محیط قمى: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «زندگینامه نامش میرزا محمد،تخلص شعرى‌اش(محیط)،زادگاهش قم و ملقب به شمس الفص...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
زندگینامه | ==زندگینامه== | ||
نامش میرزا محمد،تخلص شعرى‌اش(محیط)،زادگاهش قم و ملقب به شمس الفصحاء از شعراى پرآوازۀ آیینى در نیمه دوم سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است. | نامش میرزا محمد،تخلص شعرى‌اش(محیط)،زادگاهش قم و ملقب به شمس الفصحاء از شعراى پرآوازۀ آیینى در نیمه دوم سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است. | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
در مقدمه دیوان چاپى او آمده است: | در مقدمه دیوان چاپى او آمده است: | ||
«...محیط دوران کودکى و ایام جوانى را در قم و اصفهان به تحصیل علوم عقلى و نقلى و کسب معارف ادبى گذرانید و آن گاه روانه تهران شد و پس از مدتى چند به جانشینى پدر و برادر خویش-که زندگى را بدرود گفته بودند-در دستگاه دوست على خان | «...محیط دوران کودکى و ایام جوانى را در قم و اصفهان به تحصیل علوم عقلى و نقلى و کسب معارف ادبى گذرانید و آن گاه روانه تهران شد و پس از مدتى چند به جانشینى پدر و برادر خویش-که زندگى را بدرود گفته بودند-در دستگاه دوست على خان <ref>معیر الممالک.</ref> که در شمار وزراء و مقربان حکومت بود به کار تعلیم دوست محمد خان-فرزند وى- گماشته شد.میرزا حیدر ثریا معروف به مجد الادباء-که پدر همسر(محیط)بود و پس از مرگ(محیط)به گردآورى و تدوین اشعار پراکنده او پرداخته است درباره(محیط)مى‌نویسد: | ||
«...بقیت عمر در تهران شخص شریفش شعرا و ادبا را سرِ انجمن بود و شعر لطیفش فصحاء و بلغا را افسر سخن،دوست و دشمن به فصاحت و بلاغت او معترف بودند.شعر و شاعرى و صفات حمیده دیگرش را مى‌ستودند.خیلى سلیم العقیده بود و درویش وضع و فقیردوست و بیچاره‌نواز و سخىّ الطّبع و بهیّى الرّاءى و ذکىّ الذهن.مسلکى خوش داشت و مشربى بى‌غش. | «...بقیت عمر در تهران شخص شریفش شعرا و ادبا را سرِ انجمن بود و شعر لطیفش فصحاء و بلغا را افسر سخن،دوست و دشمن به فصاحت و بلاغت او معترف بودند.شعر و شاعرى و صفات حمیده دیگرش را مى‌ستودند.خیلى سلیم العقیده بود و درویش وضع و فقیردوست و بیچاره‌نواز و سخىّ الطّبع و بهیّى الرّاءى و ذکىّ الذهن.مسلکى خوش داشت و مشربى بى‌غش. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
همیشه حق‌گویى مى‌نمود حق‌جویى هم.»(محیط)در تاریخ سوم ماه صفر سال 1317 هجرى قمرى رخت از این جهان بربست.وى را در مزار شیخان قم به خاک سپرده‌اند...» <ref>دیوان شمس الفصحاء محیط قمى،به کوشش احمد کرمى،تهران،سلسله نشریّات«ما»،چاپ اول،سال 1362، مقدمه،ص الف و ب و ج.</ref> | همیشه حق‌گویى مى‌نمود حق‌جویى هم.»(محیط)در تاریخ سوم ماه صفر سال 1317 هجرى قمرى رخت از این جهان بربست.وى را در مزار شیخان قم به خاک سپرده‌اند...» <ref>دیوان شمس الفصحاء محیط قمى،به کوشش احمد کرمى،تهران،سلسله نشریّات«ما»،چاپ اول،سال 1362، مقدمه،ص الف و ب و ج.</ref> | ||
سبک شعرى | ==سبک شعرى== | ||
محیط قمى با پیروى از سبک شعرى و سیاق کلامى لسان الغیب حافظ شیرازى و سعدى،در شعر آیینى سده اخیر شیوه بدیعى را بنیاد نهاده و غالب غزلیات رسا و شیواى خود را به منقبت یکى از حضرات معصومین-علیهم السلام-زینت داده و ابیات پایانى آنها را به این مهم اختصاص داده است.شعر(محیط)ضمن رسایى و شیوایى کلام با شیوه بیانى متین و فخیم و آرایه‌هاى لفظى و معنوى زینت یافته و برخى از غزلیات او در شمار بهترین غزلیات سده اخیر در زبان فارسى قرار گرفته است. | محیط قمى با پیروى از سبک شعرى و سیاق کلامى لسان الغیب حافظ شیرازى و سعدى،در شعر آیینى سده اخیر شیوه بدیعى را بنیاد نهاده و غالب غزلیات رسا و شیواى خود را به منقبت یکى از حضرات معصومین-علیهم السلام-زینت داده و ابیات پایانى آنها را به این مهم اختصاص داده است.شعر(محیط)ضمن رسایى و شیوایى کلام با شیوه بیانى متین و فخیم و آرایه‌هاى لفظى و معنوى زینت یافته و برخى از غزلیات او در شمار بهترین غزلیات سده اخیر در زبان فارسى قرار گرفته است. | ||
براى نمونه،غزل متین و محکمى از او را که با مدیحت حضرت جواد الائمه زینت یافته زیب این دفتر مى‌کنیم: | براى نمونه،غزل متین و محکمى از او را که با مدیحت حضرت جواد الائمه زینت یافته زیب این دفتر مى‌کنیم: | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| کجاست زنده‌دلى کاملى مسیح‌دمى | که فیض صحبتش از دل برد غبار غمى؟ }} | {{ب| کجاست زنده‌دلى کاملى مسیح‌دمى | که فیض صحبتش از دل برد غبار غمى؟ }} | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
{{ب| شهان کشور نظمیم ما ثناگویان | اساس سلطنت ماست دفتر و قلمى }} | {{ب| شهان کشور نظمیم ما ثناگویان | اساس سلطنت ماست دفتر و قلمى }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
دامنه تاثیر آثار عاشورایى | ===دامنه تاثیر آثار عاشورایى=== | ||
محیط قمى از پرآوازه‌ترین شعراى آیینى در یک صد ساله اخیر است و آثار مناقبى و ماتمى او به خاطر رسایى و شیوایى کلام و نیز ساختار محکم لفظى و غناى محتوایى مورد عنایت اهل ادب و عرفان قرار داشته است.مسلما عنایت سخنوران بزرگى همانند محیط قمى به مقوله‌هاى مذهبى و عرفانى و اخلاقى در روند تکاملى شعر آیینى در سده اخیر تاثیرگذار بوده است و آثار ماتمى او نیز از این امر مستثنى نمى‌باشند. | محیط قمى از پرآوازه‌ترین شعراى آیینى در یک صد ساله اخیر است و آثار مناقبى و ماتمى او به خاطر رسایى و شیوایى کلام و نیز ساختار محکم لفظى و غناى محتوایى مورد عنایت اهل ادب و عرفان قرار داشته است.مسلما عنایت سخنوران بزرگى همانند محیط قمى به مقوله‌هاى مذهبى و عرفانى و اخلاقى در روند تکاملى شعر آیینى در سده اخیر تاثیرگذار بوده است و آثار ماتمى او نیز از این امر مستثنى نمى‌باشند. | ||
برگزیده آثار عاشورایى | ==برگزیده آثار عاشورایى== | ||
در دیوان چاپى محیط قمى سه اثر منظوم عاشورایى وجود دارد که با نقل آنها اوراق این دفتر را زینت مى‌بخشیم: | در دیوان چاپى محیط قمى سه اثر منظوم عاشورایى وجود دارد که با نقل آنها اوراق این دفتر را زینت مى‌بخشیم: | ||
در رثاى حضرت عباس(علیه السلام) | ===در رثاى حضرت عباس(علیه السلام)=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| آن قوى پنجه که آزردن دلهاست فنش | الفتى هست نهان با دل غمگین منش }} | {{ب| آن قوى پنجه که آزردن دلهاست فنش | الفتى هست نهان با دل غمگین منش }} | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
{{ب| هر که در ماتم عباس بگرید چو(محیط) | هست امید شفاعت ز حسین و حسنش <ref>همان،ص 80 تا 82.</ref> }} | {{ب| هر که در ماتم عباس بگرید چو(محیط) | هست امید شفاعت ز حسین و حسنش <ref>همان،ص 80 تا 82.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
در منقبت و مرثیت حضرت على اکبر(ع) | ===در منقبت و مرثیت حضرت على اکبر(ع)=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| اى لعبت فرخ رخِ فرخنده شمایل | دلها به تو مشتاق و روانها به تو مایل }} | {{ب| اى لعبت فرخ رخِ فرخنده شمایل | دلها به تو مشتاق و روانها به تو مایل }} | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۴۶: | ||
{{ب| چون یار(محیط)است ولاى على و آل | از زلزله حشر نگردد متزلزل <ref>همان،ص 97 تا 99.</ref> }} | {{ب| چون یار(محیط)است ولاى على و آل | از زلزله حشر نگردد متزلزل <ref>همان،ص 97 تا 99.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
در رثاى حضرت على اصغر(علیه السلام) | ===در رثاى حضرت على اصغر(علیه السلام)=== | ||
{{شعر}} | |||
{{ب| ز زنگ هستى خود ساده ساز لوح ضمیر | گرت هواست که گردد ز غیب نقش‌پذیر }} | {{ب| ز زنگ هستى خود ساده ساز لوح ضمیر | گرت هواست که گردد ز غیب نقش‌پذیر }} | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
{{ب| (محیط)شرح غمى را چسان تواند گفت | که از شگفتى نتوان نمودنش تقریر <ref>همان،ص 59 تا 61.</ref> }} | {{ب| (محیط)شرح غمى را چسان تواند گفت | که از شگفتى نتوان نمودنش تقریر <ref>همان،ص 59 تا 61.</ref> }} | ||
{{پایان شعر}} | |||
==منابع== | |||
محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 429-434. | |||
==پی نوشت== | |||
[[رده:افراد]] | |||
[[رده:هنرمندان]] | |||
[[رده:شاعران]] | |||