زیارت عاشورا فی المیزان دراسه لزیارت عاشورا سندا و متنا و ما طرا علیها من تزویر و تحریف

حسین راضی. چاپ اول: بیروت، دار المحجة البیضاء، 1429. 584صی، وزیری۔ سند. 7 پژوهشی در بارهٔ زیارت عاشورای متداول، به لحاظ سند و متن، است و حاصل بیش از سه سال مطالعه و رجوع به بسیاری از نسخه های خطی کتابها که تصویر بیش از دویست نمونهٔ آنها در لابلای کتاب آمده است. «بررسی سند زیارت عاشورا»، «بررسی متن زیارت عاشورا» و «متون خطی برای کشف تحریف در زیارت عاشورا»، عنوان بابهای سهگانهٔ کتاب است و باب سوم (ص 127 -573)، مفضلتر از دو باب دیگر. باب اول دارای شش فصل است. در فصل اول از جایگاه زیارت عاشورا و در فصل دوم از سند روایات و لزوم دقیق شدن در آن سخن رفته است. فصل سوم دربارهٔ استحباب زیارت امام حسین - ع - به صورت مطلق (بی آنکه به زمان و مکان معینی اختصاص داشته باشد)، و استحباب زیارت در اوقاتی خاص است. در فصل چهارم گفته شده است که چهار زیارت عاشورا روایت شده و موضوع این کتاب، همان زیارت عاشورای متداول است که از امام باقر - ع - روایت کردهاند و در کامل الزبارات و مصباح المتھ جُد آمدہ است، فصل پنجم به سند زیارت عاشورا اختصاص دارد و خلاصه اش اینکه نویسنده، آن را ضعیف میداند. در فصل ششم گفته شده است که شهرت، ضعف سند زیارت عاشورا را جبران نمیکند؛ از آن رو که اساساً این زیارت، شهرت روایی ندارد؛ چه رسد به شهرت عملی و فتوایی.

باب دوم شامل سه فصل است. در فصل اول به گناه تحریف و در فصل دوم به تحریف و جعل در زیارات پرداخته شده است. در فصل بعد نویسنده عهدهدار اثبات این مطلب شده است که فصل سوم زیارت عاشورا، که شامل لعن خلفاست، به آن افزوده شده و در منابع قرن چهارم تا هفتم وجود ندارد. باب سوم نیز در بردارندهٔ سه فصل و ادامهٔ بحث اخیر است. نویسنده در فصل اول و دوم با ارائهٔ تصویرهای متعددی از نسخه های کتاب مصباح المتهجد (کبیر و صغیر)، و در فصل سوم با نشان دادن تصویرهایی از منابع دیگر (کامل الزیارات، ذخیرة الأخرة، منهاج الضلاح و الیزار)، در پی اثبات این موضوع است که منابع اصلی زیارت عاشورا، فاقد لعن خلفاست. در ردّ این اثر، کتابی با این مشخصات چاپ شده است: حب الحسین. المداخلات الکاملة فى ردّ مدّعى التزویر على زیارة عاشوراء المتداولة. جاب سوم: بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1429. 712 ص، وزیری. سند. برای تحقیق بیشتر دربارهٔ زیارت عاشورا رجوع شود به: محمد حسن محمّدی مظفر، «وجوه تضعیف و تصحیح اسناد زیارت عاشورا»، علوم حدیث (سال یازدهم، شمارهٔ سوم، شمارهٔ پیاپی 41، پاییز 1385)، ص 128 - 144؛ محمّد جعفر رضایی، «پژوهشی در اسناد و نسخه های زیارت عاشورا»، علوم حدیث (سال سیزدهم، شمارهٔ سوم و چهارم، شمارهٔ پیاپی 49- 50، پاییز و زمستان 1387)، ص 153 - 188؛ محمد مهدی آصفی، (دفاع از زیارت عاشورا»، علوم حدیث (سال چهاردهم، شمارهٔ سوم، شمارهٔ پیاپی 53، پاییز 1388)، ص 30 - 47؛ سید موسی شبیری زنجانی، جرعهای از دریا (چاپ اول: قم، مؤشسهٔ کتابشناسی شیعه، 1389)، ج 1، ص 251 - 252 و ج 2، ص 291 - 294؛ میرزا جوادتبریزی، زیارۃ عاشوراء فرق النبہات، تنظیم جعفر تبریزی (چاپ اوّل: قم ، دار المنڈیقة الشهیدة، 1390)؛ ناصرالدین انصاری قمی، «کتابشناسی زیارت عاشورا»، علوم حدیس (سال هفتم، شمارهٔ اول، شمارهٔ پیاپی 23، بهار 1381)، ص 165 - 181؛ سید علی مو خد ابطحی، «کتابنامهٔ زیارت عاشورا»، چاپ شده در کتاب شفاء الضدور فی شرح زیارة العاشر را معرفی شده در این کتابشناسی.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 237-238.