رضا قلی خان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رضاقلی‌خان | '''رضاقلی‌خان هدایت''' (۱۲۱۵ ه. ق. - ۱۲۸۸ ه. ق) از شاعران ایرانی قرن سیزدهم قمری است. | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| نام =رضاقلی خان هدایت | | نام =رضاقلی خان هدایت | ||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| نام اصلی = | | نام اصلی = | ||
| زمینه فعالیت =ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، | | زمینه فعالیت =ادیب، محقّق، شاعر، تذکره نویس، سفیر و رئیس دارالفنون | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد =سال | | تاریخ تولد =سال ۱۲۱۸ ه. ق | ||
| محل تولد =ایران، مازندران، هزار جریب | | محل تولد =ایران، مازندران، هزار جریب | ||
| والدین = ملا زمان | | والدین = ملا زمان جعفرقلی‌خان | ||
| تاریخ مرگ =سال | | تاریخ مرگ =سال ۱۲۸۸ ه. ق | ||
| محل مرگ =ایران، تهران | | محل مرگ =ایران، تهران | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| سال‌های نویسندگی = | | سال‌های نویسندگی = | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
|کتاب‌ها = | |کتاب‌ها =دیوان منهج‌الهدایـﺔ، مثنوی هدایت‌نامه، تذکره ریاض‌العارفین، سفارت‌نامۀ خوارزم، فهرس التواریخ، انوارالهدایه | ||
|مقاله‌ها = | |مقاله‌ها = | ||
|نمایشنامه‌ها = | |نمایشنامه‌ها = | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
}} | }} | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
رضاقلی‌خان طبرستانی، فرزند آقا | رضاقلی‌خان طبرستانی، فرزند آقا محمّدطاهر طبرستانی ملقب به «لله باشی» و متخلّص به «هدایت» در سال ۱۲۱۸ ه. ق در تهران متولّد شد. وی از ابتدای جوانی شعر می‌سرود و «چاکر» تخلّص می‌کرد ولی بعد، تخلص «هدایت» را برگزید. در موقع سفر فتحعلی‌شاه به اصفهان مورد توجه وی قرار گرفت و لقب «خان» و «امیرالشعرا» یافت. پس از درگذشت فتحعلی‌شاه به دربار محمدشاه راه یافت و به دستور او تربیت عباس میرزا را به عهده گرفت و از آنجا به «لله باشی» معروف شد. | ||
هدایت در سال | هدایت در سال ۱۲۸۸ ه. ق در گذشت. | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: | هدایت تألیفات بسیاری به نظم و نثر دارد. مهم‌ترین آثار او عبارتند از: [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=814602&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author مجمع‌الفصحا]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=982927&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author تذکرۀ ریاض‌العارفین]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3705757&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author هدایت نامه]، [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=812900&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author لطائف‌العمارف و دیوان] غزلیات و ... | ||
دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.<ref>لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج | دیوان غزلیات وی شامل بیش از هشت هزار بیت و دیوان قصاید او شامل بیش از ده هزار بیت است.<ref>لعت نامه دهخدا، مجمع الفصحاء، ج ۶، ص ۱۲۰۹؛ ریحانه الدب، ج ۶، ص ۳۵۴</ref> | ||
هدایت در دیوان منهج‌الهدایـﺔ دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند | هدایت در دیوان [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1725692&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author منهج‌الهدایـﺔ] دو مرثیه در قالب ترکیب‌بند سروده‌است. یک مرثیه در دوازده‌بند و دیگری در چهارده‌بند است. ترکیب دوازده‌‌بندی وی با شکوه و شکایت از فلک آغاز می‌شود و شاعر در هر بند به بیان مصیبتی از مصایب اهل بیت می‌پردازد. می‌توان این دوازده‌بند را نوعی مقتل منظوم به حساب آورد. | ||
==اشعار== | ==اشعار== | ||
=== | ===شعر ۱=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق </span><ref>نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگون طبق، خورشید</ref><span class="beyt"> </span> | | class="b" |<span class="beyt"> دیگر چه شد که زد شه این نیلگون طبق </span><ref>نیلگون طبق= آسمان، شه نیلگون طبق، خورشید</ref><span class="beyt"> </span> | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۲=== | ||
<br /> | <br /> | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| خط ۱۳۳: | خط ۱۳۳: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۳=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> زین جورها که کرد سپهر پر انقلاب</span> | | class="b" |<span class="beyt"> زین جورها که کرد سپهر پر انقلاب</span> | ||
| خط ۱۶۸: | خط ۱۶۸: | ||
|} | |} | ||
=== شعر | ===شعر ۴=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> جسم شریف سرور دین چون ز زین فتاد</span> | | class="b" |<span class="beyt"> جسم شریف سرور دین چون ز زین فتاد</span> | ||
| خط ۲۰۴: | خط ۲۰۴: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۵=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> چون شد به رزمگاه خسان میر مهوشان</span> | | class="b" |<span class="beyt"> چون شد به رزمگاه خسان میر مهوشان</span> | ||
| خط ۲۴۰: | خط ۲۴۰: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۶=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> از پیش خصم سرور دین چون گذر نداشت</span> | | class="b" |<span class="beyt"> از پیش خصم سرور دین چون گذر نداشت</span> | ||
| خط ۲۸۰: | خط ۲۸۰: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۷=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> گشتند چون که آل علی بر شتر سوار</span> | | class="b" |<span class="beyt"> گشتند چون که آل علی بر شتر سوار</span> | ||
| خط ۳۱۶: | خط ۳۱۶: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۸=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> «این پاره‌پاره پیکر بی‌سر، حسین توست</span> | | class="b" |<span class="beyt"> «این پاره‌پاره پیکر بی‌سر، حسین توست</span> | ||
| خط ۳۵۲: | خط ۳۵۲: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۹=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> «کای بضعة الرّسول، بر این انجمن نگر</span> | | class="b" |<span class="beyt"> «کای بضعة الرّسول، بر این انجمن نگر</span> | ||
| خط ۳۸۸: | خط ۳۸۸: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۱۰=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> چون شام اهل بیت نبی را مقام شد</span> | | class="b" |<span class="beyt"> چون شام اهل بیت نبی را مقام شد</span> | ||
| خط ۴۲۸: | خط ۴۲۸: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۱۱=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> داند خدا که تا که به پا کرده خافقین </span><ref>خافقین= مشرق و مغرب</ref><span class="beyt"> </span> | | class="b" |<span class="beyt"> داند خدا که تا که به پا کرده خافقین </span><ref>خافقین= مشرق و مغرب</ref><span class="beyt"> </span> | ||
| خط ۴۶۴: | خط ۴۶۴: | ||
<br /> | <br /> | ||
=== شعر | ===شعر ۱۲=== | ||
{| style="margin: 0 auto; " | {| style="margin: 0 auto; " | ||
| class="b" |<span class="beyt"> این آتش ار نه کام و زبانها بسوختی</span> | | class="b" |<span class="beyt"> این آتش ار نه کام و زبانها بسوختی</span> | ||
| خط ۵۰۲: | خط ۵۰۲: | ||
*دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا. | *دیوان منهج‌الهدایـﺔ. رضا قلی خان هدایت. تهران: بی تا. | ||
*مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. | *مثنوی هدایت نامه. سرودۀ رضا قلی خان هدایت؛ تصحیح، مقدمه و پی نوشت پگاه مصلحی و لیدا شجاعی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. ۱۳۹۳. | ||
*تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. | *تذکره ریاض العارفین. اثر رضا قلی خان هدایت. تصحیح و تحشیه نصرت الله فروهر. تهران: امیرکبیر. ۱۳۸۸. | ||
*سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا. | *سفارت‌نامۀ خوارزم. رضا قلی خان هدایت. به کوشش علی حصوری. تهران. بی تا. | ||
*فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. | *فهرس التواریخ. تألیف رضا قلی خان هدایت؛ به تصحیح و تحشیه عبدالحسین نوایی، میرهاشم محدث. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.۱۳۷۳. | ||
*انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. | *انوار الهدایه. رضا قلی خان هدایت. تصحیح محمد ابراهیم ایرج پور، علیرضا ثابتی. همدان: انتشارات سکر. ۱۳۹۳. | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۷۵۵-۷۵۷.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||