آشوب آشتیانى: تفاوت میان نسخه‌ها

پرش به ناوبری پرش به جستجو
۱٬۰۸۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۱۹
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۶: خط ۴۶:
|امضا                  =
|امضا                  =
}}
}}
آشوب آشتیانی مرثیه سرای ایرانی دوره قاجار است.
'''آشوب آشتیانی''' مرثیه سرای ایرانی دوره قاجار بود.


==زندگینامه==
==زندگینامه==


آشوب آشتیانى، نامش علیخان فرزند میرزا اسماعیل عماد لشکر آشتیانى از شعراى عصر ناصرى است. در فنون ادبى دستى به تمام داشته و در علوم متداول زمانه خود از قبیل حکمت، منطق، هیأت و ریاضیات سرآمد همگنان خود بوده است.
آشوب آشتیانى، نامش علیخان فرزند میرزا اسماعیل عماد لشکر آشتیانى از شعراى عصر ناصرى بود. وی در فنون ادبى دستى به تمام داشته و در علوم متداول زمانه خود از قبیل حکمت، منطق، هیأت و ریاضیات سرآمد همگنان خود بوده است. آشتیانی در نثر و نظم به دو زبان عربى و فارسى آشنایى کامل داشته و در زمان ولایت عهدى مظفر الدین میرزا، به خطاب «خانى» مخاطب بوده و در دار الانشاء تبریز به نگارش اشتغال داشته است. در تذکرۀ مدینة الادب<ref>تألیف محمد على مصاحبى نائینى (عبرت) ج 1، ص 204 تا 207</ref> مختصرى از شرح احوال و آثار او آمده و آقاى محمود هدایت در گلزار جاویدان<ref>ج 1، ص 18</ref>چند سطرى به شرح احوال و نمونه‌اى از آثار او اختصاص داده است.
 
در نثر و نظم به دو زبان عربى و فارسى آشنایى کامل داشته و در زمان ولایت عهدى مظفر الدین میرزا، به خطاب «خانى» مخاطب بوده و در دار الانشاء تبریز به نگارش اشتغال داشته است. از تاریخ تولد و درگذشت او اطلاعى در دست نیست. در تذکرۀ مدینة الادب تألیف محمد على مصاحبى نائینى (عبرت) ج 1، ص 204 تا 207 مختصرى از شرح احوال و آثار او آمده و آقاى محمود هدایت در گلزار جاویدان ج 1، ص 18 چند سطرى به شرح احوال و نمونه‌اى از آثار او اختصاص داده است.


==سبک شعرى==
==سبک شعرى==
خط ۵۸: خط ۵۶:
آشوب آشتیانى در قصیده از سبک خراسانى بهره گرفته و در ترکیب چهارده بند عاشورایى خود از آمیزه سبک عراقى و سبک خراسانى سود جسته است.
آشوب آشتیانى در قصیده از سبک خراسانى بهره گرفته و در ترکیب چهارده بند عاشورایى خود از آمیزه سبک عراقى و سبک خراسانى سود جسته است.


==دامنه تأثیر آثار عاشورایى==
=== اشعار ===
 
از آشوب آشتیانى یک ترکیب چهارده‌بندى در رثاى خامس آل عبا در دست است که در زمره آثارى موفق عاشورایى در دوره قاجاریه به شمار مى‌رود و همان‌گونه که در این تذکره بارها خاطرنشان ساخته‌ایم، اهتمام شعراى آیینى به آفرینش آثار ماتمى خصوصا ترکیب‌بندهاى عاشورایى، به تکامل تدریجى شعر عاشورا در زمانه ما انجامیده است و آشوب آشتیانى یکى از همین چهره‌هاى ناشناخته و گمنام است که آثار آیینى او در نزد خواص داراى منزلتى درخور بوده است.
 
==برگزیده آثار عاشورایى==
 
تنها یک ترکیب‌بند عاشورایى از آشوب آشتیانى در رثاى سالار شهیدان در اختیار داریم. از این ترکیب چهارده‌بندى مى‌توان به توانایى او در آفرینش آثارى منسجم و فاخر پى برد.
 
==چهارده‌بند==


===بند اول===
====چهارده‌بند====
{{شعر}}
'''بند اول'''{{شعر}}
{{ب| دى چون هلال ماه محرّم شد آشکار | پژمرده چون فلک‌زدگان، لاغر و نزار }}
{{ب| دى چون هلال ماه محرّم شد آشکار | پژمرده چون فلک‌زدگان، لاغر و نزار }}


خط ۹۵: خط ۸۵:


{{ب| مقتول اشک و کشتۀ افغان، شهید شین | نور و سرور چشم و دل فاطمه، حسین }}  
{{ب| مقتول اشک و کشتۀ افغان، شهید شین | نور و سرور چشم و دل فاطمه، حسین }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند دوم'''{{شعر}}
==بند دوم==
{{شعر}}
{{ب| از خانمان فتادۀ بیداد کربلا | کِش رفته خانمان همه بر بادِ کربلا }}
{{ب| از خانمان فتادۀ بیداد کربلا | کِش رفته خانمان همه بر بادِ کربلا }}


خط ۱۲۳: خط ۱۱۱:


{{ب| آن دم کشید دست قضا رخت نیلگون | بر روى این فراشته نُه حجلۀ نگون }}
{{ب| آن دم کشید دست قضا رخت نیلگون | بر روى این فراشته نُه حجلۀ نگون }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند سوم'''{{شعر}}
===بند سوم===
{{شعر}}
{{ب| روز الست، چون که به میخانۀ قضا | پر کرد دست قدرت حق، جامى از بلا }}
{{ب| روز الست، چون که به میخانۀ قضا | پر کرد دست قدرت حق، جامى از بلا }}


خط ۱۵۷: خط ۱۴۳:


{{ب| پس این حدیث از پى حجت بیان نمود | ز آن سان که خون ز غصه دل آسمان نمود }}
{{ب| پس این حدیث از پى حجت بیان نمود | ز آن سان که خون ز غصه دل آسمان نمود }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند پنجم'''{{شعر}}
 
===بند پنجم===
{{شعر}}
{{ب| کآخر من اى گروه! نه سبط پیمبرم؟ | آخر نه پارۀ تن زهراى اطهرم؟ }}
{{ب| کآخر من اى گروه! نه سبط پیمبرم؟ | آخر نه پارۀ تن زهراى اطهرم؟ }}


خط ۱۸۷: خط ۱۷۰:
{{ب| چون گفت و ز آن گروه جوابش کسى نداد | نالید کاى فلک! از جفایت فغان و داد }}
{{ب| چون گفت و ز آن گروه جوابش کسى نداد | نالید کاى فلک! از جفایت فغان و داد }}


{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند ششم'''{{شعر}}
 
===بند ششم===
{{شعر}}


{{ب| ز اصحاب دین نماند چو کس گرد شاه دین | دادند سر به پاى وى و، جان به راه دین }}
{{ب| ز اصحاب دین نماند چو کس گرد شاه دین | دادند سر به پاى وى و، جان به راه دین }}
خط ۲۱۷: خط ۱۹۷:


{{ب| و آن گه پى تسلى دل، با فغان و آه | از خیمه‌گاه کرد گذارى به قتلگاه }}
{{ب| و آن گه پى تسلى دل، با فغان و آه | از خیمه‌گاه کرد گذارى به قتلگاه }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بندهفتم'''{{شعر}}
 
===بندهفتم===
{{شعر}}
{{ب| بر قتلگه چو شاه شهیدان نظر گشود | سیلاب خون به جاى سرشک از بصر گشود }}
{{ب| بر قتلگه چو شاه شهیدان نظر گشود | سیلاب خون به جاى سرشک از بصر گشود }}


خط ۲۴۶: خط ۲۲۳:


{{ب| بگریست آن قدر که جانش توان نماند | ناچار سوى لشکر اعدا کُمَیت <ref>اسب.</ref> راند }}
{{ب| بگریست آن قدر که جانش توان نماند | ناچار سوى لشکر اعدا کُمَیت <ref>اسب.</ref> راند }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند هشتم'''{{شعر}}
 
===بند هشتم===
{{شعر}}
{{ب| چون در برش چو چشم زره، سینه تنگ شد | بگشا دوست و، تیغ کشید و، به جنگ شد }}
{{ب| چون در برش چو چشم زره، سینه تنگ شد | بگشا دوست و، تیغ کشید و، به جنگ شد }}


خط ۲۷۵: خط ۲۴۹:


{{ب| بنهاد روى صدق به خاک هواى دوست | یعنى: گذاشت سر ز ارادت به پاى دوست }}
{{ب| بنهاد روى صدق به خاک هواى دوست | یعنى: گذاشت سر ز ارادت به پاى دوست }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند نهم'''{{شعر}}
 
===بند نهم===
{{شعر}}
{{ب| سلطان دین به روى زمین چون ز زین فتاد | گفتى که نه سپهر به روى زمین فتاد }}
{{ب| سلطان دین به روى زمین چون ز زین فتاد | گفتى که نه سپهر به روى زمین فتاد }}


خط ۳۰۴: خط ۲۷۵:


{{ب| کردند ناگهان همه آن سنگدل سپاه | از راه بیحیایى، رو سوى خیمه‌گاه }}
{{ب| کردند ناگهان همه آن سنگدل سپاه | از راه بیحیایى، رو سوى خیمه‌گاه }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند دهم'''{{شعر}}
 
===بند دهم===
{{شعر}}
{{ب| آتش چو بر خیام امام زمان زدند | آتش ز سوز، بر دل هفت آسمان زدند }}
{{ب| آتش چو بر خیام امام زمان زدند | آتش ز سوز، بر دل هفت آسمان زدند }}


خط ۳۳۳: خط ۳۰۱:


{{ب| کردند رو به کوفه پس آن گه ز کربلا | منزل: بلا و، توشه: بلا و سفر: بلا! }}
{{ب| کردند رو به کوفه پس آن گه ز کربلا | منزل: بلا و، توشه: بلا و سفر: بلا! }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند یازدهم'''{{شعر}}
 
===بند یازدهم===
{{شعر}}
{{ب| بر قتلگه چو آل نبى را فتاد راه | از دود آه، شد چو شب تیره قتلگاه }}
{{ب| بر قتلگه چو آل نبى را فتاد راه | از دود آه، شد چو شب تیره قتلگاه }}


خط ۳۶۲: خط ۳۲۷:


{{ب| پس دیده در عزاى برادر پرآب کرد | رو در مدینه، سوى پیمبر خطاب کرد }}
{{ب| پس دیده در عزاى برادر پرآب کرد | رو در مدینه، سوى پیمبر خطاب کرد }}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند دوازدهم'''{{شعر}}
 
===بند دوازدهم===
{{شعر}}


{{ب| کاین سر نهاده در ره جانان، حسین توست | بگذشته در هواى وى از جان، حسین توست }}
{{ب| کاین سر نهاده در ره جانان، حسین توست | بگذشته در هواى وى از جان، حسین توست }}
خط ۳۹۲: خط ۳۵۴:


{{ب| چون درد دل، حدیث دمى با رسول کرد | پس روى در بقیع به سوى بتول کرد }}  
{{ب| چون درد دل، حدیث دمى با رسول کرد | پس روى در بقیع به سوى بتول کرد }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند سیزدهم'''{{شعر}}
===بند سیزدهم===
{{شعر}}
{{ب| کاى مادر یگانه! دمى به سوى ما نگر | پروردگان خویش، به غم مبتلا نگر }}
{{ب| کاى مادر یگانه! دمى به سوى ما نگر | پروردگان خویش، به غم مبتلا نگر }}


خط ۴۲۰: خط ۳۸۰:


{{ب| یا بضعة الرسول! ز ابن زیاد داد! | ز کینه، خاک هستى ما را به باد داد }}  
{{ب| یا بضعة الرسول! ز ابن زیاد داد! | ز کینه، خاک هستى ما را به باد داد }}  
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}'''بند چهاردهم'''{{شعر}}
 
===بند چهاردهم===
{{شعر}}
{{ب| (آشوب)! دم ز ماه محرم چه مى‌زنى؟! | از ماتم حسین على، دم چه مى‌زنى؟! }}
{{ب| (آشوب)! دم ز ماه محرم چه مى‌زنى؟! | از ماتم حسین على، دم چه مى‌زنى؟! }}


خط ۴۵۲: خط ۴۰۹:


==منابع==
==منابع==
محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 336-346.
 
* [[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 336-346.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==
[[رده:افراد]]
[[رده:در سده‌های نخستین]]
[[رده:مؤلفین]]
[[رده:شاعران]]
[[رده:شاعران]]
<references />
[[رده:شاعران قرن سیزدهم]]
[[رده:شاعران فارسی زبان]]
[[رده:شاعران ایرانی]]
[[رده:شاعران عاشورایی]]
۳٬۴۸۸

ویرایش

منوی ناوبری