۸۰: خط ۲۸۰:
<br />
<br />


=== شعر 7 ===
===شعر ۷===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> گشتند چون که آل علی بر شتر سوار</span>
| class="b" |<span class="beyt"> گشتند چون که آل علی بر شتر سوار</span>
خط ۳۱۶: خط ۳۱۶:
<br />
<br />


=== شعر 8 ===
===شعر ۸===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> «این پاره‌پاره پیکر بی‌سر، حسین توست‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> «این پاره‌پاره پیکر بی‌سر، حسین توست‌</span>
خط ۳۵۲: خط ۳۵۲:
<br />
<br />


=== شعر 9 ===
===شعر ۹===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> «کای بضعة الرّسول، بر این انجمن نگر</span>
| class="b" |<span class="beyt"> «کای بضعة الرّسول، بر این انجمن نگر</span>
خط ۳۸۸: خط ۳۸۸:
<br />
<br />


=== شعر 10 ===
===شعر ۱۰===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> چون شام اهل بیت نبی را مقام شد</span>
| class="b" |<span class="beyt"> چون شام اهل بیت نبی را مقام شد</span>
خط ۴۲۸: خط ۴۲۸:
<br />
<br />


=== شعر 11 ===
===شعر ۱۱===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> داند خدا که تا که به پا کرده خافقین </span><ref>خافقین= مشرق و مغرب</ref><span class="beyt"> </span>
| class="b" |<span class="beyt"> داند خدا که تا که به پا کرده خافقین </span><ref>خافقین= مشرق و مغرب</ref><span class="beyt"> </span>
خط ۴۶۴: خط ۴۶۴:
<br />
<br />


=== شعر 12 ===
===شعر ۱۲===
{| style="margin: 0 auto; "
{| style="margin: 0 auto; "
| class="b" |<span class="beyt"> این آتش ار نه کام و زبانها بسوختی‌</span>
| class="b" |<span class="beyt"> این آتش ار نه کام و زبانها بسوختی‌</span>
خط ۵۰۲: خط ۵۰۲:


*دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا.
*دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا.
*مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 1393.
*مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ۱۳۹۳.
*تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. 1388.
*تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. ۱۳۸۸.
*سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا.
*سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا.
*فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.1373.
*فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.۱۳۷۳.
*انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. 1393.
*انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. ۱۳۹۳.


==منبع==
==منبع==


*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ص: 755-757.]
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ ۲، ص: ۷۵۵-۷۵۷.]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
checkuser
۲٬۳۶۳

ویرایش

منوی ناوبری