checkuser
۲٬۳۶۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''صباحی بیدگلی''' از شعرای قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم هجری و از شعرای دوره‌ی [[بازگشت ادبی]] است که به سبک شعرای قدیم شعر می‌سروده‌است. | ||
{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | {{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| زمینه فعالیت = | | زمینه فعالیت = | ||
| ملیت = | | ملیت = | ||
| تاریخ تولد = سال | | تاریخ تولد = سال ۱۱۷۹ ه. ق. | ||
| محل تولد = قریه بیدگل، کاشان | | محل تولد = قریه بیدگل، کاشان | ||
| والدین = | | والدین = | ||
| تاریخ مرگ = سال | | تاریخ مرگ = سال ۱۲۳۸ ه. ق. | ||
| محل مرگ = قریه بیدگل کاشان | | محل مرگ = قریه بیدگل کاشان | ||
| علت مرگ = | | علت مرگ = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| سال‌های نویسندگی = | | سال‌های نویسندگی = | ||
|سبک نوشتاری = | |سبک نوشتاری = | ||
|کتاب‌ها = | |کتاب‌ها =دیوان اشعار | ||
|مقاله‌ها = | |مقاله‌ها = | ||
|نمایشنامه‌ها = | |نمایشنامه‌ها = | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
==زندگینامه== | ==زندگینامه== | ||
حاجی سلیمان کاشانی متخلّص به «صباحی» و از اهالی قریه‌ی بیدگل ۱۲ کیلومتری شمال شرقی کاشان است که در تمام عمر در همین محل اقامت داشت. پدرش در زمان کودکی وی درگذشت و صباحی تحت تربیت مادر خود بزرگ شده‌است. تحصیلات صباحی معلوم نیست در کجا و در نزد که صورت گرفته‌است، اما به طور یقین در همان ایّام جوانی به زبان عرب، علوم ادب، احادیث، اخبار، نجوم و ریاضی احاطه داشته و وسعت اطلاع او درین علوم در اشعاری که مؤلف آتشکده در زمان جوانی وی از او ضبط کرده، به خوبی آشکار است. امرار معاشش از طریق زراعت در همان قریه‌ی بیدگل بوده‌است. از عواید زراعت ثروت و استطاعتی یافته و به زیارت بیت‌اللّه‌‌الحرام توفیق یافته‌است. | |||
صباحی در عصر | صباحی در عصر امرای زندیه بوده و با آنان ارتباط داشته و آنها را مدح گفته‌است. با هاتف اصفهانی و شهاب و آذر بیگدلی معاصر و معاشر بوده، بعد از زندیان مدّاح آغامحمدخان قاجار و استاد و ممدوح ملک‌الشعرا فتحعلی خان صبای کاشانی بود. | ||
وفات او به سال | وفات او به سال ۱۲۰۷ ه. ق می‌باشد و مقبره‌اش در قبرستان غربی بیدگل است.<ref> دیوان صباحی بیدگلی؛ مقدمه با تلخیص. لغت نامه دهخدا ذیل حاجی سلیمان. مجمع الفصحاء؛ ج ۵، ص ۵۶۵. آتشکده آذر؛ ص ۳۸۸.</ref> | ||
==آثار== | ==آثار== | ||
سبک شعر صباحی سبک شعرای عراقی است که خود نیز اهل آنجا | سبک شعر صباحی سبک شعرای عراقی است که خود نیز اهل آنجا بوده‌است. قصاید وی دارای طرزی خاص و در غزلیات او لطف و سوز و سادگی مخصوص دیده می‌شود. [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=526980&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دیوانش] شامل قصاید، ترکیب‌بند، غزلیات، مراثی و رباعیات است. او در مرثیه‌سرایی مهارت خاص داشت. صباحی در رثای حضرت سیّدالشهدا(ع) ترکیب‌بندی به تقلید از [[محتشم کاشانی|محتشم کاشانی]] دارد که از استادی وی حکایت می‌کند و بر تمام ترکیب‌بندهایی که بعد از محتشم ساخته شده مزیّت دارد. | ||
==اشعار== | ==اشعار== | ||
===شعر | ===شعر ۱=== | ||
مراثی حضرت ابا عبد اللّه الحسین (ع): | مراثی حضرت ابا عبد اللّه الحسین (ع): | ||
{{شعر}}{{ب| افتاد شامگه به کنار افق نگون|خور <ref> خور: خورشید.</ref> چون سر بریده ازین طشت واژگون <ref>کنایه از آسمان است.</ref> }} | {{شعر}}{{ب| افتاد شامگه به کنار افق نگون|خور <ref> خور: خورشید.</ref> چون سر بریده ازین طشت واژگون <ref>کنایه از آسمان است.</ref> }} | ||
| خط ۸۱: | خط ۷۹: | ||
{{ب| یا ساغری است پیش لب آورده آفتاب|بر یاد شاه تشنه لبان کرده سرنگون }} | {{ب| یا ساغری است پیش لب آورده آفتاب|بر یاد شاه تشنه لبان کرده سرنگون }} | ||
{{ب| جان امیر بدر <ref>بدر: چاهی است میان مکّه و مدینه که نخستین جنگ میان مسلمانان و مشرکان در ماه رمضان سال دوم هجرت روی داد و مسلمانان پیروز شدند و امیر بدر منظور حضرت علی (ع) است که شجاعتهایش ثبت تاریخ اسلام است.</ref> و روان شه حُنَین <ref>حنین: غزوه‌ای که کمی بعد از فتح مکّه، در وادی‌ای به نام حنین (به فاصله یک روز از مکّه بر سر راه طائف) در ماه شوّال سال هشتم هجری بین حضرت رسول اکرم (ص) و کفّار عرب واقع شد. شه حنین: منظور حضرت علی (ع) است که شجاعت بی‌نظیر داشت.</ref> |سالار سروران سر از تن جدا حسین }} | {{ب| جان امیر بدر <ref>بدر: چاهی است میان مکّه و مدینه که نخستین جنگ میان مسلمانان و مشرکان در ماه رمضان سال دوم هجرت روی داد و مسلمانان پیروز شدند و امیر بدر منظور حضرت علی(ع) است که شجاعتهایش ثبت تاریخ اسلام است.</ref> و روان شه حُنَین <ref>حنین: غزوه‌ای که کمی بعد از فتح مکّه، در وادی‌ای به نام حنین (به فاصله یک روز از مکّه بر سر راه طائف) در ماه شوّال سال هشتم هجری بین حضرت رسول اکرم (ص) و کفّار عرب واقع شد. شه حنین: منظور حضرت علی(ع) است که شجاعت بی‌نظیر داشت.</ref> |سالار سروران سر از تن جدا حسین }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۲=== | ||
{{شعر}}{{ب| افتاد رایت صف پیکار کربلا|لب تشنه صید وادی خونخوار کربلا }} | {{شعر}}{{ب| افتاد رایت صف پیکار کربلا|لب تشنه صید وادی خونخوار کربلا }} | ||
| خط ۹۱: | خط ۸۹: | ||
{{ب| پژمرد غنچه‌ی لب گلگونش از عطش|وز خونش آب خورد، خس و خار کربلا }} | {{ب| پژمرد غنچه‌ی لب گلگونش از عطش|وز خونش آب خورد، خس و خار کربلا }} | ||
{{ب| لَخت جگر <ref> لخت جگر: خون جگر.</ref> نواله‌ی <ref>نواله: خوراک، خوراک فرزندان امام شهید (ع) خون جگر و نوشیدنی آنها اشک چشم بود.</ref> طفلان بی‌پدر|وز آب دیده | {{ب| لَخت جگر <ref> لخت جگر: خون جگر.</ref> نواله‌ی <ref>نواله: خوراک، خوراک فرزندان امام شهید(ع) خون جگر و نوشیدنی آنها اشک چشم بود.</ref> طفلان بی‌پدر|وز آب دیده | ||
شربت بیمار کربلا }} | شربت بیمار کربلا }} | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۱: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۳=== | ||
{{شعر}}{{ب| چون شد بساط آل نبی در زمانه طی|آمد بهار گلشن دین را زمان دی <ref>چون دوره‌ی پیامبر اکرم (ص) سپری شد، بهار دین به زمستان بدل گشت.</ref> }} | {{شعر}}{{ب| چون شد بساط آل نبی در زمانه طی|آمد بهار گلشن دین را زمان دی <ref>چون دوره‌ی پیامبر اکرم(ص) سپری شد، بهار دین به زمستان بدل گشت.</ref> }} | ||
{{ب| یثرب <ref>یثرب: نام قدیم | {{ب| یثرب <ref>یثرب: نام قدیم مدینةالرسول(ص) می‌باشد.</ref> به باد رفت به تعمیر ملک شام|بطحا خراب شد به تمنّای ملک ری <ref>ملک ری: اشاره است به وعده و حکمی که ابن زیاد به عمر بن سعد در باب حکومت ری داده بود و بعد جریان حضرت سیدالشهدا(ع) پیش آمد. آن وعده را موکول به گرفتن بیعت از آن حضرت کرد و عمر بن سعد شقاوت را بدان حد رساند که به قتل امام حسین(ع) و یاران با وفای آن حضرت و اسارت خانواده و اهل بیت(ع) راضی شد و شقاوت ابدی را به دست آورد و آرزوی ری را به گور برد.</ref> }} | ||
{{ب| سرگشته بانوان حرم گِرد شاه دین|چون دختران نعش <ref>دختران نعش: | {{ب| سرگشته بانوان حرم گِرد شاه دین|چون دختران نعش <ref>دختران نعش: بنات‌النعش: هفت ستاره در آسمان در جهت قطب شمالی که گرد جدی (ستاره قطبی) می‌گردند.</ref> به پیراهن جُدی <ref> جدی: ستاره‌ی پسین بنات نعش صغری که نزدیک قطب است و به آن ستاره قطبی می‌گویند.</ref> }} | ||
{{ب| نه مانده غیر او کسی از یاوران قوم|نه زنده غیر او تنی از همرهان حَی <ref>حی: قوم و قبیله، جمع آن احیاء.</ref> }} | {{ب| نه مانده غیر او کسی از یاوران قوم|نه زنده غیر او تنی از همرهان حَی <ref>حی: قوم و قبیله، جمع آن احیاء.</ref> }} | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۱۹: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۴=== | ||
{{شعر}}{{ب| منسوخ شد مگر به جهان ملّت نبی <ref>ملّت: دین، آیین، شریعت.</ref> |یا در جهان نماند کس از امّت نبی؟ }} | {{شعر}}{{ب| منسوخ شد مگر به جهان ملّت نبی <ref>ملّت: دین، آیین، شریعت.</ref> |یا در جهان نماند کس از امّت نبی؟ }} | ||
| خط ۱۳۹: | خط ۱۳۷: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۵=== | ||
{{شعر}}{{ب| چون تشنگی عنان ز کف شاه دین گرفت|از پشت زین قرار به روی زمین گرفت }} | {{شعر}}{{ب| چون تشنگی عنان ز کف شاه دین گرفت|از پشت زین قرار به روی زمین گرفت }} | ||
| خط ۱۵۷: | خط ۱۵۵: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۶=== | ||
{{شعر}}{{ب| شد بر سِنان چو سر شاه تاجدار|افگند آسمان به زمین تاج زرنگار }} | {{شعر}}{{ب| شد بر سِنان چو سر شاه تاجدار|افگند آسمان به زمین تاج زرنگار }} | ||
| خط ۱۷۵: | خط ۱۷۳: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۷=== | ||
{{شعر}}{{ب| چون راهشان به معرکه‌ی <ref>معرکه: کارزار، میدان نبرد.</ref> کربلا فتاد|گردون به فکر سوزش روز جزا فتاد }} | {{شعر}}{{ب| چون راهشان به معرکه‌ی <ref>معرکه: کارزار، میدان نبرد.</ref> کربلا فتاد|گردون به فکر سوزش روز جزا فتاد }} | ||
| خط ۱۹۳: | خط ۱۹۱: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۸=== | ||
{{شعر}}{{ب| این رفته سر به نیزه‌ی اعدا حسین تست|این مانده بر زمین تنِ تنها حسین تست }} | {{شعر}}{{ب| این رفته سر به نیزه‌ی اعدا حسین تست|این مانده بر زمین تنِ تنها حسین تست }} | ||
| خط ۲۱۰: | خط ۲۰۸: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۹=== | ||
{{شعر}}{{ب| کای بانوی بهشت بیا حال ما ببین|ما را به صد هزار بلا، مبتلا ببین }} | {{شعر}}{{ب| کای بانوی بهشت بیا حال ما ببین|ما را به صد هزار بلا، مبتلا ببین }} | ||
| خط ۲۲۸: | خط ۲۲۶: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۰=== | ||
{{شعر}}{{ب| کای جان پاک بی‌تو مرا جان به تن دریغ|از تیغ ظلم کشته تو و زنده من، دریغ }} | {{شعر}}{{ب| کای جان پاک بی‌تو مرا جان به تن دریغ|از تیغ ظلم کشته تو و زنده من، دریغ }} | ||
| خط ۲۴۶: | خط ۲۴۴: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۱=== | ||
{{شعر}}{{ب| چون بیکسان آل نبی دربه‌در شدند|در شهر کوفه ناله‌کنان نوحه‌گر شدند }} | {{شعر}}{{ب| چون بیکسان آل نبی دربه‌در شدند|در شهر کوفه ناله‌کنان نوحه‌گر شدند }} | ||
| خط ۲۶۴: | خط ۲۶۲: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۲=== | ||
{{شعر}}{{ب| چون تازه شد مصیبتشان از ورود شام|از شهر شام خاست عیان رستخیز عام }} | {{شعر}}{{ب| چون تازه شد مصیبتشان از ورود شام|از شهر شام خاست عیان رستخیز عام }} | ||
| خط ۲۸۲: | خط ۲۸۰: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۳=== | ||
{{شعر}}{{ب| ترسم دمی که پرسش این ماجرا شود|دامان رحمت از کف مردم رها شود }} | {{شعر}}{{ب| ترسم دمی که پرسش این ماجرا شود|دامان رحمت از کف مردم رها شود }} | ||
| خط ۳۰۰: | خط ۲۹۸: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۴=== | ||
{{شعر}}{{ب| یا رب بنای عالم ازین پس خراب باد|افلاک را درنگ و زمین را شتاب باد }} | {{شعر}}{{ب| یا رب بنای عالم ازین پس خراب باد|افلاک را درنگ و زمین را شتاب باد }} | ||
| خط ۳۲۰: | خط ۳۱۸: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۵=== | ||
مرثیه حضرت سیٌد الشهدا(ع){{شعر}} | مرثیه حضرت سیٌد الشهدا(ع){{شعر}}{{ب| امروز عزای شاه دین است|در ناله، سپهر چون زمین است }} | ||
{{ب| امروز عزای شاه دین است|در ناله، سپهر چون زمین است }} | |||
{{ب| گلرنگ ز خونِ سرور دین|سر پنجه‌ی کافر لعین است }} | {{ب| گلرنگ ز خونِ سرور دین|سر پنجه‌ی کافر لعین است }} | ||
| خط ۳۶۰: | خط ۳۵۴: | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
===شعر | ===شعر ۱۶=== | ||
مرثیه شهدای کربلا | مرثیه شهدای کربلا | ||
| خط ۳۷۷: | خط ۳۷۱: | ||
{{ب| چون کاست جهان را و «صباحی» به جهان نیست|جانی که بکاهد غم جانکاه محرّم }} | {{ب| چون کاست جهان را و «صباحی» به جهان نیست|جانی که بکاهد غم جانکاه محرّم }} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج | *[http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=700738&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج ۲، ص: ۸۴۴-۸۵۱.] | ||
==پی نوشت== | ==پی نوشت== | ||