۸۲
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «روز دهم محرّم،روز شهادت سالار شهیدان و فرزندان و اصحاب او در کربلا.عاشورا در...» ایجاد کرد) |
جز (عاشورا) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها}} | |||
{{سوگواری محرم}} | |||
در | '''عاشورا'''، [[10 محرم|دهمین روز از ماه محرم]] در [[گاهشماری هجری قمری]]، روز مقدس مسلمانان است.<ref>{{یادکرد وب | نویسنده=Nasr, Seyyed Hossein | عنوان=ʿĀshūrāʾ | ناشر=Encyclopædia Britannica Online | نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/38434/Ashura | تاریخ بازدید=21-08-2011}}</ref> شهرت این روز نزد شیعیان به دلیل وقایع عاشورای [[61 (قمری)|سال 61 هجری قمری]] است که در این روز [[حسین بن علی]]- [[امام]] سوم [[شیعه|شیعیان]] - و یاران وی در [[رویداد کربلا]] در جنگ با لشکر [[عمر سعد]] کشته شدند. شیعیان در این روز سوگواری میکنند. اهل سنت روز عاشورا را سالگرد روزی میدانند که موسی دریای سرخ را شکافت و خودش و پیروانش از آن عبور کردند و این روز را گرامی و روزه گرفتن در این روز را سنت میدانند.<ref>http://www.al-islam.org/al-serat/vol-8-no-3-4/fast-ashura-sayyid-saeed-akhtar-rizvi</ref><ref>http://sunnicity.com/2010/12/14/day-of-ashura-–-an-islamic-perspective/</ref> روایت دیگر آنستکه کشتی نوح در این روز در جودی قرار گرفته است.<ref>* فرهادمیرزاقاجار، ''هدایه السبیل و کفایه الدلیل''، علمی، تهران 1366، صفحهٔ 197</ref> | ||
کلمه عاشورا به معنای «دهم» است. در [[تقویم رسمی ایران]]، [[عراق]]، [[افغانستان]]، [[پاکستان]] و [[هندوستان]] این روز تعطیل میباشد.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Public_holidays_in_India#Islamic_holidays</ref><ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Public_holidays_in_Pakistan</ref> | |||
== تطبیق تاریخی == | |||
{{وابسته|عاشورای شمسی}} | |||
عاشورای [[61 (قمری)|سال 61 هجری قمری]] طبق بعضی محاسبات نجومی با توجه به [[گاهشماری هجری قمری#گاهشماری هجری قمری هلالی|گاهشماری هجری قمری هلالی]] با [[سه شنبه]]، [[20 مهر]] [[59]] [[گاهشماری هجری خورشیدی|هجری خورشیدی]] (9 اکتبر 680 میلادی) برابر میباشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://khabaronline.ir/news-115392.aspx |عنوان=عاشورا سهشنبه بود، 20 مهر 59 هجری شمسی | ناشر =وبگاه خبرآنلاین |تاریخ = 21 آذر 1389| تاریخ بازبینی=11 شهریور 1390}}</ref>{{پیوند مرده}} | |||
اما براساس محاسبات جدولی [[گاهشماری هجری قمری#گاهشماری هجری قمری قراردادی|گاهشماری هجری قمری قراردادی]] این روز با چهارشنبه، 21 مهرماه خورشیدی (10 اکتبر میلادی) همان سال تطبیق داده میشود.<ref>[http://www.fourmilab.ch/documents/calendar/ تبدیل تاریخ هجری قمری به جلالی]</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده= پروفسور ویلیام بلیک (کتاب آلماناک) |نشانی=http://khabaronline.ir/detail/177436/history/history |عنوان= امروز سالروز شهادت امام حسین (ع) است | ناشر= خبرآنلاین |تاریخ= 17 مهر 1390 |تاریخ بازبینی= خرداد 1391}}</ref> | |||
== پیشزمینهٔ تاریخی == | |||
{{بخش خرد}} | |||
{{اصلی|نبرد کربلا}} | |||
[[پرونده:Battle of Karbala.jpg|250px|بندانگشتی|نگاره ''واقعة الطف'' نحوهٔ آرایش سپاهیان یزید و حسین بن علی را نشان میدهد]] | |||
در [[10 محرم|دهم محرم]] [[61 (قمری)|61]] هجری قمری نبردی میان سپاه [[حسین بن علی]] و سپاه اعزامی از سوی [[یزید بن معاویه]] در نزدیکی محلی به نام [[کربلا (شهر)|کربلا]] (در [[عراق]] کنونی) درگرفت. گفته میشود دلیل یزید بن معاویه برای جنگ، بیعت نکردن حسین بن علی با او بود؛ از طرفی حسین بن علی نیز حکومت و زمامداری یزید بن معاویه را غیرشرعی و غیرقانونی میدانست. | |||
در پایان این نبرد [[حسین بن علی]] به همراه 72 تن از همراهانش کشته شدند، پساز آن شیعیان هرساله در روز دهم محرم به عزادارای برای این کشتهشدگان میپردازند. | |||
== نگرش شیعه == | |||
[[پرونده:10 Muharram.jpg|350px|بندانگشتی|''هیئت [[قمهزنی|قمهزنان]] در 10 مُحرم'' اثر [[فائوستو زونارو]].]] | |||
=== پیشینه تاریخی سوگواری برای حسین === | |||
سابقهٔ سوگواری و برپایی عزاداری برای حسین بن علی به اولین روزهای بعد از عاشورا، در محرم سال 61 هجری میرسد. اولین مراسم سوگواری را [[زینب]] خواهر حسین در زندان برگزار کرد. همچنین دختر سه سالهٔ حسین، [[رقیه بنت حسین|رقیه]]، در زندان اغلب برای پدرش گریه میکرد تا اینکه دستور دادند سر بریدهٔ پدر را به حضورش ببرند که این عمل باعث مرگ دختر شد. مرگ رقیه باعث بلوایی در شام شد که عاقبت یزید مصلحت دید اسرای کربلا را آزاد کرده آنها را به مدینه بفرستد.<ref>{{cite encyclopedia | title=Zaynab Bint Ali | encyclopedia=Encyclopedia of Religion | accessdate=January 19, 2008|url=http://www.bookrags.com/Zaynab_bint_Ali}}</ref> | |||
همچنین از [[سجاد]] روایت شده که تا بیست سال پس از مرگ پدرش هر وقت میخواست غذا بخورد به گریه میافتاد. روزی خدمتکاری از او پرسید "ای پسر رسول خدا! آیا وقت آن نرسیده است که اندوه تان به پایان برسد؟" نقل شده است که امام سجاد پاسخ داد: "وای بر تو! [[یعقوب]] پیامبر دوازده پسر داشت و خداوند یکی از آنها را از چشمش پنهان کرد. از گریهٔ زیاد چشمانش کم سو و از غصه سرش سفید شد و پشتش خمیده گشت. (قرآن: 12:84) اگر چه پسرش زنده بود، اما من با چشم خود دیدم که پدر و برادر و عمو و هفده تن از اعضای خانوادهام در اطرافم قربانی شدند. چگونه اندوهم به پایان رسد؟"<ref name="sharif al-qarashi">{{cite book|last=Sharif al-Qarashi|first= Bāqir|year=2000|title=The Life of Imām Zayn al-Abidin (as)|others=Translated by Jāsim al-Rasheed|location=Iraq|publisher=Ansariyan Publications, n.d. Print}}</ref><ref>{{cite book|last=Imam Ali ubnal Husain|title=Al-Saheefah Al-Sajjadiyyah Al-Kaamelah|year=2009|others= Translated with an Introduction and annotation by Willian C. Chittick With a foreword by S. H. M. Jafri|publisher=Ansariyan Publications|location=Qum, The Islamic Republic of Iran}}</ref> | |||
==== سینهزنی ==== | |||
[[پرونده:AschuraFestKarbala.jpg|بندانگشتی|300px|عزاداری روز عاشورا در [[کربلا (شهر)|کربلا]]]] | |||
[[پرونده:Funeral of Imam Husayn.jpg|بندانگشتی|یک نقاشی از دوران قاجار که عزاداری برای حسین بن علی را نمایش میدهد.]] | |||
در کتاب تحفة النظار و غرائب الامصار یا همان سفرنامهٔ ابن بطوطه جلد اول، وی از زمان اقامتش در شهر شوشتر نقل میکند که وقتی پسر حاکم شوشتر در گذشت، مردم به مسجد آمدند، در حالی که لباسهای مندرس پوشیده بودند و در دو دسته روبروی هم قرار گرفته و در حالی که بر سینه میزدند این شعر را تکرار میکردند «خوندگار ما، خوندگار ما» و حاکم شوشتر (صاحب عزا) نیز در بالای مسجد نشسته بودهاست. (توضیح این که خوندگار به معنی بزرگ و حاکم است) | |||
از این گزارش تاریخی میتوان فهمید که ایرانیان در گذشته و حتی قبل از رواج تشیع نیز سینه زنی داشتهاند و این کار را برای بزرگانشان انجام میدادهاند و طبعاً پس از تشیع نیز این رسم را در مورد عزاداری عاشورا استفاده کردهاند. این نکته واضح تر میشود وقتی میبینیم که عزاداری به صورت سینه زنی بیشتر در مناطقی رواج دارد که فرهنگ ایرانی در آن نفوذ داشتهاست. جالب آنکه بسیاری از نوحههای زبان عربی برای سینه زنی مناسب نیست و دستههای عزادار عرب با تکان دادن دست آن نوحهها را میخوانند. | |||
=== ادبیات عاشورایی === | |||
{{نوشتار اصلی|ادبیات عاشورایی}} | |||
بخش اندکی از قصیدهٔ [[سیف فرغانی]] (قرن ششم و متعلق به سرزمین کنونی فرغانه در [[ازبکستان]]) در مصیبت حسین و یاران او: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| ای قوم، در این عزا بگریید | برکشتهٔ کربلا بگریید}} | |||
{{ب| در ماتم او خمش مباشید | یا نوحه کنید، یا بگریید}} | |||
{{ب| اشک از پی چیست؟ تا بریزید | چشم از پی چیست؟ تا بگریید}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
همچنین شعر معروف [[محتشم کاشانی]] (سدهٔ 10 قمری) در رثای واقعه کربلا که اینگونه آغاز میشود: | |||
{{شعر}} | |||
{{ب| باز این چه شورش است که در خلق عالم است | باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است؟}} | |||
{{ب| باز این چه رستخیز عظیم است؟ کز زمین | بی نفخ صور، خاسته تا عرش اعظم است}} | |||
{{ب| این صبح تیره باز دمید از کجا کزو | کار جهان و خلق جهان جمله در هم است}} | |||
{{ب| گویا طلوع میکند از مغرب آفتاب | کآشوب در تمامی ذرات عالم است}} | |||
{{ب| گر خوانمش قیامت دنیا، بعید نیست | این رستخیز عام، که نامش محرم است}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
=== سوگواری در میان غیر مسلمانان === | |||
[[پرونده:Ashura, Tehran.jpg|350px|بندانگشتی|دیگهای نذری در عاشورا]] | |||
سوگواری عاشورا مختص شیعیان نیست. در [[ایران]] [[ارمنی|ارامنه]] نیز دستجات عزاداری دارند.<ref>[http://72.14.221.104/search?q=cache:7Z0fjqZ_1tEJ:www2.hamshahri.net/hamnews/1383/831203/world/cultw.htm+«عزاداری+ارمنی»&hl=en&ct=clnk&cd=1&client=firefox-a روزنامه همشهری 83/12/3]</ref><ref>[http://www.sharifnews.com/?3426 گزارشی از عزاداری اهل سنت، ارامنه و زرتشتیان ایران]</ref> | |||
در [[ترینیداد و توباگو]]<ref>Korom, Frank J. (2003). Hosay Trinidad: Muharram Performances in an Indo-Caribbean Diaspora. University of Pennsylvania Press, Philadelphia. ISBN 0-8122-3683-1.</ref> و [[جامائیکا]]<ref>Shankar, Guha (2003) Imagining India(ns): Cultural Performances and Diaspora Politics in Jamaica. Ph.D. Dissertation, University of Texas, Austin [http://www.lib.utexas.edu/etd/d/2003/shankarg036/shankarg036.pdf pdf]</ref> تمامی گروههای قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسِی» خوانده میشود شرکت میکنند و به سوگواری میپردازند. {{مدرک}} | |||
همچنین زرتشتیان نیز در این ماه به عزاداری برای امام سوم شیعیان میپردازند و او را داماد ایرانیان میدانند با توجه به اینکه شهربانو دختر یزدگرد سوم همسر او بودهاست.{{مدرک}} | |||
=== کشتهشدگان عاشورا === | |||
{{اصلی| فهرست کشتهشدگان واقعه کربلا}} | |||
== نگرش مذاهب دیگر == | |||
=== اهل سنت === | |||
در مورد واقعه عاشورای سال 61 اغلب تاریخ نگاران [[اهل سنت]] از جمله [[محمد بن جریر طبری]]، [[بلاذری]]، [[ابن سعد]]، [[ابن قتیبه دینوری]]، [[احمد بن داوود دینوری]] و [[ابن اثیر]] [[واقعه کربلا]] را به تفصیل و بر اساس روایت [[ابومخنف]] بیان کردهاند. {{مدرک|نیازمند مدرک}} | |||
این درحالی است که شیعیان معتقد هستند که بعد از واقعه عاشورا، بنی امیه به جعل منابع اسلامی پرداخت و به بهانه کشتن امام سوم شیعیان این روز را عید اعلام نمود.{{مدرک}} | |||
=== یهودیت === | |||
صحیح بخاری این روز را معادل [[یومکیپور]] شمرده است.<ref>صحیح بخاری جلد 3 کتاب 31 شماره 222</ref> در این روایت ذکر شده است که زمانی که محمد به مدینه رسید مشاهده کرد که یهودیان برای یوم کیپور روزه میگیرند. او از آنان پرسید دلیل روزه گرفتن چیست. آنها پاسخ دادند که خداوند در این روز قوم موسی را از دست فرعون نجات داد. او گفت ما از شما به موسی نزدیکتریم و دستور داد که پیروانش روزه بگیرند. | |||
بر اساس نظر بعضی محققان نیز عاشورا بر روی [[یوم کیپور]] بنا نهاده شده است. از این رو بعضی اعتقاد دارند که تا زمان کمی قبل از فوت محمد که تغییر در تقویم در آیه [[نسیء]] منع شد دو روز عاشورا و [[یوم کیپور]] در انتهای تابستان بر روی یکروز قرار داشتند. بعد از نازل شدن آیه [[نسیء]] و ممنوع شدن سالهای سیزدهماهه دو تقویم عبری و عربی از یکدیگر جدا شدند و عاشورا از [[یوم کیپور]] جدا گشت.<ref>Muhammad and the Origins of Islam, Francis E. Peters, SUNY Press, 1994, p. 204.</ref> مراسم یوم کیپور در یهودیت نیازمند انجام قربانی به عنوان کفاره گناهان است که در آن خون قربانی در معبد ریخته میشد. همچنین در زبان عبری لغت دهم عاشارا یا عاسارا (عبری: עשרה) و دارای ریشه سامی ع-ش-ر به معنی ده است. | |||
حال آنکه بعضی دیگر اعتقاد دارند چون 10 محرم 61 هجری قمری برابر با 10 [[حشوان]] 4441 عبری بوده است در حالی که [[یومکیپور]] در روز دهم ماه [[تیشری]] میباشد این دو واقعه به یکدیگر مرتبط نیستند. | |||
=== سایر === | |||
همچنین زمان بسیاری وقایع سرنوشت ساز برای پیامبران پیشین به این روز منتسب شدهاست. پذیرش توبه [[آدم]]، پایان [[طوفان نوح]]، گذشتن [[ابراهیم]] از میان آتش، بینا شدن [[یعقوب]]، بهبود بیماری [[ایوب]] و انتقال [[عیسی]] به بهشت پس از تلاش ناموفق [[یهودی|یهودیان]] برای مصلوب کردن او، همگی مطابق برخی روایات در این روز اتفاق افتادهاند.{{مدرک|منبع معتبر}}<ref>[http://avapress.af/vdca6an6.49ny015kk4.html?PHPSESSID=1694f188f2344fb882e5fafd65be905c خبرگزاری صدای افغان]</ref> | |||
موارد بالا همان مواردی هستند که توسط بنی امیه جعل شدهاند برای آن که بهانهای باشد برای جشن گرفتن در روز عاشورا. | |||
== تعطیلی == | |||
عاشورا در ایران تعطیل رسمی است.{{مدرک}} | |||
در بخشنامه 1016 مورخ اول آبان 1347 به کلیه وزارتخانهها و موسسات و بنگاهها و شرکتهای دولتی و وابسته به دولت و بر طبق تصمیم جلسه مورخ 16 اسفند 1346 هیئت وزیران، از روز عاشورا به عنوان تعطیل رسمی یاد شده است. اما از روز [[تاسوعا]] به عنوان تعطیل رسمی یاد نشده است.<ref>مجموعه قوانین و مقررات مالی نوشته روحالله وهمن 1346 خورشیدی - ثبت در کتابخانه ملی 2 اردیبهشت 1347 شماره 522</ref> | |||
== کتابشناسی == | |||
* [[لهوف]] - [[سید بن طاووس]] | |||
* [[نفس المهموم]] | |||
* قیام امام حسین در منابع اهل سنت | |||
* [[حماسه حسینی]] - [[مرتضی مطهری]] | |||
* [[قیام امام حسین (ع)]] - سید [[جعفر شهیدی]] | |||
* [[جامعهشناسی تحریفات عاشورا]]؛ دکتر سید عبدالحمید ضیایی، نشر هزاره ققنوس، چاپ دوم. | |||
* [[حسین وارث آدم اثر دکتر علی شریعتی]] | |||
1385 | |||
* مدیریت عاشورایی>تألیف دکتر حسین علیان عطاآبادی | |||
== تصاویر سوگواری روز عاشورا == | |||
{{وسط| | |||
<gallery> | |||
پرونده:A_tadjah_at_Hosay.jpg|مراسم «هوسِی» در [[ترینیداد و توباگو]] | |||
پرونده:Muharram procession 2, Manama, Bahrain (Feb 2005).jpg| مراسم سینه زنی در [[بحرین]] | |||
پرونده:Kerbela Hussein Moschee.jpg|مراسم سوگواری [[حسین]] در [[کربلا]] | |||
پرونده:Shir-khoda-90.jpg| مردی در لباس شیر مراسم عاشورای [[تهران]] | |||
پرونده:Alam-90-1.jpg|حمل علامت - مراسم عاشورا در [[تهران]] | |||
پرونده:Ashura's Man.JPG|یک زنجیرزن در مراسم سوگواری عاشورا در [[هفتکل]] | |||
پرونده:Ashura.JPG|مراسم زنجیرزنی در [[هفتکل]] | |||
</gallery> | |||
}} | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[حسین بن علی]] | |||
* [[تاسوعا]] | |||
* [[رویداد کربلا]] | |||
* [[کربلا (شهر)|کربلا]] | |||
* [[محرم (ماه)|ماه محرم]] | |||
* [[حسین بن علی و نبرد کربلا از دیدگاه دانشمندان مذهب سنی]] | |||
== منابع == | |||
{{پانویس|2|اندازه=کوچک}} | |||
== پیوند به بیرون == | |||
{{درگاه|اسلام}} | |||
* [http://ashora.ir/default.html سایت رسمی زیارت عاشورا] | |||
* [http://radiozamaaneh.com/morenews/2008/01/post_836.html محرم و عاشورا در میان اهل سنت - رادیو زمانه] | |||
* [http://www.hawzah.net/Per/K/Farhang/Index.htm فرهنگ عاشورا، جواد محدثی] | |||
* [http://www.aviny.com/news/83/11/23/05.aspx چیستی عاشورا] | |||
* [http://www.emamhossein.com/tarikh.htm تاریخ عاشورا] | |||
* [https://www.academia.edu/2122446/_ شخصیت شناسی در تاریخ؛ با تحلیلی از عاشورا]، پدیدآورنده: [[خسرو باقری نوع پرست]] | |||
* [http://www.hawzah.net/Per/F/do.asp?a=FBCCA1.HTM عاشورا و امام حسین در آئینه احادیث] | |||
* [http://www.irna.com/fa/news/view/line-14/8511085070170753.htm جلوههایی از آیینهای سنتی عزاداری ماه محرم در استان خراسان جنوبی] | |||
* [http://www.irna.ir/fa/news/view/menu-157/8511024025160828.htm نگاهی به آیینهای عزاداری سنتی محرم در شهرهای شمال اصفهان] | |||
* [http://www.irna.ir/fa/news/view/line-11/8511089077175436.htm بانوان همدان و سنتهای محرم] | |||
* [http://www.hawzah.net/Hawzah/Subjects/Subjects.aspx?id=13091& تحلیل واقعهٔ عاشورا] | |||
* [http://www.ghoolabad.com/index2.asp?cat=d&id=6 نخل برداری در یزد] به قلم دکتر میرزا محمد کاظمینی | |||
* [http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?id=56708 عاشورا و انتظار (در شعر شاعران تاجیکستان)]، پدیدآورنده: علیرضا قزوه، [[پایگاه حوزه]] | |||
* [http://www.hawzah.net/Hawzah/Magazines/MagArt.aspx?id=46712 عاشورا در شعر فارسی]، پدیدآورنده: میرصادق سیدنژاد، [[پایگاه حوزه]] | |||
{{واقعه کربلا}} | |||
{{مناسبتهای اسلامی}} | |||
{{مباحث اسلام}} | |||
{{شیعه-افقی}} | |||
{{تعطیلات ایران}} | |||
[[رده:عاشورا|*]] | |||
[[رده:تاریخ شیعه]] | |||
[[رده:تعطیلات عمومی در ایران]] | |||
[[رده:حسین بن علی]] | |||
[[رده:روزهای مهم در شیعه]] | |||
[[رده:فرهنگ اسلامی]] | |||
[[رده:مناسبتهای اسلامی]] | |||
[[رده:کربلا]] |
ویرایش