معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت صلوات الله علیهم

عبدالجبار رفاعی، چاپ اول: تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1371 (1413 ق). ج 7، ص 61-476 و ج 8، ص 155-5، وزیری.

قِسم پنجم این اثر، کتابشناسی امام حسین -ع- است و این بخش شامل اغلب صفحات جلد هفتم (ص 61-476) و مقداری از جلد هشتم (ص 155-5). بدین رو جلد هفتم و هشتم این معجم در این کتابشناسی معرفی میشود و مقصود، بخش پنجم کتاب است.

در این کتابشناسی، که توصیفی نیست، به معرفی کتابها و مقالاتی پرداخته شده که دربارهٔ امام حسین -ع- است. اطلاعاتی که معمولاً از هر کتاب آمده، عبارت است از: نام کتاب، نام مؤلف، نام مترجم، محلّ نشر، ناشر، تاریخ نشر و تعداد صفحه. ازمقالات نیز چنین اطلاعاتی ارائه شده است: نام مقاله، نام مؤلف، نام نشریه، شمارهٔ آن، تاریخ نشر و شمارهٔ صفحه.

زبان این کتابشناسی، عربی و اغلب آثار معرفی شده به زبان عربی و فارسی است و تعدادی از آنها به زبان اردو و تعداد کمتری به زبانهای دیگر، مجموع آثار معرفی شده 3215 عنوان است که از شمارهٔ 17135 آغاز و به شمارهٔ 20349 به پایان میرسد. معدودی از کتابها ویژهٔ امام حسین نیست و برخی از آنها دربارهٔ اصحاب و اهل بیت آن حضرت است. آثار معرفی شده، چاپی و خطی است و تعداد آثار چاپی بیش از آثار خطی و شمار کتابها بیش از مقالات. در معرفی کتابهای چاپی معمولاً به دفعات چاپ و مشخصات آنها اشاره شده است. از آنجا که پدیدآورنده همهٔ آثار را ملاحظه نکرده، مشخصات برخی از آنها، که تعدادشان اندک نیست، با واسطه نقل شده و ناقص است.

از این پدیدآورنده پیشتر دو مقاله در موضوع کتابشناسی امام حسین منتشر شده بود که کتابها و مقالات آن در این کتابشناسی آمده است.

کتابشناسی حاضر، با وجود نواقص و نقایص آن، کاملترین کتابشناسی امام حسین است و از همهٔ کتابشناسیها، سودمندتر، در مقدمهٔ جلد دوازدهم آن (ص 7-12)، به سخنان دانشوران دربارهٔ اهمیت این کتابشناسی و فایدههای آن اشاره شده است.

در موضوع کتابشناسی امام حسین تاکنون دهها مقاله فراهم آمده که جملگی ناقص است. اما کتابهایی که دراینباره وجود دارد، تا اندازهای کاملتر و بسامانتر است. در ذیل، فهرست این کتابها، با استقصایی که شده است، آورده میشود:

سلمان حبیبی. کتابشناسی توصیفی امام حسین علیهالسلام، چاپ اول: قم، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما، 1381. 356 ص، رقعی.

نجفقلی حبیبی (گردآوری و تنظیم)، کتابشناسی امام حسین علیهالسلام، چاپ اوّل: [تھران]، مؤسّسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1374. 259 ص، وزیری.

سید عبدالله حسینی. معرفی و نقد منابع عاشورا، ویراستهٔ سید علیرضا واسعی. چاپ اول: قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386. 363 ص، رقعی.

محمّد حیدری قاسمی، کتابشناسی عاشورا، چاپ اول: تهران، انتشارات اطلاعات. 1378. ه +447 ص، وزیری.

خانهٔ پژوهش قم (تهیه و تنظیم). مقالهشناسی امام حسین (ع): فهرست مقالات نشریات ایران. چاپ اول: قم، مؤسسهٔ اطلاعرسانی مرجع، 1383. شانزدهم + 274 ص، وزیری، نمودار. محسن رنجبر، سیری در مقتلنویسی و تاریخنگاری عاشورا، چاپ اول: تهران و قم، حوزهٔ نمایندگی ولیفقیه در امور حج و زیارت، 1391. 156 ص، رقعی.

اتور روسی و السیو بومباچی. فهرست توصیفی نمایشنامههای مذهبی ایرانی مضبوط در کتابخانهٔ واتیکان، گردآورندهٔ نسخهها انریکو چرولی. ترجمهٔ جابر عناصری. چاپ اول: تهران، مؤسسهٔ فرهنگی گسترش هنر، 1368. 290 ص، وزیری.

محمّدرضا سنگری. عاشورانگاران: پژوهش و تحقیقی در منابع، مقاتل و مآخذ عاشورایی، چاپ اول: تهران و دزفول و قم، خورشید باران و مرکز پژوهش و نشر فرهنگ عاشورا و نشر صدیقه، 1386-1389. 3 ج، 108 + 176 + 278 ص، رقعی.

حشمت الله صفرعلیپور. کتابشناسی اختصاصی امام حسین علیهالسّلام، چاپ اوّل: قم، انتشارات یاقوت، 1381. 288 ص، وزیری.

همو. کتابشناسی امام حسین علیهالسلام، ج 1: کتابنامه. چاپ اول: قم، پژوهشکدهٔ تحقیقات اسلامی نمایندگی ولیفقیه در سپاه، 1377. شش +586 ص، وزیری.

محمّد صادق محمّد کرباسى. دائرةالمعارفالحسینیة: معجمالمصنفاتالحسینیّة. چاپ اوّل: لندن، المرکزالحسینی للدّراسات، 1419. ز 1، 479 + 8 ص، وزیری.

همو. دائرةالمعارفالحسینیة: معجمالمقالاتالحسینیة. چاپ اول: لندن، المرکزالحسینی للدّاراسات، 1431. ز 1، 501 + 7 ص، وزیری.

رضا کوچکزاده (پژوهش و نگارش). فهرست توصیفی شبیهنامههای دورهٔ قاجار (شبیهنامههای گنجینهٔ خطی کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی)، چاپ اول: تهران، کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1389. 467 + 6 ص، وزیری. تصویر، سند.

گروهی از نویسندگان. سیری در سلوک حسینی، تدوین و ویرایش حسین علیزاده. چاپ اول: قم، دفتر نشر معارف، 1381. 349 ص، وزیری.

محمد علی مجاهدی. پژوهشی در مقتلهای فارسی، چاپ اول: قم، انتشارات زمزم هدایت، 1386. 311 ص، وزیری.

جواد محدثی. موضوعات و منابع بحث از قیام کربلا. چاپ اول: [تهران]، سازمان تبلیغات اسلامی، 1369. 38 ص، پالتویی.

مرکز مطالعات راهبردی خیمه (به کوشش). عاشورانامه: کتابشناسی و مقتلنگاری، چاپ اول: تهران، انتشارات خیمه، 1388. ج 4، 315 ص، وزیری.

سید علی شرفالدّین موسوی، معجم کتب و مؤلفین حیات و قیام امام حسین (ع)، چاپ اول: کراچی، دارالثّقافةالاسلامیة، 1422. 404 ص، رقعی.

منابع

کتابشناسی تاریخی امام حسین علیه‌السلام، محمد اسفندیاری، ص 187-189.