زیارت کربلا

از مقدّسترین و بافضیلت‌ترین زیارتهایى که در فرهنگ دینى و روایات اسلامى بیان شده است، زیارت قبر سیدالشهدا(ع) در کربلاست و براى زیارت هیچ امامى،حتى زیارت قبر رسول خدا(ص) به این اندازه سفارش و دستور نیست.

ثواب زیارت سیدالشهدا

در احادیث، گاهى زیارت امام حسین(ع) از زیارت کعبه هم برتر و بالاتر به حساب آمده و براى زیارت آن حضرت، پاداشى برابر دهها و صدها حجّ و عمره بیان شده است و لحن روایات، بگونه‌اى است که آن را براى یک شیعه در حدّ یک«فریضه»مى‌شمارد و ترک آن را ناپسند مى‌داند و هیچ عذر و بهانه و خوف و خطر را مانع از آن به حساب نمى‌آورد و ترک آن را جفا مى‌داند. از امام صادق(ع) روایت است: «زیارة الحسین بن علیّ واجبه على کلّ من یقرّ للحسین بالإمامة من الله عزّ و جلّ» زیارت حسین بن على(ع)،بر هر کس که او را از سوى خداوند،«امام»مى‌داند واجب است.

میان عقیده به امامت و دیدار امام(چه در حال حیات و چه پس از مرگ)نوعى ملازمه است و در روایات،به این نکته اهمیّت داده شده است.زیارت خائفانۀ سیدالشهدا هم ارج بیشتر و ثواب افزونترى دارد.این،هم نشانۀ تأثیر اجتماعى«زیارت»و هم میزان عشق و فداکارى«زائر»است. امام صادق(ع)به«ابن بکیر»که سخن از خوف و هراس در راه زیارت سید الشهدا مى‌گفت،فرمود:آیا دوست ندارى که خداوند،تو را در راه ما ترسان ببیند؟... و در حدیثى که زراره از امام باقر(ع)دربارۀ زیارت خائفانۀ آن حضرت مى‌پرسد،حضرت پاسخ مى‌دهد:خداوند،از هراس قیامت،ایمنش مى‌دارد. امام صادق(ع)نیز به«محمد بن مسلم»که با خوف و هراس به زیارت سید الشهدا مى‌رفت، فرمود:هر چه مسأله دشوارتر و پرمخاطره‌تر باشد،پاداش زیارت هم به اندازۀ آن است و هر کس خائفانه قبر آن حضرت را زیارت کند،خداوند،هراس او را در روز قیامت،ایمن مى‌سازد:«ما کان من هذا اشدّ فالثّواب فیه على قدر الخوف و من خاف فى اتیانه آمن الله روعته یوم یقوم الناس لربّ العالمین...» در حدیث مفصّلى،امام صادق(ع)به ثوابهاى آن اشاره کرده،مى‌فرماید:کسى که هنگام زیارت آن حضرت،دچار ستم سلطانى شود و او را در آنجا بکشند،با اوّلین قطرۀ خونش،همۀ گناهانش بخشوده مى‌شود و هر که در این راه به زندان افتد،در مقابل هر روزى که زندانى و اندوهگین گردد،در قیامت برایش یک شاد است،و اگر در راه زیارت،کتک بخورد،براى هر ضربه‌اى یک حورى بهشتى است و در برابر هر درد و رنجى که بر جسمش وارد مى‌شود،یک«حسنه»براى اوست. و مى‌فرماید:«من اتى قبر الحسین عارفا بحقّه غفر اللّه ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر». هر که عارفانه قبر سید الشهدا را زیارت کند،خداوند گناهان گذشته و آینده‌اش را مى‌آمرزد.

آرى...براى رسیدن به کربلا،باید اراده‌اى آهنین،قلبى شجاع،عشقى سوزان داشت و در این سفر،باید ره‌توشه‌اى از صبر و یقین،پاپوشى از«توکّل»،سلاحى از«ایمان»و مرکبى از«جان»داشت تا به منزل رسید،چرا که راه کربلا،از«صحراى عشق»و«میدان فداکارى»و پیچ و خم خوف و خطر مى‌گذرد.پاداشهاى زیارت کربلا نیز شگفت است.از قبیل:پاداش نبرد در رکاب پیامبر و امام عدل،اجر شهیدان بدر،ثواب حج و عمرۀ مکرّر، پاداش آزاد کردن هزار بنده و آماده کردن هزار اسب براى مجاهدان راه خدا و... البته تفاوت اجر و ثواب،به معرفت زائر و کیفیّت زیارت و شرایط اجتماعى هم بستگى دارد.

یادآوری مظلومیت اباعبدالله(ع)

کربلا،از یک سو،سمبل مظلومیّت اهل بیت و امامان شیعه است،از سویى دیگر مظهر دفاع بزرگ آل على و عترت پیامبر از اسلام و قرآن.توجّه و روى آوردن به مزار سید الشهدا،در واقع تکرار همه روزه و هموارۀ حق و یادآورى مظلومیّت است.اگر کعبه و حج و نماز و جهادى هم باقى مانده است،به برکت شهید عاشوراست که احیاگر دین شد و اسلام،تا همیشه مدیون«ثار الله»است.خصومت دشمنان اسلام نیز با حسین(ع)و مرقد او،از همینجاست.زیارت آن حضرت،همیشه با سختى و هراس و موانع،رو به رو بوده است.شوق زیارت کربلا،از آغاز در دل شیعیان حق طلب و انسانهاى آزاده و فضیلت خواه بوده است. شیفتگان سید الشهدا در این راه حاضر به بذل جان و مال و دست و پا بوده‌اند و«راه بستۀ کربلا»همیشه چون حسرتى بر دل شیعه بوده است،چه در دورۀ امویان و عباسیان،چه در عصر حکومت بعثیان و در تاریخ معاصر،و آرزوى«بازشدن راه کربلا»همواره چون مشعلى در دل عاشقان حسین(ع)روشن بوده و تلخیهاى هجران را با این«امید»تحمّل مى‌کرده‌اند.زائر حسین(ع)،عاشقى از خود گذشته است و زیارت کربلا، عبادتى خدایى و ملکوتى. امام صادق(ع)فرمود:«اذا اردت الحسین فزره و انت حزین مکروب شعثا غبرا جائعا عطشانا» هرگاه خواستى حسین(ع)را زیارت کنى،با حالتى اندوهگین و پررنج ، خاک‌آلوده و پژمرده،گرسنه و تشنه زیارت کن...(در حدیث دیگرى است که:)چون حسین بن على اینگونه به شهادت رسید .به قول حافظ:

نیازمند بلا؛گو رخ از غبار مشوى

که کیمیاى مراد است،خاک کوى نیاز

غبار راه زیارت کربلا،خود،طراوت و پاکى است و این آشفتگى و افسردگى،نشاط روح عاشق است.

از شیشه غبار غم نمى‌باید شست		و ز دل،رقمِ«الم»نمى‌باید شست
پایى که به راه عشق شد خاک‌آلود		با آب حیات هم نمى‌باید شست

منبع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص۲۰۷-۲۱۰.