امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشرو انسانیت

امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشرو انسانیت کتابی است به قلم محمدتقی جعفری و درباره حادثه عاشورا و کالبدشکافی تاریخ‌نگاری امام حسین (ع) است که در دو بخش تالیف شده است.

امام‌حسین (ع) شهید فرهنگ پیشرو انسانیت
به کوشش	محمدتقی جعفری
ناشر	م‍وس‍س‍ه‌ ت‍دوی‍ن‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار ع‍لام‍ه‌ ج‍ع‍ف‍ری‌
محل نشر	تهران‌
تاریخ نشر	۱۳۸۰
شابک	‎۹۶۴-۶۶۰۸-۱۵-۹
تعداد صفحات	630
موضوع	حادثه عاشورا و کالبدشکافی تاریخ‌نگاری امام حسین (ع)

درباره‌ی کتاب

کتاب «امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشرو انسانیت» نوشته محمدتقی جعفری توسط موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری در 630 صفحه مننتشر شده‌است. نویسنده در مقدمه کتاب به کسانی که دارای یک فرهنگ پیشرو هستند توصیه می‌کند که برای حفظ و نگهداشت و همگانی کردن آن فرهنگ تلاش کنند، که اگر این مهم صورت نگیرد دیگران با ابزارها و روش‌های مختلف فرهنگ‌های پیرو و مختلط خود را به آنها تحمیل می‌کند. بنابراین نویسنده بخاطر ورود تحریفاتی در حادثه جاودانه عاشورا، دست به قلم برده و با تحقیقاتی مستند و موشکافانه ذات عاشورا را به درستی مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده‌است. کتاب حاضر درباره‌ حادثه عاشورا و کالبدشکافی تاریخ‌نگاری امام حسین (ع) است که در دو بخش تالیف شده است.

در بخش اول نویسنده گفتمان جدیدی از واقعه عاشورا را بیان نموده اما با درگذشت وی مجالی برای تکمیل کتاب فراهم نشد. از این رو موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری مجموع سخنرانی‌های مولف را گردآوری و به بخش دوم اضافه نموده‌است.

طبق گفته مولف، در طول نگارش کتاب، تلاش شده تا با تکیه بر برهان‌هایی بدیهی و واضح مکتب عاشورا را از منظری دیگر به رشته تحریر درآورد.

این کتاب توسط موسسه ارمغان طوبی (1399) و انتشارات قدس رضوی (1385) نیز منتشر شده‌است.

چکیده‌ای از کتاب

کتاب اول

در بخش اول از کتاب اول، نویسنده در مورد حکمت عالیه خداوند صحبت می‌کند؛ که نفس آدمی را از مواد بی‌جان به متعالی‌ترین درجه کمال می‌رساند و به مقتضای همین حکمت عالیه الهی است که خداوند احیای اسلام و ارزش‌های آن را، نتیجه بی‌رحمانه‌ترین جنایت یزید و یزیدیان به حسین (ع) و حسینیان قرار می‌دهد.

و در ادامه سه راه اساسی برای نجات بشریت از پوچی عنوان می‌کند و در مورد هر کدام توضیحاتی ارائه می‌دهد. این سه راه عبارتنداز:

1.       ارائه منطقی تعلیمات ربانی

2.       جمع‌آوری و بررسی نتایج مثبت

3.       عشق انسان‌های خردمند به برخورداری از فضیلت‌ها

جعفری در بخشی دیگر از کتاب، نگرش‌های متفاوت از حوادث تاریخی مانند مرگ معاویه و بیعت گرفتن از امام حسین (ع) برای یزید را بررسی می‌کند که دو نگرش در این باره وجود دارد:

1.       نگرش ارزش‌های انسانی

2.       نگرش نمودهای فیزیکی

بخشی دیگر از کتاب به حیات و کرامت ذاتی انسان از دیدگاه حقوق جهانی بشر در اسلام اشاره دارد و تذکر می‌دهد که هرکس درمعرض استضعاف قرار گیر،د واجب است، قیام کند و به دفع خطر از خود بپردازد زیرا حیات، عطای خداوند است و حق آن برای همه انسان‌ها تضمین شده‌است.

سپس به جواب این سوال می‌پردازد که «حیات چیست که دفاع از آن، از اصول اساسی اسلام بوده و موجب بروز حادثه‌ای مانند واقعه عاشورا می‌شود؟»

در کتاب ابتدا ماهیت حیات را توضیح داده و سپس به هدف اعلای حیات پرداخته‌است و مثال‌هایی از بزرگانی مانند ابوذر را ذکر کرده که به شناخت ارزش جان آدمی اشاره دارد.

یکی دیگر از درس‌هایی که بشریت می‌تواند از حرکت سازنده امام حسین (ع) بیاموزد، تعریف و تفسیر معنای حقیقی قدرت است، که نویسنده در بخشی اصول پنج‌گانه قدرت حق و باطل را توضیح داده که عبارتنداز :

1.       قدرت در همه اشکال آن، عامل گردیدن‌هاست

2.       قدرت در یک معنی، حقیقتی است ناآگاه

3.       قدرت ذاتا جلوه‌ای از حق است

4.       حامیان حق و باطل هستند که برای مبارزه رویارویی هم قرار می‌گیرند، نه خود قدرت حق و باطل

5.       با ارزش‌ترین قدرت‌ها، قدرت مالکیت بر نفس است

در بخش نهم از کتاب اول، دو رکن اساسی شخصیت سازنده فرهنگ پیشرو انسانیت را معرفی می‌کند، این دو رکن اساسی به ترتیب  1) عامل ارثی، 2) عامل تعلیم و تربیت و محیط است، که هر دو در مورد شخصیت امام حسین (ع) در حد اعلا وجود دارد، سپس به توضیح در این موارد پرداخته‌است و در ادامه این مبحث به کتاب «پرتویی از عظمت حسین (ع) » تالیف لطف‌الله صافی اشاره می‌کند و این منبع را از معتبرترین منابع اسلامی جهت مطالعه عظمت و شخصیت امام حسین (ع) می‌داند.

مولف در بخش دهم اساسی‌ترین عامل بروز حادثه عاشورا را عشق امام حسین (ع) به اسلام حقیقی می‌بیند و دفاع از آن را با اهمیت‌ترین اصول می‌شمارد و از صاحب‌نظران فرق و مذاهب مختلف اسلامی انتظار اهتمام شدید به داستان فداکاری امام حسین (ع)، در مسیر نجات دادن ارزش‌های انسانی دارد و چند علت را برای این انتظار بیان می‌کند و "امام سوم شیعیان بودن" امام حسین (ع) را یکی از مهمترین این دلایل بیان می‌کند. در پایان این بخش فهرستی از منابع برای ارائه نمونه‌ای از تحقیقات شرقی و غربی درباره‌ی نتایج به جریان افتادن اسلام معرفی شده‌است.

در بخش دوازدهم درمورد تساوی‌ها و اتحادها صحبت شده که ابتدا به اصل مساوات پرداخته است، که مقصود از مساوات را تساوی دوازده‌گانه، از جمله تساوی ارتباط با خالق، تساوی در حکمت الهی، تساوی انسانها در شایستگی دمیده شدن روح، تساوی در کاشته شدن بذر معرفت و ... می‌داند و سپس به سه نوع اتحاد در میان انسان‌ها اشاره می‌کند و در مورد هر کدام توضیح می‌دهد، این سه نوع عبارتنداز؛

1)       اتحاد فوق وحدت

2)       اتحاد ناشی از جاذبه کرامت ارزشی

3)       اتحاد تشکل گروهی

بخش چهاردهم و پانزدهم از کتاب اول، به معرفی معاویه و یزید و کارنامه آنها می‌پردازد و نویسنده در مورد آنها می‌گوید: «چهره‌هایی در تاریخ بشریت ظهور کرده‌اند که یک بار دیدن یا شنیدن توصیفی از آنان برای اظلاع از وقاحت و بی‌شرمی بی‌نهایت و شدت مبارزه آنها با حق و حقیقت که یک انسان‌نما می‌تواند داشته‌باشد، کفایت می‌کند.»

سپس در بخش بعدی درباره اهداف و انگیزه‌هایی که باعث شد مقاومت امام حسین (ع) شدید و مبارزه او رسمی گردد، صحبت شده و تذکر می‌دهد که قیام امام حسین (ع) ریشه‌دارتر از آن است که بتوان آن را فقط به خاطر جانشین شدن یزید دانست و ریشه آن را در چندین مورد ذکر می‌کند که با تبعید ابوذر غفاری شروع می‌شود تا ... نقص حرمت و کرامت انسان‌ها و فدا کردن حیثیت و شرف آنها در راه خودکامگی‌ها، که در کتاب در مورد هرکدام توضیح داده‌است.

در بخشی دیگر جعفری دو نظریه مهم در مورد اینکه «آیا امام حسین (ع) می‌دانست در این قیام شهید می‌شود» بیان می‌کند و هر دو نظریه را مورد بحثو بررسی قرار می‌دهد.

نظریه اول: امام حسین (ع) نمی‌دانست که در قیام شهید می‌شود (طبق نظر ابن‌خلدون)

نظریه دوم: امام حسین (ع) از شهادت خود آگاه بوده است  

در بخش بعدی نویسنده به جمله «علم یک انسان رشد یافته به بقای زندگی در یک زمان معین یا علم او به مرگ یا شهادت در یک زمان معین، آن علم مطلق نیست و مختص خداوند است» اشاره می‌کند و معتقد است که انبیا و ائمه و مخلصین خدا که با توجه به صفا و تهذیب نفس خود، می‌توانستند بعضی از حقایق غیبی را درک کنند که مرگ هم از آن جمله است و در کتاب مثال‌هایی در این باره ذکر شده‌است.

بخش 22 از کتاب اول، به تفاوت‌های فرهنگ پیشرو پیرو پرداخته‌شده و در مورد هرکدام توضیحاتی داده‌است، به طور مثال زندگی بر مبنای فرهنگ پیشرو را بر چهار شرط اساسی استوار می‌داند و هرکدام را جداگانه مورد بحث قرار داده‌است.

1)       حکم بر مبنای کتاب الهی

2)       قیام به عدالت

3)       مومن به دین حق

4)       وابستن به خداوند

کتاب دوم

کتاب دوم مجموع 36 سخنرانی از محمدتقی جعفری در ایام محرم است که در رابطه با امام حسین (ع)، منطق امام حسین (ع)، قیام خونین نینوا، صبر در مصیبت و ... است که از جمله عناوین سخنرانی‌ها می‌توان به مرگ و زندگی در دو قاموس ما و حسین (ع)، عاشورا قیامی در پرتو قانون، حسین شناسی، فلسفه بلند حسین (ع) و ... را نام برد.

قسمت‌هایی از کتاب

رادمردان تاریخ، حیاتشان را وسیله قرار دادند. حیات به جایی می‌رسد که وسیله می‌شود. اول در ارگانیزم وجود انسانی، حیات، عالی‌ترین هدف است. امام حیات که یک پله نیست. از یک پله حیات که بالاتر می‌روید، به پله دوم می‌رسید، و بعد پله‌های سوم و چهارم و پنجم، تا رسد به جایی که بجز خدا نبیند. هر پله قبلی وسیله‌ای برای پله بعدی می‌شود اما این وسیله خودش نشان می‌دهد که وسیله است. چه کنیم که ماده زبان ندارد که بگوید وسیله است اما رشد روحی در هر مرتبه پایین‌تر زبان دارد و می‌گوید من وسیله‌ام حواست جمع باشد. وقتی که علم واقعا در روح انسان تاثیر کرد و روح رشد یافت، روح رشد یافته می‌گوید: «بالاتر بروید، به سوی پله‌های بعدی حرکت کنید.» (ص 229).

منبع

• سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران