|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | | '''مجرم افشار''' از شاعران آئینی قرن سیزدهم است.{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده |
| | نام = محمد على افشار | | | نام = محمد على افشار |
| | تصویر = | | | تصویر = |
| خط ۴۶: |
خط ۴۶: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| '''مجرم افشار''' شاعر آئینی سده سیزدهم بود.
| | =زندگینامه= |
| | میرزا محمدعلى، زادگاهش قریه چنار (در حوالی همدان) متخلص به «مجرم» و اصالتا از طایفه افشار بوده‌است. وی در کودکی علاوه بر تحصیل، در ایام [[عاشورا]] در مجالس شبیه نسخه اطفال مى‌خوانده‌است؛ اما در زمینه شعر زیر نظر میرزا حاجى محمد (بیدل) آموزش دیده و قریب به بیست هزار بیت سروده‌است. |
|
| |
|
| =زندگینامه=
| | بعد از فوت مجرم افشار دیوانش از بین رفته‌است.<ref>حدیقة الشعراء،سید احمد دیوان بیگى شیرازى،با تصحیح و تحشیه دکتر عبد الحسین نوائى(انتشارات زرین، تهران،سال ۱۳۶۶)،ج ۳،ص ۱۵۱۸ و ۱۵۱۹.</ref> |
| میرزا محمدعلى، زادگاهش قریه چنار (در حوالی همدان) متخلص به «مجرم» و اصالتا از طایفه افشار بوده است. وی در کودکی علاوه بر تحصیل، در ایام [[عاشورا]] در مجالس شبیه نسخه اطفال مى‌خوانده است؛ اما در زمینه شعر زیر نظر میرزا حاجى محمد (بیدل) آموزش دیده و قریب به بیست هزار بیت سروده است. بعد از فوتش دیوانش از بین رفته است.<ref>حدیقة الشعراء،سید احمد دیوان بیگى شیرازى،با تصحیح و تحشیه دکتر عبد الحسین نوائى(انتشارات زرین، تهران،سال 1366)،ج 3،ص 1518 و 1519.</ref>
| |
|
| |
|
| ==سبک شعرى== | | ==آثار== |
|
| |
|
| آثار مجرم به سبک عراقى است که گاهی با سبک خراسانى همراه است. اشعار وی حاوی مضامین عرفانی بوده و در مثنوى عرفانى خود چهار مقوله (حسن، عشق، جبر و اختیار) را در رابطه با حادثه [[عاشورا]] مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و ضمن نفى جبر و اثبات اختیار، به بیان این چهار مقوله پرداخته است. | | آثار مجرم به سبک عراقى است که گاهی با سبک خراسانى همراه است. اشعار وی حاوی مضامین عرفانی بوده و در مثنوى عرفانى خود چهار مقوله (حسن، عشق، جبر و اختیار) را در رابطه با حادثه [[عاشورا]] مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و ضمن نفى جبر و اثبات اختیار، به بیان این چهار مقوله پرداخته‌است. |
|
| |
|
| ===اشعار===
| | ==اشعار== |
| {{شعر}} | | {{شعر}} |
| {{ب|طبع من! اى مرغ لاهوت آشیان | در مکانى لیک باشى لامکان}} | | {{ب|طبع من! اى مرغ لاهوت آشیان | در مکانى لیک باشى لامکان}} |
| خط ۹۴: |
خط ۹۴: |
| در بیان حسن و عشق و پاره‌اى اسرار در نفى جبر و اثبات اختیار و مراتب این چهار: | | در بیان حسن و عشق و پاره‌اى اسرار در نفى جبر و اثبات اختیار و مراتب این چهار: |
|
| |
|
| {{شعر}}
| |
| {{ب|طبع گفت:اى بیخبر از راز عشق | لب ببند ایرا<ref>زیرا</ref> نیى دمساز عشق}}
| |
|
| |
| {{ب|با دلیل عقل دارى قیل و قال | عقل را اینجا بود پا در عقال}}
| |
|
| |
| {{ب|چون ز شاه عشق آیت شد جهان | از سپاه عقل رایت شد نهان}}
| |
|
| |
| {{ب|خود ظهور حسن و عشق از حق بود | هر دوان از یک محل مشتق بود}}
| |
|
| |
| {{ب|چون ظهور عقل کو از مصدرست | لیک اندر عقل مصدر مضمر است}}
| |
|
| |
| {{ب|حسن و عشق، اکنون چو نور و ناردان | کاین دو از آتش همى گردد عیان}}
| |
|
| |
| {{ب|نور را، زیب رخ لیلى کند | نار او در قلب مجنون جا کند}}
| |
|
| |
| {{ب|نام آن در رخ همى حسن آمده | نام این عشق و به دل آتش زده}}
| |
|
| |
| {{ب|چون که درهاى مراتب باز شد | حسن و عشق از یکدیگر ممتاز شد}}
| |
|
| |
| {{ب|خود مقام جمع و تفریق‌ست این | گوش بگشا جاى تحقیق‌ست این}}
| |
|
| |
| {{ب|عین یکدیگر بود شیر و پنیر | در مراتب این پنیر و اوست شیر}}
| |
|
| |
| {{ب|گاه نور گونه لیلى شود | تا که مجنون بیند و شیدا شود}}
| |
|
| |
| {{ب|هستى عاشق بسوزد ز آن شرار | بلکه هم تفویض و جبر و اختیار}}
| |
|
| |
| {{ب|از مگس گردد عسل پیدا مثل | گر مگس وقتى کند میل عسل }}
| |
|
| |
| {{ب|چون عسل فانى بود اندر مگس | این مثل را مى‌نگوید جبر کس}}
| |
|
| |
| {{ب|اختیار زرع با زارع بود<ref>به حدیث: «الزّرع للزارع و لو کان غاصبا» اشاره دارد.</ref> | این حدیث نغز از شارع بود}}
| |
|
| |
| {{ب|هرچه بر عاشق کند معشوق او | جبر بنماید تو را بر او نکو}}
| |
|
| |
| {{ب|آرى آرى عاشقان مست او | هستى خود را بداند هست او}}
| |
|
| |
| {{ب|این بود معنى براى جبر خاص | مى‌نباشد بهر هرکس جز خواص<ref>همان، ص 1519 تا 1522.</ref>}}
| |
| {{پایان شعر}}
| |
| {| class="" style="margin: 0 auto; "
| |
| | class="b" |<span class="beyt">طبع گفت:اى بیخبر از راز عشق </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> لب ببند ایرا<ref>زیرا</ref> نیى دمساز عشق</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">با دلیل عقل دارى قیل و قال </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> عقل را اینجا بود پا در عقال</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">چون ز شاه عشق آیت شد جهان </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> از سپاه عقل رایت شد نهان</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">خود ظهور حسن و عشق از حق بود </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> هر دوان از یک محل مشتق بود</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">چون ظهور عقل کو از مصدرست </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> لیک اندر عقل مصدر مضمر است</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">حسن و عشق، اکنون چو نور و ناردان </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> کاین دو از آتش همى گردد عیان</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">نور را، زیب رخ لیلى کند </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> نار او در قلب مجنون جا کند</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">نام آن در رخ همى حسن آمده </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> نام این عشق و به دل آتش زده</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">چون که درهاى مراتب باز شد </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> حسن و عشق از یکدیگر ممتاز شد</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">خود مقام جمع و تفریق‌ست این </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> گوش بگشا جاى تحقیق‌ست این</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">عین یکدیگر بود شیر و پنیر </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> در مراتب این پنیر و اوست شیر</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">گاه نور گونه لیلى شود </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> تا که مجنون بیند و شیدا شود</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">هستى عاشق بسوزد ز آن شرار </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> بلکه هم تفویض و جبر و اختیار</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">از مگس گردد عسل پیدا مثل </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> گر مگس وقتى کند میل عسل </span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">چون عسل فانى بود اندر مگس </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> این مثل را مى‌نگوید جبر کس</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">اختیار زرع با زارع بود<ref>به حدیث: «الزّرع للزارع و لو کان غاصبا» اشاره دارد.</ref> </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> این حدیث نغز از شارع بود</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">هرچه بر عاشق کند معشوق او </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> جبر بنماید تو را بر او نکو</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">آرى آرى عاشقان مست او </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> هستى خود را بداند هست او</span>
| |
| |-
| |
| | class="b" |<span class="beyt">این بود معنى براى جبر خاص </span>
| |
| | style="width:2em;" |
| |
| | class="b" |<span class="beyt"> مى‌نباشد بهر هرکس جز خواص<ref>همان، ص 1519 تا 1522.</ref></span>
| |
| |}
| |
| <br />
| |
| {| style="margin: 0 auto; " | | {| style="margin: 0 auto; " |
| | class="b" |<span class="beyt">طبع گفت:اى بیخبر از راز عشق </span> | | | class="b" |<span class="beyt">طبع گفت:اى بیخبر از راز عشق </span> |
| خط ۲۸۶: |
خط ۱۶۹: |
| | class="b" |<span class="beyt">این بود معنى براى جبر خاص </span> | | | class="b" |<span class="beyt">این بود معنى براى جبر خاص </span> |
| | style="width:2em;" | | | | style="width:2em;" | |
| | class="b" |<span class="beyt"> مى‌نباشد بهر هرکس جز خواص<ref>همان، ص 1519 تا 1522.</ref></span> | | | class="b" |<span class="beyt"> مى‌نباشد بهر هرکس جز خواص<ref>همان، ص ۱۵۱۹ تا ۱۵۲۲.</ref></span> |
| |} | | |} |
| <br /> | | <br /> |
|
| |
| ==منابع== | | ==منابع== |
|
| |
|
| *[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج 1، ص293-296.]] | | *[[کاروان شعر عاشورا|محمدعلی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج ۱، ۲۹۳-۲۹۶.]] |
|
| |
|
| ==پی نوشت== | | ==پی نوشت== |