شعارهاى عاشورا
برخى از کلمات سیدالشهدا(ع) چه در فاصلۀ مدینه تا کربلا و چه در روز عاشورا، داراى پیامهاى مؤثر و دیدگاههاى الهام بخش براى جهاد و کرامت است.این سخنان یا در ضمن خطبه‌ها آمده است، یا رجزها و اشعار آن حضرت و حالت شعارى به خود گرفته است. مى‌توان هدف حسینى و اندیشه‌ها و روحیه‌هاى عاشورایى را از آنها دریافت و آن فرازهاى فروزان را شعارهاى نهضت عاشورا دانست. برخى از این شعارها چنین است:
- «على الاسلام السلام،اذ بلیت الأمّة براع مثل یزید» [۱] (این را در پاسخ مروان در مدینه فرمود،که از آن حضرت مى‌خواست تا با یزید بیعت کند).
- «و اللّه لو لم یکن ملجأ و لا مأوى لما بایعت یزید بن معاویة» [۲] (در پاسخ برادرش محمّد حنفیّه فرمود).
- «انّى لا ارى الموت الاّ سعادة و الحیاة مع الظالمین الاّ برما» [۳] (خطاب به یارانش در کربلا).
- «الناس عبید الدنیا و الدّین لعق على ألسنتهم یحوطونه ما درّت معایشهم فاذا محّصوا بالبلاء قلّ الدّیّانون» [۴] (در مسیر رفتن به کربلا در منزلگاه ذى حسم).
- «الا ترون انّ الحقّ لا یعمل به و انّ الباطل لا یتناهى عنه؟فلیرغب المؤمن فى لقاء ربّه محقّا...» [۵] (در کربلا خطاب به اصحاب خویش فرمود).
- «خطّ الموت على ولد آدم مخطّ القلادة على جید الفتاة» [۶] (از سخنرانى امام حسین(ع)در مکّه پیش از خروج به سوى کوفه،در میان جمعى از خانواده،یاران و شیعیان خویش).
- «من رأى سلطانا جائرا مستحلاّ لحرام اللّه،ناکثا عهده مخالفا لسنّة رسول اللّه یعمل فى عباد اللّه بالإثم و العدوان فلم یغیّر علیه بفعل و لا قول کان حقّا على اللّه ان یدخله مدخله» [۷] (در منزلگاه بیضه،در مسیر کوفه،خطاب به سپاه حرّ).
- «ما الإمام،الاّ العامل بالکتاب و الآخذ بالقسط و الدّائن بالحقّ و الحابس نفسه على ذات اللّه» [۸] (امام این صفات امام راستین را در پاسخ به دعوتنامه‌هاى کوفیان نوشت و توسّط مسلم بن عقیل به کوفه فرستاد).
- «سأمضى و ما بالموت عار على الفتى اذا ما نوى حقّا و جاهد مسلما» [۹] (شعر از دیگرى است،امّا امام حسین(ع)آن را در پاسخ به تهدیدهاى حرّ،در مسیر کوفه خواند).
- «رضى اللّه رضانا اهل البیت،نصبر على بلائه و یوفّینا اجر الصّابرین» [۱۰] (در خطبه‌اى که هنگام خروج از مکّه ایراد نمود،خطاب به اصحاب و یاران فرمود).
- «من کان باذلا فینا مهجته و موطّنا على لقاء اللّه نفسه فلیرحل معنا» [۱۱] (در آستانۀ خروج از مکه به سوى کوفه فرمود و راه خونین و آمیخته به شهادت را ترسیم فرمود).
- «انّما خرجت لطلب الإصلاح فى امّة جدّى» [۱۲] (در وصیّت نامۀ سید الشهدا(ع)به برادرش محمّد حنفیّه آمده است که قبل از خروج به سوى مدینه نوشت).
- «لا اعطیکم بیدى اعطاء الذّلیل و لا أقرّ اقرار العبید[لا أفرّ فرار العبید]» [۱۳] (در سخنرانى صبح عاشورا،خطاب به نیروهاى دشمن فرمود،که خواستار تسلیم شدن آن حضرت بودند).
- «هیهات منّا الذّلّة،یأبى اللّه ذلک لنا و رسوله و المؤمنون...» [۱۴] (در خطاب به سپاه دشمن فرمود،پس از آنکه خود را سر دوراهى ذلّت و شهادت محیّر دید.)
- «فهل هو الاّ الموت؟فمرحبا به» [۱۵] (در پاسخ عمر سعد،که نامه‌اى به آن حضرت فرستاد و خواستار تسلیم شدن بود).
- «صبرا بنى الکرام،فما الموت الاّ قنطرة تعبر بکم عن البؤس و الضّرّاء الى الجنان الواسعة و النعیم الدّائمة» [۱۶] (خطاب به یاران فداکار خویش در صبح عاشورا،پس از آنکه تعدادى از اصحابش شهید شدند).
- «الموت خیر من رکوب العار و العار اولى من دخول النّار» [۱۷] (که روز عاشورا هنگام پیکار با سپاه دشمن به عنوان رجز حماسى مى‌خواند و شهادت را بر ننگ تسلیم، ترجیح مى‌داد).
- «موت فى عزّ خیر من حیاة فى ذلّ» [۱۸] (که مرگ سرخ،به از زندگى ننگین است).
- «ان لم یکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فى دنیاکم» [۱۹] (در آخرین لحظات پیش از شهادت،وقتى شنید سپاه کوفه به طرف خیمه‌هاى حرم او حمله کرده‌اند،خطاب به پیروان ابوسفیان چنان فرمود).
- «هل من ناصر ینصر ذرّیته الأطهار؟» [۲۰] «هل من ذابّ یذبّ عن حرم رسول اللّه؟» [۲۱] (وقتى سید الشهدا(ع)این نصرت خواهى و استغاثه را بر زبان آورد که همۀ یاران و بستگانش شهید شده بودند).
از مجموعۀ این جملات نورانى و حماسى که شعارهاى حسین(ع)در نهضتش به شمار مى‌آید،تأکید آن امام،بر مفاهیم و ارزشهاى زیر به دست مى‌آید:نابودى اسلام در شرایط سلطۀ یزیدى،حرمت بیعت با کسى چون یزید،شرافت مرگ سرخ بر زندگى ذلّت بار،اندک بودن انسانهاى راستین در صحنۀ امتحان،لزوم شهادت طلبى در عصر حاکمیّت باطل،زینت بودن شهادت براى انسان،تکلیف مبارزه با سلطۀ جور و طغیان، اوصاف پیشواى حق،تسلیم و رضا در برابر خواستۀ خداوند،همراهى شهادت طلبان در مبارزات حقجویانه،حرمت ذلّت‌پذیرى براى آزادگان و فرزانگان مؤمن،پل بودن مرگ براى عبور به بهشت برین،آزادگى و جوانمردى،یارى خواهى از همه و همیشه در راه احقاق حق و...
بقا و جاودانگى عاشورا،در سایۀ همین تعلیمات و آرمانهاست که در کلام آن حضرت جلوه‌گر است و نهضتهاى ضدّ ستم و ضد استبداد،همواره از این پیامها و درونمایه‌ها الهام گرفته‌اند.
| درس آزادى به دنیا داد رفتار حسین | بذر همّت در جهان افشاند،افکار حسین | |
| «گر ندارى دین به عالم،لا اقل آزاده باش» | این کلام نغز مى‌باشد ز گفتار حسین | |
| «مرگ با عزّت ز عیش در مذلّت بهتر است» | نغمه‌اى مى‌باشد از لعل دربار حسین [۲۲] |
منبع
پی‌نوشت
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین،ص ۲۸۴.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۲۹،اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۸۸.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۸۱
- ↑ تحف العقول(چاپ جامعۀ مدرسین)،ص ۲۴۵،بحار الأنوار،ج ۷۵،ص ۱۱۷.
- ↑ مناقب،ابن شهر آشوب،ج ۴،ص ۶۸.
- ↑ لهوف،ص ۵۳،بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۶۶.
- ↑ وقعة الطف،ص ۱۷۲،موسوعة کلمات الامام الحسین،ص ۳۶۱.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۳۳۴.
- ↑ همان،ص ۳۷۸.
- ↑ همان،ص ۳۶۶،اعیان الشیعة،ج ۱،ص ۵۳۹.
- ↑ همان.
- ↑ مناقب،ابن شهر آشوب،ج ۴،ص ۸۹.
- ↑ مقتل الحسین،مقرّم،ص ۲۸۰.
- ↑ نفس المهموم،ص ۱۳۱،مقتل خوارزمى،ج ۲،ص ۷.
- ↑ موسوعة کلمات الامام الحسین،ص ۳۸۲.
- ↑ نفس المهموم،ص ۱۳۵،معانى الأخبار،ص ۲۸۸.
- ↑ مناقب،ابن شهر آشوب،ج ۱،ص ۶۸.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۴،ص ۱۹۲.
- ↑ همان،ج ۴۵،ص ۵۱.
- ↑ ذریعة النجاة،ص ۱۲۹.
- ↑ بحار الأنوار،ج ۴۵،ص ۴۶.
- ↑ حسین پیشواى انسانها،ص ۷۰(شعر از فضل اللّه صلواتى).