رکضه طویریج
رکضه طویریج، یکی از بزرگترین تجمعات بشری در جهان و هیئت‌های عزاداری دنیای اسلام است که هر سال در روز دهم ماه محرم برگزار می‌شود.
تاریخچه شهر طویریج
طویریج، شهری است در 25 کیلومتری در مسیر شهر حله به کربلا، که به شهر کربلا نزدیک‌تر است. این شهر در ساحل نهر فرات قرار دارد و دارای آب و هوای مناسب و به دلیل مجاورت با رود فرات باغ‌ها، سبزه‌زارها و امکانات طبیعی فراوانی دارد.
به این شهر "هندیه" نیز گفته می‌شود، به دلیل اینکه در بخشی قرار دارد که در سال 1208 قمری توسط یکی از پادشاهان هند برای آب‌رسانی به شهر نجف ساخته شده است.
علت نامگذاری
لغت "طویریج" از عبارت "طریج" یا "طریق" به معنای "راه و جاده" است. و چون این شهر در مسیر استراحت زائران کربلا قرار داشت، از این رو آن را "طویریق" که مصغر شده لفظ " طریق" است و به لهجه محلی "طویریج" تلفظ می‌شود.
موسس شهر
طویریج را شخصی به نام علامه سیدصالح بن سید مهدی قزوینی به واسطه سرکشی به زمین‌های زراعی پدر و جدش و تقسیم اراضی منطقه‌ای در نزدیکی طویریج به نام طابو بین روسا و قبایل شهر طویریج، توانست آن را تبدیل به شهری آباد و محلی برای زندگی کند.
رَکضَۀ طُوَیرِیج یا دویدن مقدس
مراسم رکضه طویریج، یکی از بزرگترین تجمعات بشری در جهان و هیئت‌های عزاداری دنیای اسلام است که هر سال در روز دهم ماه محرم هنگام ظهر عاشورا، همزمان با شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا برگزار می‌شود.
تاریخچه موکب رکضه طویریج
بنا به گفته سالمندان شهر طویریج، اولین عزاداری مردم این شهر به این شکل در عاشورای سال 1303ه.ق برگزار شده است. سید صالح قزوینی به مدت دو سال در ایام محرم و روز عاشورا در منزل شخصی خود به عزاداری می‌پرداخت و در عاشورای همان سال زمانی که در منزل خود مشغول مقتل‌خوانی بود، سیدصالح از منبر پایین آمده و آنچنان متاثر بود که بی‌اختیار شروع به دویدن به سوی شهر کربلا کرد و جمعیت حاضر در منزل او نیز از شدت اندوه و حزن با فریاد "یا حسین" به دنبال او حرکت کردند و هنگام اذان ظهر به منطقه "قنطرالسلام" در نزدیکی کربلا رسیدند، در این صحرا به پیشنهاد سید صالح به اقامه نماز ظهر و عضر پرداختند و بعد از نماز به سوی حرم سیدالشهدا (ع) و حضرت قمر بنی هاشم (ع) رفتند.
اهالی طویریج این شکل عزاداری را در سال‌های بعد نیز ادامه دادند و از همه شهرهای عراق با مردم طویریج همراه شدند تا جایی که در سال‌های اخیر آمار افراد حاضر در این مراسم به 4 میلیون نفر می‌رسد.
شکل برگزاری امروزی
شکل برگزاری این مراسم در طول سال‌های متمادی تغییر زیادی نداشته است و امروزه نیز اهالی این منطقه پس از پیاده‌روی از شهر طویریج، ساعاتی پس از ظهر که زمان شهادت امام حسین (ع) است، وارد کربلا می‌شوند و بعد از خواندن نماز ظهر و خاموش کردن آتش نمادین خیمه‌گاه حسینی، از منطقه قنطره‌السلام در نزدیک مرکز شهر کربلا به شکل دسته‌های عظیم عزاداری، با پای پیاده و با ذکر لبیک یا حسین هروله کنان (حالتی بین دویدن و راه رفتن) از سوی باب‌القبله و باب‌الرجا وارد حرم می‌شوند و پس از عبور از بین‌الحرمین به سمت مرقد حضرت ابالفضل العباس (ع) و سپس به سوی مرقد امام حسین (ع) می‌دوند، زیارت کوتاهی انجام می‌دهند و با شعار "الی الوداع سیدی" حرم را ترک می‌کنند.
پس از مردان، زنان بعد از نماز ظهر و عصر با سر و روی خاک‌آلود وارد حرم می‌شوند و تا ساعت 4 بعدازظهر به عزاداری می‌پردازند.
دویدن عزاداران به سوی حرمین حسینی و عباس (ع) نشان دهنده تعجیل آنها برای رسیدن به عتبات کربلا و لبیک به ندای هل من ناصر ینصرنی امام خویش است.
علت برگزاری رکضه طویریج
درباره علت برگزاری این مراسم روایات متفاوتی وجود دارد اما معرو‌ف‌ترین آنها دو روایت زیر است:
1. اولین روایت را مرتبط با حادثه عاشورای 61 هجری می‌دانند، که عده‌ای از انصار امام حسین (ع) که از قبیله بنی‌اسد بوده‌اند نتوانستند خودشان را به موقع به امام برسانند. (زمانی که خبر جنگ امام و سربازان ابن‌‌زیاد به زنان قبیله بنی‌اسد رسید، آنها مردان خود را برای یاری رساندن به امام تشویق کرده و مردان نیز هروله کنان به سوی کربلا شتافتند، اما زمانی که رسیدند با اجساد مطهر شهدا روبرو شدند و فقط توانستند امام سجاد (ع) را در دفن اجساد یاری کنند.)
2. روایت دیگر این است که، افراد برای پاسخ به ندای "هل من ناصر" امام حسین (ع) در ظهر عاشورای سال 61 هجری قمری، لبیک یا حسین گویان در این مراسم حاضر می‌شوند.
منبع
1. "موکب عزاداری طویریج و نقش سید صالح قزوینی در احیا و تداوم آن"، فرهنگ زیارت، تابستان 1399، شماره 43، ص 77 الی 86.
2. نگاهی به عزای طویریج، بزرگتری عزای حسینی در جهان، سایت آستان قدس حسینی