تکیه معاون الملک
تکیه معاون الملک واقع در کرمانشاه از معروفترین تکیه‌های دوره قاجار است.
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تکیه معاون الملک از بناهای دوره قاجار است که توسط حسن خان معین الرعایا ملقب به معاون الملک ساخته شده‌است. بنای تکیه شامل سه بخش است که در ابتدا حسینه این بنا در سال 1315 شمسی ساخته و سپس دو بخش، زینبیه و عباسیه به آن افزوده شد.
مشخصات بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنای تکیه شامل سه بخش حسینیه، عباسیه و زینبیه است. مجموعه تکیه در قطعه زمینی با اختلاف سطح در کنار رودخانه «آبشوران» بر پا شده‌است. همین مجاورت با رودخانه در طول زمان آسیب‌هایی بر بنا وارد آورده که با مرمت‌های متعدد بازسازی شده‌است. سر در ورودی تکیه به ارتفاع زیاد و با قوس نزدیک به نعل اسبی ویژه دوران قاجار و طاقنماهایی در دو طبقه بنا شده‌است. در پله‌های ورودی سقاخانه‌ای قرار دارد که چون دیگر بخش‌های سردر دارای تزئینات کاشیکاری است. روی کاشیهای سقاخانه مرد سوار پرچم دار با کودک خردسالی به چشم می‌خورد که به حضرت عباس(ع) و سکینه دختر امام حسین(ع) نسبت داده می‌شود. در چوبی جانب غربی بنا، در اصلی و قدیمی تکیه است. بعد از در ورودی محوطه حسینیه دارای حیاط کوچکی است که اطراف آن حجره‌ها و ایوان‌ها با طاق نماهایی با قوس خاص دوران قاجاری در دو طبقه بنا شده‌است. قبلا حیاط تکیه دارای پوشش شیروانی بوده اما بعدها حذف شده‌است. نمای دیوارهای گرداگرد در ابتدا با گچبری و آیئه کاری تزئین شده بود اما بعدها با کاشهای بزرگ خشتی با صحنه‌های مربوط به واقعه عاشورا و مراسم عزاداری مربوط به آن مانند سینه زنی و قمیه زنی پوشانده شد.
حسینیه اولین بخش این مجموعه است که در 1315 شمسی بنا شد اما در سال 1327 شمسی مخالفان معاون الملک که از مستبدین بودند در آشفتگی‌های غرب کشور از فرصت بهره برده و حسینیه را زیر آتش توپ و اسلحه ویران کردند. بعدها معین الرعایا بار دیگر تکیه را در مجموعه بزرگتری ساخت و کاشیکاری آن را به استاد حاج حسن کاشی پز اصفهانی واگذار کرد. از اساتید دیگری که به وی یاری رساندند میتوان به معمار عسگر، استاد هاشم، استاد محمد سپاه اشاه کرد.
در ضلع جنوبی حسینیه صحنه بزرگی بر روی کاشی نقش بسته که عبارت است از مراسم روضه خوانی یک سید روحانی که بر بالای منبر نشسته و مشغول موعظه است. در داخل حجره‌ها و طاقنماها زنان با چادر سیاه و روبنده و مردان با لباس‌های دوران قاجار، جمعی با کلاه و گروهی بدون کلاه نقاشی شده‌اند. از یک دالان باریک از حسینیه به بخش مرکزی مجموعه یا زینبیه راه می‌یابیم.
در این مجموعه زینبیه در وسط بنا شده و گنبد بزرگی بر فراز این بخش برپا شده‌است. فراز زینبیه بر روی یک گردنی به همراه چند نورگیر به صورت پنجره‌های بلند ساخته شده‌است. سطح خارجی گنبد شیروانی پوش شده است. زینبیه، بنای دو طبقه با حجره‌ها و غرفه‌هایی در پایین و بالاست. نمای تمامی فضای بنای زیر گنبد با کاشیهای بزرگ دوران قاجار پوشیده شده‌است. در بخش بالا صحنه هایی از رویداد روز عاشورا است. بر روی کاشیهای زنبیه کتیبه‌های از مرثیه‌ها و سرودهای نبرد عاشورا در کربلا نقش بسته شده‌است. مزار بنیانگذار تکیه، معاون الملک در یکی از اتاق‌های کوچک صحن زینبیه قرار دارد.
بخش سوم تکیه بنای عباسیه است. حیاطی بزرگ که به وسیله بنای دو طبقه و دیوارهای بلند در بر گرفته شده‌است. تمامی نمای عباسیه هم دارای پوشش کاشی است. بر روی کاشیها طرح زیارتگاه‌های حضرت علی(ع) و سیدالشهدا(ع) دیده می‌شود.
ثبت به عنوان بنای تاریخی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنای تکیه در سال 1350 ش توسط شاعر معاصر، مرحوم معینی کرمانشاهی به وزارت فرهنگ و ارشاد واگذار شد که به شماره 945 در فهرست بناهای تاریخی به ثبت رسید. طبقه دوم عباسیه نیز به موزه مردم شناسی کرمانشاه اختصاص داده شد.