سلطانى کلهر کرمانشاهى: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حسین
پرش به ناوبری پرش به جستجو
خط ۵۲: خط ۵۲:


حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.
حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.
==آثار==
سلطانى علاوه بر اشرافى که بر دواوین شعرا، فنون ادبى و دقایقى کلامى داشته، از طبع بسیار توانایى نیز برخوردار بوده و به شیوۀ متقدمین طبع‌آزمایى مى‌کرده و طبعش بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده است. محضر او براى شعراى هم‌عصرش مغتنم و وجودش انجمن‌افروز اهل ادب بوده است و مسلما منظومه‌هاى شیواى عاشورایى او با تأثیرات دامنه‌دارى در شعرایى که با او معاصر بوده‌اند، همراه بوده است.


=== آثار منظوم و منثور ===


«...او داراى حافظه‌اى بسیار قوى بود به طورى که اگر مطلبى را یک بار مى‌خواند یا مى‌شنید آن را به خاطر مى‌سپرد و بیش از چهل هزار بیت شعر عربى و فارسى را از بر داشت.
*ضیاء الفرقدین<ref>مثنوى در بحر رمل در حدود 5 هزار بیت در مصیبت سید الشهداء حسین بن على (ع)</ref>
 
*حدیقة الاعجاز<ref>مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على (ع)</ref>
در حسن خط نیز شهره بود و به طورى که نوشته‌اند اشعارش در حدود هفتاد هزار بیت است.
*هفت اورنگ<ref>مثنوى در بحر خفیف در حدود 5 هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام گور</ref>
 
*قصۀ عجیب و غریب<ref>در داستان هزار و یکشب در حدود 9 هزار بیت در بحر تقارب</ref>
=== آثار منظوم و منثور ===
*غزلیات، مثنویات و مراثى
سلطانى علاوه بر اشرافى که بر دواوین شعرا، فنون ادبى و دقایقى کلامى داشته، از طبع بسیار توانایى نیز برخوردار بوده و به شیوۀ متقدمین طبع‌آزمایى مى‌کرده و طبعش بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده است. محضر او براى شعراى هم‌عصرش مغتنم و وجودش انجمن‌افروز اهل ادب بوده است و مسلما منظومه‌هاى شیواى عاشورایى او با تأثیرات دامنه‌دارى در شعرایى که با او معاصر بوده‌اند، همراه بوده است.
*مثنوى مینوسر<ref>در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب</ref>
* ضیاء الفرقدین: مثنوى در بحر رمل در حدود 5 هزار بیت در مصیبت سید الشهداء حسین بن على(ع).
*لیلى و مجنون<ref>به طرز نظامى و امیر خسرو</ref>
* حدیقة الاعجاز: مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على(ع).
*دیوان قصاید<ref>در حدود بیست و پنج هزار بیت</ref>
* هفت اورنگ: مثنوى در بحر خفیف در حدود 5 هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام‌گور.
*گلستان مراد<ref>در مدایح دولتمردان</ref>
* قصۀ عجیب و غریب: در داستان هزار و یکشب در حدود 9 هزار بیت در بحر تقارب.
*بحر البکاء<ref>در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على (ع)</ref>
* غزلیات، مثنویات و مراثى.
*بدایع الوقایع<ref>در تاریخ وقایع جهان</ref>
* مثنوى مینوسر: در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب.
*طراز البیان<ref>ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان</ref>
* لیلى و مجنون: به طرز نظامى و امیر خسرو.
*درّة السلطانیه<ref>در تاریخ آل عثمان</ref>
* دیوان قصاید: در حدود بیست و پنج هزار بیت.
*تصحیح دیوان امیر معزى
* گلستان مراد: در مدایح دولتمردان.
*مناقب حسامیه<ref>در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان</ref>
* بحر البکاء: در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على(ع).
*قصاید سلطانیه<ref>که به سال 1337 ه.ق به چاپ رسیده</ref>
* بدایع الوقایع: در تاریخ وقایع جهان.
*نجات الثقلین فى مقتل الحسین
* طراز البیان: ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان.
*مثنوى تمثال البدیع<ref>به وزن مخزن الاسرار</ref>
* درّة السلطانیه: در تاریخ آل عثمان.
*شکرستان<ref>به وزن حدیقه</ref>
* تصحیح دیوان امیر معزى.
*مثنوى نور الیقین<ref>بر وزن رمل</ref>
* مناقب حسامیه: در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان.
*رسالۀ باغستان<ref>به شیوۀ گلستان</ref>
* قصاید سلطانیه: که به سال 1337 ه.ق به چاپ رسیده.
*گنج بادآور<ref>کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى</ref>
* نجات الثقلین فى مقتل الحسین
*کتابى در قواعد قافیه و عروض
* مثنوى تمثال البدیع به وزن مخزن الاسرار
*تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین<ref>''حدیقة الشعراء''، ج اول، ص 800.</ref>
* شکرستان به وزن حدیقه
* مثنوى نور الیقین بر وزن رمل
* رسالۀ باغستان به شیوۀ گلستان
* کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى موسوم به گنج‌بادآور
* کتابى در قواعد قافیه و عروض
* تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین<ref>''حدیقة الشعراء''، ج اول، ص 800.</ref>


===اشعار===
===اشعار===


==== ترکیب‌بند حسینى در تذکرۀ حدیقة الشعراء ====
====ترکیب‌بند حسینى در تذکرۀ حدیقة الشعراء====


===بند اول===
===بند اول===
خط ۱۲۷: خط ۱۲۴:
==منابع==
==منابع==


* [[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 370-373.]]
*[[کاروان شعر عاشورا|محمد علی مجاهدی، ''کاروان شعر عاشورا''، زمزم هدایت، ج1، ص 370-373.]]


==پی نوشت==
==پی نوشت==

نسخهٔ ‏۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۱۱


سلطانى کلهر کرمانشاهى
نام اصلی حسین قلى خان
زمینهٔ کاری شاعر
زادروز کرمانشاه
پدر و مادر مصطفى قلى خان دیوان بیگى
سبک نوشتاری سبک خراسانى

سلطانی کلهر کرمانشاهی (زاده 1350 ه.ق در کرمانشاه- درگذشته 1307 ه.ق)[۱] از شعرا و نویسندگان بنام سده سیزدهم هجرى بود.

زندگینامه

حسین قلى خان فرزند مصطفى قلى خان دیوان بیگى از ایل کلهر، زادگاهش کرمانشاه و متخلص به «سلطانى» بود.

آثار

سلطانى علاوه بر اشرافى که بر دواوین شعرا، فنون ادبى و دقایقى کلامى داشته، از طبع بسیار توانایى نیز برخوردار بوده و به شیوۀ متقدمین طبع‌آزمایى مى‌کرده و طبعش بیشتر به سبک خراسانى متمایل بوده است. محضر او براى شعراى هم‌عصرش مغتنم و وجودش انجمن‌افروز اهل ادب بوده است و مسلما منظومه‌هاى شیواى عاشورایى او با تأثیرات دامنه‌دارى در شعرایى که با او معاصر بوده‌اند، همراه بوده است.

آثار منظوم و منثور

  • ضیاء الفرقدین[۲]
  • حدیقة الاعجاز[۳]
  • هفت اورنگ[۴]
  • قصۀ عجیب و غریب[۵]
  • غزلیات، مثنویات و مراثى
  • مثنوى مینوسر[۶]
  • لیلى و مجنون[۷]
  • دیوان قصاید[۸]
  • گلستان مراد[۹]
  • بحر البکاء[۱۰]
  • بدایع الوقایع[۱۱]
  • طراز البیان[۱۲]
  • درّة السلطانیه[۱۳]
  • تصحیح دیوان امیر معزى
  • مناقب حسامیه[۱۴]
  • قصاید سلطانیه[۱۵]
  • نجات الثقلین فى مقتل الحسین
  • مثنوى تمثال البدیع[۱۶]
  • شکرستان[۱۷]
  • مثنوى نور الیقین[۱۸]
  • رسالۀ باغستان[۱۹]
  • گنج بادآور[۲۰]
  • کتابى در قواعد قافیه و عروض
  • تذکرۀ موسوم به مطلع شعرى در ذکر اشعار معاصرین[۲۱]

اشعار

ترکیب‌بند حسینى در تذکرۀ حدیقة الشعراء

بند اول

این منم بنهاده سر در سجده‌گاه راستین سوده پیشانى به خاک آستان شاه دین
این منم چون آسمان خم کرده پشت بندگى در حریمى کآسمان از حرمتش بوسد زمین
این منم با زائران، گرد ضریحى در طواف کش بود برتر شکوه از کرسى و عرش برین
این منم بهر زیارت در مقام قرب دوست با گروه قدسیان عالم بالا، قرین
این منم کز فخر بر نه گنبد چرخم عروج در رواق عرش طاق سبط خیر المرسلین
این منم در منزلت انباز با روح القدس این منم در مرتبت همراز با روح الامین
این منم کز روزگارم بهره، اقبالى چنان این منم کز کردگارم یار، توفیقى چنین
مورم، اما دست بر ملک سلیمان یافتم ره چو بر درگاه شاهنشاه ایمان یافتم [۲۲]

بند دوم

کیست کش روى ضراعت [۲۳] سوى این درگاه نیست؟ و آن کدامین کس که در کوى تو او را راه نیست؟
نیست بر روى فقیران بسته هرگز باب تو باز اگر باب کریمان گاه هست و، گاه نیست
شرط بذل نعمت، استحقاق مسکینان بود ورنه تأخیر و قصورى در عطاى شاه نیست
هم ازین معنى ز(حافظ) عرضه دارم یک دو بیت آن‌که در نظمش، کس از امثال و از اشباه نیست:
«هرچه هست از قامت ناساز بى‌اندام ماست ورنه تشریف تو بر بالاى کس کوتاه نیست
هر که خواهد گو بیا و، هر که خواهد گو برو کبر و نازِ حاجب و دربان درین درگاه نیست»
طرفه نبود گر به (سلطانى) درین نظم متین قدسیان عالم بالا سرایند:آفرین [۲۴]

منابع

پی نوشت

  1. سلطانى بنا به گفتۀ صاحب حدیقه در 1303 وفات یافته...و حال آن‌که مرحوم باقر شاکرى در تذکره مختصر شعراى کرمانشاه 1250 را سال ولادت و 1307 را سال وفات سلطانى دانسته‌اند...»
  2. مثنوى در بحر رمل در حدود 5 هزار بیت در مصیبت سید الشهداء حسین بن على (ع)
  3. مثنوى در بحر خفیف مشتمل بر مناقب حضرت مولا على (ع)
  4. مثنوى در بحر خفیف در حدود 5 هزار بیت شامل هفت مجلس بهرام گور
  5. در داستان هزار و یکشب در حدود 9 هزار بیت در بحر تقارب
  6. در ذکر مصیبت امام حسین در بحر تقارب
  7. به طرز نظامى و امیر خسرو
  8. در حدود بیست و پنج هزار بیت
  9. در مدایح دولتمردان
  10. در سوگ سرور آزادگان جهان حسین بن على (ع)
  11. در تاریخ وقایع جهان
  12. ترجمۀ تاریخ ابن خلّکان
  13. در تاریخ آل عثمان
  14. در تاریخ حکومت کرمانشاه و کردستان
  15. که به سال 1337 ه.ق به چاپ رسیده
  16. به وزن مخزن الاسرار
  17. به وزن حدیقه
  18. بر وزن رمل
  19. به شیوۀ گلستان
  20. کتابى در شرح لغات و اشعار فارسى
  21. حدیقة الشعراء، ج اول، ص 800.
  22. همان، ج اول، ص 798.
  23. ضراعت: تضرع کردن و فروتنى نمودن.(فرهنگ معین)
  24. همان، ص 798 و 799.