ابن ابی الحدید معتزلی‌: تفاوت میان نسخه‌ها

|birth_date=

|death_date=1258/656

|ethnicity=پارسیان

|region=[[بغداد]]

|notable_ideas=

|influences=

|influenced=

}}

عزّ الدّین ابو حامد عبد الحمید بن هبة اللّه بن محمّد بن محمّد بن حسین بن ابی الحدید مداینی، دانشمند، شاعر، ادیب، فقیه شافعی و اصولی معتزلی در اول ذیحجه‌ی سال 586 ه. ق. در مداین متولد شد و در همان شهر پرورش یافت. پدرش قاضی مداین بود. وی علم کلام و اصول آموخت و در جوانی به بغداد رفت و در محضر علما و بزرگان مشهور بغداد که بیشتر آنها شافعی مذهب بودند، به قرائت کتب و اندوختن دانش پرداخت و در محافل علمی و ادبی شرکت جست و به قول صاحب نسمة السحر، معتزلی جاحظی شد. <ref>نسمة السحر؛ ص 15.</ref>

اطلاعات او درباره‌ی تاریخ صدر اسلام نیز گسترده بود. وی در اصول معتزلی و در فروع شافعی بود و گفته شده است که مشربی میان تسنن و تشیع برگزیده بود. در مباحث عقیدتی خود در شرح نهج البلاغه به موافقت با جاحظ تصریح دارد، به همین لحاظ او را معتزلی جاحظ شمرده‌اند. بررسی شرح النهج البلاغه‌ی او نشان می‌دهد که وی معتزلی معتدلی است. او در آغاز کتابش اتفاق همه شیوخ معتزلی خود را بر صحت شرعی بیعت با ابو بکر نقل می‌کند و تصریح می‌نماید که از رسول خدا (ص) امتی بر آن وارد نشده بلکه فقط انتخاب مردم موجب صحت آن است. <ref> شرح نهج البلاغه؛ ج 1، ص 7.</ref> اما او علی (ع) را افضل از خلفای سه‌گانه می‌داند و تصریح می‌کند که آن حضرت هم در کثرت ثواب و هم در فضایل و خصایل حمیده از دیگران افضل است. <ref>همان، ص 9.</ref>

2- الفلک الدائر علی المثل السائر: که از آثار مهم در بلاغت و از کتب معتبر در نقد است.

4- نظم کتاب الفصیح ثعلب در لغت که اصل آن از ثعلب کوفی نحوی است و آثار دیگر.

1- قد قلت للبرق الّذی شقّ الدّجی‌فکأنّ زنجیّا هناک یجدّع

4- اسرای خاندان پیامبر (ص) دربند بودند و مورد سبّ و دشنام قرار می‌گرفتند و گوشواره‌ها از گوش کودکشان کشیده می‌شد.

6- در آن روز لباس خونین دربرداشت و فردای آن جامه‌ی سبز بهشتی او را پوشانده بود.

7 و 8- خورشید گیسوان خود را بر این مصیبت پریشان ساخته و روزگار بر این اندوه و مصیبت ردا بر خود انداخته و خود را پوشانده است. غم و اندوه من بر آن خونهایی باد که به دست ستمکاران امیّه ریخته شد.

1- هلّا صبرت علی المصاب بهم‌و علی المصیبة یحمد الصّبر

2- و چرا مصیبتت را بر حسین علیه السّلام قرار ندادی که در مصیبت پسر فاطمه برای تو اجر و ثواب باشد.

4- به نامه‌هایی که مانند رخسارشان سیاه بود و مضمون کلامشان مهاجرت آن حضرت بود.

21- پدرم فدای این کشته و کسی‌که با کشته شدنش هدایت ضعیف و کفر قوی شد.

23- پدرم قربان آن‌که به خون دلش غسل داده شد که نه آبی او را بود و نه سدری.

66- و روز مصیبت تو ای فرزند فاطمه (ع) روز میعاد ما و تسلیت ما در روز حشر خواهد بود.

1- و لو لا مصاب السبط بالطفّ ما بدابلیل عذاری السبط و خط قتیرها

66- و سئوال می‌شود از ظلمی که به وصی و آل پیامبر نمودند، راهنمای گمراهان قوم از راه‌جویان آن.

68- لباس خلافت را از روی ستم دربر کرد پس از پی‌آمد ظلم او که دنبال کرد ظلمی در دلهای خرصفتان.

74- در این موقع خواستم که نشان بدهم جمال قشنگ و زیبای شما را و آیا محصور می‌تواند صفات بی‌شمار آن را، به پایان رساند.

1- و علیک خزی یا امیّة دائمایبقی کما فی النّار دام بقاک

14- بعضی ندبه می‌کنند و بعضی بیمناک و در اسارت هر معاند گنهکاری به‌سر می‌برند.

16- فراموش نمی‌کنم به خدا سوگند صورتت را که دستت با آستین آن را پوشاند.

45- خدا بر تو درود فرستاد تا هنگامی‌که ملائکه‌ی قدس در اطراف قرارگاه شما طواف می‌کنند.

1- یا لیت فی الأحیا شخصک حاضرو حسین مطروح بعرصة کربلا

31- ای بهترین کسی‌که لبیک گفت و طواف کرد و سعی نمود و دعا کرد و نماز خواند و در حال رکوع صدقه داد.

1- حتّی قضی و هو مظلوم و قد ظلم‌الحسین من بعده و الظلم متّصل

65- درود خدا بر شما باد مادامی‌که بلبلی بر گلی از خوشی نغمه‌سرایی کند و شب بر جهان پرده‌ی تاریکی افکند.

1- و تعلق آمالی غرورا بقربکم‌کما غرّ یوما بالطفوف قتیل

52- قلب دوست از خوشحالی به آن فریفته می‌شود و از آن دشمن کینه‌توز و نادان سیه‌روز، دشمنی می‌کند.

==منابع==

==پی نوشت==