تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه | | عنوان = تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه | ||
| عنوان اصلی = | | عنوان اصلی =تراجید یا کربلاء: سوسیولوجیا الخطاب الشیعی | ||
| برگرداننده = علی معموری، محمد جواد معموری | | برگرداننده = علی معموری، محمد جواد معموری | ||
| ویراستار = علی معموری | | ویراستار = علی معموری | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۷: | ||
| نوبت چاپ = | | نوبت چاپ = | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| شابک =964-465- | | شابک =964-465-045 | ||
| کتاب‌خانهٔ ملی ایران = | | کتاب‌خانهٔ ملی ایران = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }}'''تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه'''، کتابی است درباره سوگواری‌هایی پیرامون واقعه [[کربلا]] که توسط [[ابراهیم حیدری|ابراهیم حیدری]] نوشته شده است. | ||
==درباره کتاب== | ==درباره کتاب== | ||
تراجید یا کربلاء: سوسیولوجیا الخطاب الشیعی، نام کتاب پروفسور [[ابراهیم حیدری|ابراهیم الحیدری]] است که اولین بار توسط انتشارات دار الساقی منتشر شد و پس از آن چندین بار تجدید چاپ شده است. این کتاب با استقبال فراوانی در کشورهای مختلف جهان رو به رو گشت به طوری که گزارش‌های متعددی به انگلیسی، فارسی، اردو و غیره درباره آن منتشر گردید. | |||
این کتاب توسط علی و محمد جواد معموری به فارسی ترجمه شد و با عنوان «تراژدی کربلا: مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان شیعه» توسط انتشارات دار الکتاب اسلامی در ۵۱۵ صفحه چندین بار تجدید چاپ شده‌است. | |||
این کتاب به بررسی و مطالعه مراسم سوگواری [[حسینی]] در سطح میدانی و از حیث بوم‌شناختی که محور اصلی بحث در این کتاب است در سال ۱۹۶۸م/ ۱۳۸۸ﻫ در شهر کاظمین و [[محرم]] و صفر همان سال در شهر [[کربلا]] انجام گرفته و حدود شش ماه به طول انجامیده‌است. | |||
== محتوای کتاب == | |||
مباحث این کتاب در هفت فصل با عناوین: | |||
* فصل اول: نگاهی گذرا به تاریخ. | |||
* فصل دوم: تراژدی کربلا: کنگره اشک و اندوه. | |||
* فصل سوم: عوامل موثر بر گسترش و تحول مراسم عزاداری حسینی در عراق. | |||
* فصل چهارم: اهمیت و نقش مذهبی، اجتماعی و سیاسی شهرهای مقدس عراق. | |||
* فصل پنجم: جامعه‌شناسی گفتمان سوگ و عزای حسینی. | |||
* فصل ششم: ویژگی‌های فولکلور سوگواری حسینی. | |||
* فصل هفتم: تحریف قیام امام حسین(ع) و سوء‌استفاده از مراسم عزاداری. | |||
== چکیده‌ای از کتاب == | |||
در فصل اول نویسنده در نگاهی گذرا به تاریخ، به امامت حاکمیت و تحولات اجتماعی در اسلام پرداخته‌است. دین با رسالتی مذهبی و نهضتی سیاسی به جهانیان عرضه شده که این نهضت باعث مبارزه‌ای بین توده مردم (فقرا و مستضعفان) و طبقه اشرافی حاکم بر مکه شد. بعد اشاره‌ای به فتح مکه و رویکرد سیاسی-اجتماعی قریش دارد که سبب اختلاف بین مسلمانان درباره جانشینی پیامبر(ص) و بوجود آمدن فرقه شیعه و سنی شد. بسیاری از پژوهشگران بر این اعتقادند که مذهب تسنن با حمایت متوکل عباسی با جنگ علیه همه مذاهب اسلامی پدید آمد و شیعه در نظر اهل سنت به «رافضه» یعنی مخالفان مشهور شدند. سپس به تاریخچه و سیر تحولات سوگواری حسینی پرداخته شده است. نخستین کسی که سوگواره‌ای در روز [[عاشورا]] به مناسبت یادمان [[حسین بن على (ع)|حسین بن علی]] برگزار کرد را [[مختار بن ابی عبید ثقفی|مختار بن یوسف ثقفی]] می‌داند و بعد به بررسی تاریخچه عزاداری حسینی در دوره‌های مختلف می‌پردازد. مثلا در زمان آل‌بویه برای نخستین بار شیعیان توانستند بدون هیچ منعی اجازه برپایی شعایر مذهبی و برگزاری سوگواره‌های عاشورا برخوردار شوند و در قرن بیستم مراسم سوگواری به اندازه‌ای رواج یافت که به فولکلور ملی بدل گشت. در عراق بعد از تاسیس نظام پادشاهی برای اولین بار روز عاشورا به عنوان تعطیل رسمی اعلام گردید. | |||
در فصل دوم به تراژدی کربلا که از آن به عنوان نخستین تراژدی اسلام یاد می‌کند، میپردارد. مراسم، آداب و رسوم عزاداری حسینی مانند سخنرانی‌ها، دسته‌های [[سینه‌زنی]] و [[زنجیر زنی|زنجیرزنی]] و [[قمه‌زنى|قمه‌زنی]] و [[تعزیه]] در کشورهای مختلف مانند ترکیه، مصر، هند، لبنان، ایران و با تاکید بیشتر بر کشور عراق, که بیشتر در دهه اول [[محرم]] در شهرهای جنوب عراق برپا می‌شوند و مسیرهای راهپیمایی در ایام [[محرم]] می‌پردازد. | |||
در فصل سوم نویسنده به عواملی که در گسترش مراسم عزاداری حسینی در عراق موثر بوده پرداخته که از جمله آن عوامل می‌توان به روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در عراق معاصر، مهاجرت از روستا به شهر و تاثیر آن در عزاداری حسینی و ... اشاره کرد. | |||
در فصل بعدی به اهمیت و نقش مذهبی، اجتماعی و سیاسی شهرهای مقدس عراق و موقعیت جغرافیایی و تاریخی آنها می‌پردازد و مراکز فرهنگی و زیارتگاه‌های عراق را معرفی می‌کند. از میان آنها می‌توان به مرقد [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]]، مرقد حضرت علی (ع)، قبرستان نجف و ... اشاره کرد. در بخشی به موالات، شفاعت و نجات [[اهل بیت]] مخصوصا [[حسین بن على (ع)|امام حسین (ع)]] سخن به میان رفته است و او را سمبلی برای نجات شیعه می‌داند. شیعیان معتقد گریه بر امام حسین (ع) باعث [[شفاعت]] و نجات است و بر این عقیده پیای‌بندند که شهادت داوطلبانه امام حسین(ع) در راه حق با شفاعت دوستدارانش در قیامت پیوند خورده‌ا‌ست. گروهی از خاورشناسان امام حسین (ع) و حضرت مسیح (ع) را از جهاتی مانند نجات بشریت شبیه به هم می‌دانند. | |||
در فصل آخر کتاب نویسنده به سوء استفاده، تحریفات و بدعت‌گذاری‌ها از مراسمات عزاداری مانند آسیب رساندن به بدن و شکنجه سخن می‌گوید و معتقد است که این اعمال با روح اسلام ناسازگار است و در بررسی تاریخی عزاداری امام حسین(ع) در جامعه نشان می‌دهد که هر اندازه این مراسم در فضایی سالم برگزار شود، به همان مقدار از افراط و خشونت فاصله می‌گیرد. در عزاداری حسینی نیز حرکتهای ملی و نیروهای سیاسی تاثیرگذار است که از اولین تلاش‌ها برای مداخله نمایندگان سیاسی انگلیس در عراق صورت گرفت. با نزدیک شدن به شیعه زمینه نفوذ در مراسمات را فراهم آورد به طوری که چای مورد نیاز مجالس را تامین و مقدار زیادی پارچه سفید برای مراسم قمه<sub></sub>زنی اهدا نمود. از دیگر تلاشهای انگلیس برای نزدیک شدن به شیعه دیدار سفیر انگلیس با «آیت‌الله کاشف الغطا» در نجف بود که با ترفندهایی برای تثبیت بخشی از اهداف خود و شعارهای سیاسی می‌خواست از مجالس عاشورا استفاده کند. به این جهت اسلام را دینی انقلابی و دارای نشانه‌های کمونیستی می‌دانستند. | |||
== | == قسمت‌هایی از کتاب == | ||
'''حضرت عباس(ع)''' تاثیر فراوانی بر زندگی روستائیان و عشایر عراق داشته‌است. سنت ادای سوگند در پیشگاه او در ارتباط با عقاید بسیاری همچون دلاوری و شهامت و ازخودگذشتگی و فداکاری عباس در حق برادرش حسین(ع) و اهل بیت اوست. (ص 293). | |||
امام حسین (ع) پیش از خروج به همراه خانواده و یارانش از مدینه به زیارت قبر پیامبر (ص) رفته و در آنجا می‌فرماید:«چگونه شیعیان خود را در روز قیامت فراموش کنم در حالی که من خود را برای آنها فدا ساخته‌ام». (ص 319). | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=639922&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author سازمان اسناد رسمی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=639922&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author سازمان اسناد رسمی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] | ||
[[رده: کتاب‌ها]] | [[رده: کتاب‌ها]] | ||
[[رده: کتاب‌ها در گروه علوم اجتماعی]] | [[رده: کتاب‌ها در گروه علوم اجتماعی]] | ||
[[رده: کتاب‌ها در گروه جامعه شناسی]] | [[رده: کتاب‌ها در گروه جامعه شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۵
| تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه تراجید یا کربلاء: سوسیولوجیا الخطاب الشیعی | |
|---|---|
 | |
| برگرداننده | علی معموری، محمد جواد معموری |
| ویراستار | علی معموری |
| به کوشش | ابراهیم حیدری |
| ناشر | دارالکتاب الاسلامی |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | 1381 |
| شابک | 964-465-045 |
| تعداد صفحات | 516 |
| موضوع | سوگواری‌هایی پیرامون واقعه کربلا |
تراژدی کربلا: مطالعه جامعه شناختی گفتمان شیعه، کتابی است درباره سوگواری‌هایی پیرامون واقعه کربلا که توسط ابراهیم حیدری نوشته شده است.
درباره کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تراجید یا کربلاء: سوسیولوجیا الخطاب الشیعی، نام کتاب پروفسور ابراهیم الحیدری است که اولین بار توسط انتشارات دار الساقی منتشر شد و پس از آن چندین بار تجدید چاپ شده است. این کتاب با استقبال فراوانی در کشورهای مختلف جهان رو به رو گشت به طوری که گزارش‌های متعددی به انگلیسی، فارسی، اردو و غیره درباره آن منتشر گردید.
این کتاب توسط علی و محمد جواد معموری به فارسی ترجمه شد و با عنوان «تراژدی کربلا: مطالعه جامعه‌شناختی گفتمان شیعه» توسط انتشارات دار الکتاب اسلامی در ۵۱۵ صفحه چندین بار تجدید چاپ شده‌است.
این کتاب به بررسی و مطالعه مراسم سوگواری حسینی در سطح میدانی و از حیث بوم‌شناختی که محور اصلی بحث در این کتاب است در سال ۱۹۶۸م/ ۱۳۸۸ﻫ در شهر کاظمین و محرم و صفر همان سال در شهر کربلا انجام گرفته و حدود شش ماه به طول انجامیده‌است.
محتوای کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مباحث این کتاب در هفت فصل با عناوین:
- فصل اول: نگاهی گذرا به تاریخ.
- فصل دوم: تراژدی کربلا: کنگره اشک و اندوه.
- فصل سوم: عوامل موثر بر گسترش و تحول مراسم عزاداری حسینی در عراق.
- فصل چهارم: اهمیت و نقش مذهبی، اجتماعی و سیاسی شهرهای مقدس عراق.
- فصل پنجم: جامعه‌شناسی گفتمان سوگ و عزای حسینی.
- فصل ششم: ویژگی‌های فولکلور سوگواری حسینی.
- فصل هفتم: تحریف قیام امام حسین(ع) و سوء‌استفاده از مراسم عزاداری.
چکیده‌ای از کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در فصل اول نویسنده در نگاهی گذرا به تاریخ، به امامت حاکمیت و تحولات اجتماعی در اسلام پرداخته‌است. دین با رسالتی مذهبی و نهضتی سیاسی به جهانیان عرضه شده که این نهضت باعث مبارزه‌ای بین توده مردم (فقرا و مستضعفان) و طبقه اشرافی حاکم بر مکه شد. بعد اشاره‌ای به فتح مکه و رویکرد سیاسی-اجتماعی قریش دارد که سبب اختلاف بین مسلمانان درباره جانشینی پیامبر(ص) و بوجود آمدن فرقه شیعه و سنی شد. بسیاری از پژوهشگران بر این اعتقادند که مذهب تسنن با حمایت متوکل عباسی با جنگ علیه همه مذاهب اسلامی پدید آمد و شیعه در نظر اهل سنت به «رافضه» یعنی مخالفان مشهور شدند. سپس به تاریخچه و سیر تحولات سوگواری حسینی پرداخته شده است. نخستین کسی که سوگواره‌ای در روز عاشورا به مناسبت یادمان حسین بن علی برگزار کرد را مختار بن یوسف ثقفی می‌داند و بعد به بررسی تاریخچه عزاداری حسینی در دوره‌های مختلف می‌پردازد. مثلا در زمان آل‌بویه برای نخستین بار شیعیان توانستند بدون هیچ منعی اجازه برپایی شعایر مذهبی و برگزاری سوگواره‌های عاشورا برخوردار شوند و در قرن بیستم مراسم سوگواری به اندازه‌ای رواج یافت که به فولکلور ملی بدل گشت. در عراق بعد از تاسیس نظام پادشاهی برای اولین بار روز عاشورا به عنوان تعطیل رسمی اعلام گردید.
در فصل دوم به تراژدی کربلا که از آن به عنوان نخستین تراژدی اسلام یاد می‌کند، میپردارد. مراسم، آداب و رسوم عزاداری حسینی مانند سخنرانی‌ها، دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی و قمه‌زنی و تعزیه در کشورهای مختلف مانند ترکیه، مصر، هند، لبنان، ایران و با تاکید بیشتر بر کشور عراق, که بیشتر در دهه اول محرم در شهرهای جنوب عراق برپا می‌شوند و مسیرهای راهپیمایی در ایام محرم می‌پردازد.
در فصل سوم نویسنده به عواملی که در گسترش مراسم عزاداری حسینی در عراق موثر بوده پرداخته که از جمله آن عوامل می‌توان به روابط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در عراق معاصر، مهاجرت از روستا به شهر و تاثیر آن در عزاداری حسینی و ... اشاره کرد.
در فصل بعدی به اهمیت و نقش مذهبی، اجتماعی و سیاسی شهرهای مقدس عراق و موقعیت جغرافیایی و تاریخی آنها می‌پردازد و مراکز فرهنگی و زیارتگاه‌های عراق را معرفی می‌کند. از میان آنها می‌توان به مرقد امام حسین (ع)، مرقد حضرت علی (ع)، قبرستان نجف و ... اشاره کرد. در بخشی به موالات، شفاعت و نجات اهل بیت مخصوصا امام حسین (ع) سخن به میان رفته است و او را سمبلی برای نجات شیعه می‌داند. شیعیان معتقد گریه بر امام حسین (ع) باعث شفاعت و نجات است و بر این عقیده پیای‌بندند که شهادت داوطلبانه امام حسین(ع) در راه حق با شفاعت دوستدارانش در قیامت پیوند خورده‌ا‌ست. گروهی از خاورشناسان امام حسین (ع) و حضرت مسیح (ع) را از جهاتی مانند نجات بشریت شبیه به هم می‌دانند.
در فصل آخر کتاب نویسنده به سوء استفاده، تحریفات و بدعت‌گذاری‌ها از مراسمات عزاداری مانند آسیب رساندن به بدن و شکنجه سخن می‌گوید و معتقد است که این اعمال با روح اسلام ناسازگار است و در بررسی تاریخی عزاداری امام حسین(ع) در جامعه نشان می‌دهد که هر اندازه این مراسم در فضایی سالم برگزار شود، به همان مقدار از افراط و خشونت فاصله می‌گیرد. در عزاداری حسینی نیز حرکتهای ملی و نیروهای سیاسی تاثیرگذار است که از اولین تلاش‌ها برای مداخله نمایندگان سیاسی انگلیس در عراق صورت گرفت. با نزدیک شدن به شیعه زمینه نفوذ در مراسمات را فراهم آورد به طوری که چای مورد نیاز مجالس را تامین و مقدار زیادی پارچه سفید برای مراسم قمه‌زنی اهدا نمود. از دیگر تلاشهای انگلیس برای نزدیک شدن به شیعه دیدار سفیر انگلیس با «آیت‌الله کاشف الغطا» در نجف بود که با ترفندهایی برای تثبیت بخشی از اهداف خود و شعارهای سیاسی می‌خواست از مجالس عاشورا استفاده کند. به این جهت اسلام را دینی انقلابی و دارای نشانه‌های کمونیستی می‌دانستند.
قسمت‌هایی از کتاب[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حضرت عباس(ع) تاثیر فراوانی بر زندگی روستائیان و عشایر عراق داشته‌است. سنت ادای سوگند در پیشگاه او در ارتباط با عقاید بسیاری همچون دلاوری و شهامت و ازخودگذشتگی و فداکاری عباس در حق برادرش حسین(ع) و اهل بیت اوست. (ص 293).
امام حسین (ع) پیش از خروج به همراه خانواده و یارانش از مدینه به زیارت قبر پیامبر (ص) رفته و در آنجا می‌فرماید:«چگونه شیعیان خود را در روز قیامت فراموش کنم در حالی که من خود را برای آنها فدا ساخته‌ام». (ص 319).