زیارت کربلا

از مقدّسترین و بافضیلت‌ترین زیارتهایى که در فرهنگ دینى و روایات اسلامى بیان شده است، زیارت قبر سیدالشهدا(ع) در کربلاست و براى زیارت هیچ امامى،حتى زیارت قبر رسول خدا(ص) به این اندازه سفارش و دستور نیست.

ثواب زیارت سیدالشهدا

در احادیث، گاهى زیارت امام حسین(ع) از زیارت کعبه هم برتر و بالاتر به حساب آمده و براى زیارت آن حضرت، پاداشى برابر دهها و صدها حجّ و عمره بیان شده است و لحن روایات، بگونه‌اى است که آن را براى یک شیعه در حدّ یک«فریضه»مى‌شمارد و ترک آن را ناپسند مى‌داند و هیچ عذر و بهانه و خوف و خطر را مانع از آن به حساب نمى‌آورد و ترک آن را جفا مى‌داند. از امام صادق(ع) روایت است: «زیارة الحسین بن علیّ واجبه على کلّ من یقرّ للحسین بالإمامة من الله عزّ و جلّ»[۱] زیارت حسین بن على(ع)،بر هر کس که او را از سوى خداوند،«امام»مى‌داند واجب است.

میان عقیده به امامت و دیدار امام(چه در حال حیات و چه پس از مرگ)نوعى ملازمه است و در روایات،به این نکته اهمیّت داده شده است.زیارت خائفانۀ سیدالشهدا هم ارج بیشتر و ثواب افزونترى دارد.این،هم نشانۀ تأثیر اجتماعى«زیارت»و هم میزان عشق و فداکارى«زائر»است. امام صادق(ع)به«ابن بکیر»که سخن از خوف و هراس در راه زیارت سید الشهدا مى‌گفت،فرمود:آیا دوست ندارى که خداوند،تو را در راه ما ترسان ببیند؟... [۲] و در حدیثى که زراره از امام باقر(ع)دربارۀ زیارت خائفانۀ آن حضرت مى‌پرسد،حضرت پاسخ مى‌دهد:خداوند،از هراس قیامت،ایمنش مى‌دارد. [۳] امام صادق(ع)نیز به«محمد بن مسلم»که با خوف و هراس به زیارت سید الشهدا مى‌رفت، فرمود:هر چه مسأله دشوارتر و پرمخاطره‌تر باشد،پاداش زیارت هم به اندازۀ آن است و هر کس خائفانه قبر آن حضرت را زیارت کند،خداوند،هراس او را در روز قیامت،ایمن مى‌سازد:«ما کان من هذا اشدّ فالثّواب فیه على قدر الخوف و من خاف فى اتیانه آمن الله روعته یوم یقوم الناس لربّ العالمین...» [۴] در حدیث مفصّلى،امام صادق(ع)به ثوابهاى آن اشاره کرده،مى‌فرماید:کسى که هنگام زیارت آن حضرت،دچار ستم سلطانى شود و او را در آنجا بکشند،با اوّلین قطرۀ خونش،همۀ گناهانش بخشوده مى‌شود و هر که در این راه به زندان افتد،در مقابل هر روزى که زندانى و اندوهگین گردد،در قیامت برایش یک شاد است،و اگر در راه زیارت،کتک بخورد،براى هر ضربه‌اى یک حورى بهشتى است و در برابر هر درد و رنجى که بر جسمش وارد مى‌شود،یک«حسنه»براى اوست. [۵] و مى‌فرماید:«من اتى قبر الحسین عارفا بحقّه غفر اللّه ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر». [۶] هر که عارفانه قبر سید الشهدا را زیارت کند،خداوند گناهان گذشته و آینده‌اش را مى‌آمرزد.

آرى...براى رسیدن به کربلا،باید اراده‌اى آهنین،قلبى شجاع،عشقى سوزان داشت و در این سفر،باید ره‌توشه‌اى از صبر و یقین،پاپوشى از«توکّل»،سلاحى از«ایمان»و مرکبى از«جان»داشت تا به منزل رسید،چرا که راه کربلا،از«صحراى عشق»و«میدان فداکارى»و پیچ و خم خوف و خطر مى‌گذرد.پاداشهاى زیارت کربلا نیز شگفت است.از قبیل:پاداش نبرد در رکاب پیامبر و امام عدل،اجر شهیدان بدر،ثواب حج و عمرۀ مکرّر، پاداش آزاد کردن هزار بنده و آماده کردن هزار اسب براى مجاهدان راه خدا و... [۷] البته تفاوت اجر و ثواب،به معرفت زائر و کیفیّت زیارت و شرایط اجتماعى هم بستگى دارد.

یادآوری مظلومیت اباعبدالله(ع)

کربلا،از یک سو،سمبل مظلومیّت اهل بیت و امامان شیعه است،از سویى دیگر مظهر دفاع بزرگ آل على و عترت پیامبر از اسلام و قرآن.توجّه و روى آوردن به مزار سید الشهدا،در واقع تکرار همه روزه و هموارۀ حق و یادآورى مظلومیّت است.اگر کعبه و حج و نماز و جهادى هم باقى مانده است،به برکت شهید عاشوراست که احیاگر دین شد و اسلام،تا همیشه مدیون«ثار الله»است.خصومت دشمنان اسلام نیز با حسین(ع)و مرقد او،از همینجاست.زیارت آن حضرت،همیشه با سختى و هراس و موانع،رو به رو بوده است.شوق زیارت کربلا،از آغاز در دل شیعیان حق طلب و انسانهاى آزاده و فضیلت خواه بوده است. شیفتگان سید الشهدا در این راه حاضر به بذل جان و مال و دست و پا بوده‌اند و«راه بستۀ کربلا»همیشه چون حسرتى بر دل شیعه بوده است،چه در دورۀ امویان و عباسیان،چه در عصر حکومت بعثیان و در تاریخ معاصر،و آرزوى«بازشدن راه کربلا»همواره چون مشعلى در دل عاشقان حسین(ع)روشن بوده و تلخیهاى هجران را با این«امید»تحمّل مى‌کرده‌اند.زائر حسین(ع)،عاشقى از خود گذشته است و زیارت کربلا، عبادتى خدایى و ملکوتى. امام صادق(ع)فرمود:«اذا اردت الحسین فزره و انت حزین مکروب شعثا غبرا جائعا عطشانا» [۸] هرگاه خواستى حسین(ع)را زیارت کنى،با حالتى اندوهگین و پررنج ، خاک‌آلوده و پژمرده،گرسنه و تشنه زیارت کن...(در حدیث دیگرى است که:)چون حسین بن على اینگونه به شهادت رسید [۹] .به قول حافظ:


نیازمند بلا؛گو رخ از غبار مشوى که کیمیاى مراد است،خاک کوى نیاز


غبار راه زیارت کربلا،خود،طراوت و پاکى است و این آشفتگى و افسردگى،نشاط روح عاشق است.

از شیشه غبار غم نمى‌باید شست و ز دل،رقمِ«الم»نمى‌باید شست
پایى که به راه عشق شد خاک‌آلود با آب حیات هم نمى‌باید شست [۱۰]

منبع

پی‌نوشت

  1. وسائل الشیعة،ج۱۰ ،ص ۳۴۶،امالى صدوق،ص ۱۲۳.در«مزار»شیخ مفید،ص ۲۶ چنین است(از امام باقر«ع»):مروا شیعتنا بزیارة قبر الحسین بن على«ع»فانّ اتیانه مفترض على کلّ مؤمن یقرّ للحسین علیه السلام بالإمامة من اللّه عز و جل.
  2. همان،۳۴۵،بحار الأنوار،ج ۹۸،ص ۱۱.
  3. کامل الزیارات،ص ۱۲۵،وسائل الشیعة،ج ۱۰،ص ۳۵۶.
  4. وسائل الشیعة،ج ۱۰،ص ۳۵۷،بحار الأنوار،ج ۹۸،ص ۱۱،کامل الزیارات،ص ۱۲۷.
  5. کامل الزیارات،ص ۱۲۴(نقل به تلخیص).
  6. امالى صدوق،ص ۱۹۷.
  7. در منابعى همچون:کامل الزیارت،وسائل الشیعة،بحار الأنوار،ثواب الأعمال و...احادیثش آمده است.
  8. وسائل الشیعة،ج ۱۰،ص ۴۱۴.
  9. بحار الانوار،ج ۹۸،ص۱۴۲.
  10. مشفقى دهلوى.