۳٬۴۸۸
ویرایش
سروش اصفهانى: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام = | | نام = سروش اصفهانی | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی = میرزا محمدعلی خان بن قنبرعلی اصفهانی سدهی | | نام اصلی = میرزا محمدعلی خان بن قنبرعلی اصفهانی سدهی | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت =شعر و ادبیات | ||
| ملیت = | | ملیت =ایرانی | ||
| تاریخ تولد =1228 ه. ق. | | تاریخ تولد =1228 ه. ق. | ||
| محل تولد =سده (شهر) | | محل تولد =سده (شهر) | ||
| والدین = | | والدین = قنبرعلی اصفهانی سدهی | ||
| تاریخ مرگ =1285 ه. ق. | | تاریخ مرگ =1285 ه. ق. | ||
| محل مرگ = تهران | | محل مرگ = تهران | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| محل زندگی = | | محل زندگی =تبریز، تهران | ||
| مختصات محل زندگی = | | مختصات محل زندگی = | ||
| مدفن =قم | | مدفن =قم | ||
|در زمان حکومت =ناصرالدین‌شاه قاجار | |در زمان حکومت =ناصرالدین‌شاه قاجار | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
|فیلم‌نامه‌ها = | |فیلم‌نامه‌ها = | ||
|دیوان اشعار = | |دیوان اشعار = | ||
|تخلص = | |تخلص =سروش | ||
|فیلم(های) ساخته بر اساس اثر(ها)= | |فیلم(های) ساخته بر اساس اثر(ها)= | ||
| همسر = | | همسر = | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
|شاگرد = | |شاگرد = | ||
|استاد = | |استاد = | ||
|علت شهرت = | |علت شهرت =شصت‌بند عاشورایى | ||
| تأثیرگذاشته بر = | | تأثیرگذاشته بر = | ||
| تأثیرپذیرفته از = | | تأثیرپذیرفته از = | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
*[[جون بن حوی|غلام سیاه]] | *[[جون بن حوی|غلام سیاه]] | ||
*[[ | *[[حبیب بن مظاهر|حبیب بن مظاهر]] | ||
*هاشم | *هاشم | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۱۲۲: | ||
====ترکیب‌بند عاشورایى==== <ref>بخشی از شصت‌بند عاشورایی</ref> | |||
'''آغاز ماه محرم''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای دیده خون ببار که ماه محرّم است|نزد خدای، دیده‌ی گریان مکرّم است }} | |||
{{ب| بی‌دیده‌ی پر آب و نفس‌های آتشین|گر لاف مهر شاه زنی، نامسلّم است }} | |||
{{ب| بر یاد نور چشم پیمبر ز آب چشم|باللّه اگر جهان همه دریا کنی کم است }} | |||
{{ب| بشناس در مصیبت سلطان کربلا|قدر سرشک خویش که اکسیر اعظم است }} | |||
{{ب| بی‌شرم دیده‌ای که نگرید در این عزا|خالی جهان از آنکه دلش خالی از غم است }} | |||
{{ب| جایی که سر و قامت اکبر فتد ز پای|شرمنده باد سرو که سرسبز و خرّم است }} | |||
{{ب| بر صورت هلال درین ماه پر ملال|کاهیده جسم حیدر و پشت نبی خم است }} | |||
{{ب| موسی شکسته خاطر و عیسی فسرده دم|یوسف ز تخت سیر و سلیمان ز خاتم است }} | |||
{{ب| آمیخته به اشک خلیل و سرشک خضر|امروز آب چشمه‌ی حیوان و زمزم است }} | |||
{{ب| پیش از شهادت شه لب تشنگان، رُسُل|بگریستند بر وی و مظلومیش به کل }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
'''نامه کوفیان به امام حسین (ع)''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| چون رایت ستم به یزید لعین رسید|از کوفه نامه‌ها به امام مبین رسید }} | |||
{{ب| کای گشته انس و جان به سلیمانیت مقرّ|در دست دیو سفله به ناحق نگین رسید }} | |||
{{ب| آدم صفت بیا و زمین را خلیفه باش|کابلیس را خلافت روی زمین رسید }} | |||
{{ب| هستی تو مستحقّ خلافت پس از حسن|ما را به اتّفاق، روایت چنین رسید }} | |||
{{ب| باز آی سوی کوفه و برکش لوای دین|ورنه لوای کفر به چرخ برین رسید }} | |||
{{ب| بهر هدایت ار نخرامی بدین دیار|خواهد خلل ز خصم به بنیان دین رسید }} | |||
{{ب| گر دستگیر ما نشوی روز بازخواست|گوییم دست ما نه به حبل المتین رسید }} | |||
{{ب| چون نامه را بخواند، بدانست شاه دین|کاو را گه شدن به دم تیغ کین رسید }} | |||
{{ب| نزدیک شد که دختر زهرا شود اسیر|وقت شهادت پسر نازنین رسید }} | |||
{{ب| با خویش گفت: «وقتی ادای امانت است|بیع بهشت را سرِ ما در ضمانت است» }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
'''حرکت کاروان از مدینه به کربلا''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| بگرفت راه بادیه سالار کربلا|مشتاق کشته گشتن و آماده‌ی بلا }} | |||
{{ب| درهای آسمان همه شد باز و آمدند|در خدمتش ملایکه از عالم عُلا }} | |||
{{ب| آمد نخست حُرّ به سر راه شاه دین|هر سنگ می‌زدش سوی خلد برین صلا }} | |||
{{ب| اول امیر لشکر کین بود و ای عجب|شد اولین شهید به شمشیر ابتلا }} | |||
{{ب| شه در زمین بادیه آمد فرود و گفت:|زین خاک یافت دیده‌ی امید من جلا }} | |||
{{ب| بنمود مقتل شهدا را یکان یکان|فرمود آمدیم به سوی وطن، ملا }} | |||
{{ب| ما والی ولایت رنج و مصیبتیم|با ما نیاید آنکه ندارد سرِ ولا }} | |||
{{ب| در تیره شب روانه به سوی وطن شوید|کز انفعال رفت نیارید بر ملا }} | |||
{{ب| افراشتند خیمه در آن عرصه‌ی الم|کامد برون ز کوفه علم از پی علم }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
'''بیعت امام با یاران''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| چون شب فرو گرفت جهان را، شه شهید|اصحاب را بخواند پی بیعت جدید }} | |||
{{ب| فرمود: یافتم همه اصحاب خویش را|اندر وفا یگانه و اندر صفا فرید }} | |||
{{ب| برداشتم ز گردشان عهد خویش را|جنت دهد جزای شما خالق مجید }} | |||
{{ب| لیکن برون روید از این ورطه‌ی خطر|شب تیره و به خواب گران لشکر عنید }} | |||
{{ب| فردا قتیل تیغ مخواهید خویش را|مقتول خواسته است به تنها مرا یزید }} | |||
{{ب| گفتند کز تو باز نخواهیم داشت دست|گیریم ما چگونه سر خویش و تو وحید؟ }} | |||
{{ب| چون دید شاه دین که نخواهند بازگشت|هستند پایدار در آن محنت شدید }} | |||
{{ب| فرمود بنگرید به فردوس جایتان|دیدند و شد شب شهدا همچو روز عید }} | |||
{{ب| آمدند اسحر <ref> اسحر: جادوتر.</ref> بر آن قوم نیک‌بخت|کای جیش حق به کوی شهادت کشید رخت }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
'''محمد بن حنفیه''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۴۷: | خط ۲۴۵: | ||
'''حر بن یزید ریاحی''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوش‌سرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }} | {{ب|آمد بر امام مبین حُرّ خوش‌سرشت | بگشاده حور بهروى آغوش در بهشت }} | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۲۵۱: | ||
{{ب|از کرده توبه کرد و درآمد به حربگاه |با اهل کوفه گفت که: اى قوم بدکنشت}} | {{ب|از کرده توبه کرد و درآمد به حربگاه |با اهل کوفه گفت که: اى قوم بدکنشت}} | ||
{{ب|آخر به سوى شاه نوشتید نامه‌ها | | {{ب|آخر به سوى شاه نوشتید نامه‌ها |بى آنکه شاه نامه به سوى شما نوشت }} | ||
{{ب|او را گذاشتید و شدید از پى یزید | کردید پشت بر حرم روى در کنشت }} | {{ب|او را گذاشتید و شدید از پى یزید | کردید پشت بر حرم روى در کنشت }} | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۲۶۹: | ||
'''جون بن حوی''' | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| آمد یکی غلام سیه روی دل سپید|دل در برش ز شوق شهادت همی تپید }} | |||
{{ب| آزاد کرده بودش اندر ره خدا|چرخ سپید چشم، سیاهی چو او ندید }} | |||
{{ب| با روی او چو داشت شب قدر نسبتی|حق بر هزار ماهش از آن روی برگزید }} | |||
{{ب| با شاه گفت: «ای که ولای تو کرده فرض|ایزد به هر سیاه و سپیدی که آفرید }} | |||
{{ب| فرمای تا به راه تو جان را کنم فدا|ای در کف تو جنّت فردوس را کلید }} | |||
{{ب| صد چشمه از محبّت تو در دلم گشود|چون آب زندگی که ز ظلمات شد پدید» }} | |||
{{ب| فرمود شاه دین که سر خویش پاس دار!|بر شب ستاره ریخت چو از شاه این شنید }} | |||
{{ب| گفتا: چه می‌شوی که من تیره روی را|با خود بری به خلد و گشایی در امید }} | |||
{{ب| منگر سیاهیم که به سوی خلیل حق|ذبح فدا سیاه ز سوی خدا رسید }} | |||
{{ب| پذیرفت شاه و گفت که رویت سپید باد|جان را کنون به نعمت فردوس ده نوید }} | |||
{{ب| آمد به سوی معرکه با تیغ هندوی|در دشت زنگیانه یکی نعره برکشید }} | |||
{{ب| تیغ برهنه در کف زنگی غلام تافت|ز ابر سیاه، برق تو گفتی همی جهید }} | |||
{{ب| خونش به راه شاه شهیدان بریختند|جنّت، درم خریده به یک مشت خون خرید }} | |||
{{ب| همرنگ زاغ بود و به یمن قبول شاه|طاووس خُلد گشت و به خُلد برین چمید }} | |||
{{ب| آمد به سوی شاه حبیب خمیده پشت|گفت ای کلید دوزخ و جنّت ترا به مشت }} | |||
{{پایان شعر}} | |||
'''حبیب بن مظاهر''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|پیرانه سر به معرکه جولانم آرزوست | دشت مصاف و عرصه میدانم آرزوست }} | {{ب|پیرانه سر به معرکه جولانم آرزوست | دشت مصاف و عرصه میدانم آرزوست }} | ||
| خط ۱۹۳: | خط ۳۲۶: | ||
'''عباس بن علی''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }} | {{ب|عباس نامدار چو از پشت زین فتاد | گفتى قیامت است که مه بر زمین فتاد }} | ||
| خط ۲۱۸: | خط ۳۵۰: | ||
'''قاسم بن الحسن''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }} | {{ب|فرمود شاه دین که: بنه از سر این خیال| لشکر: گران و کار بزرگ و تو خردسال }} | ||
| خط ۲۵۴: | خط ۳۸۵: | ||
'''فرزندان زینب (س)''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مى‌سود روى خویش به پاى امام دین }} | {{ب|زینب گرفت دست دو فرزند نازنین | مى‌سود روى خویش به پاى امام دین }} | ||
| خط ۲۷۹: | خط ۴۱۰: | ||
'''علی اکبر''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }} | {{ب|از خیمه شاهزاده چو آهنگ راه کرد | شاه از قفاى او به تحیر نگاه کرد }} | ||
| خط ۳۰۶: | خط ۴۳۷: | ||
'''علی اصغر''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }} | {{ب|بودش به گاهواره یکى دُرّ شاهوار | درّى به چشم خرد و به قیمت بزرگوار }} | ||
| خط ۳۴۰: | خط ۴۷۱: | ||
'''شهادت امام حسین (ع)''' | |||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }} | {{ب|روزى چنان به یاد زمین و زمان نداشت |جورى ستاره کرد که خود در گمان نداشت }} | ||
| خط ۳۵۵: | خط ۴۸۷: | ||
{{ب|مى‌رفت خون ز حلقش و با حق جز این سخن | کز جرم شیعیان بگذر، بر زبان نداشت }} | {{ب|مى‌رفت خون ز حلقش و با حق جز این سخن | کز جرم شیعیان بگذر، بر زبان نداشت }} | ||
{{ب|گفتم که از جسارت قاتل کنم حدیث| لیکن | {{ب|گفتم که از جسارت قاتل کنم حدیث| لیکن «سروش» ناطقه یاراى آن نداشت }} | ||
{{ب|بگرفت آفتاب و بلرزید کوه و دشت | بارید خون تازه ازین باژگونه طشت}} | {{ب|بگرفت آفتاب و بلرزید کوه و دشت | بارید خون تازه ازین باژگونه طشت}} | ||