فواد کرمانى: تفاوت میان نسخه‌ها

آقا فتح اللّه قدسى فرزند سلطان على (متخلّص به فؤاد) از شعراى نادر سده چهاردهم است.پدرش عطّار بود و او را از مکتب باز داشت و به شغل عطّاری گماشت. اما هوس دانایی و علم آموزی رهایش نکرد و او را از دکّه‌ به مدرسه می‌کشاند. اگرچه انگیزه آموزش علوم رسمی، به حلقه درسش می‌نشاند امّا هیجانات روحِ عاشق و ذوق شاعرانه، او را به ترک قیل و قال علوم مکسبی‌ خواند. در این غوغای عشق و جنون، مونسش دیوان سعدی بود و به شیوه‌ی او شعر می‌سرود و بعد از آن به کتاب مثنوی مولوی روی آورد.  

فؤاد مسلمانی پاک اعتقاد و شیعه‌ای اثنی عشری بود و همچون همه‌ی عارفان راستین تشیّع را «اسلام علی» می‌شناخت. کمتر شاعری در دوره‌ی وی بوده که همچون او توانسته باشد بعد از قرآن که بیشترین قصاید و مثنوی‌هایش آراسته به آیات و بیّنات است، از دو اثر عالی عرفان اسلامی -یعنی نهج البلاغه و صحیفه‌ی سجّادیه- متأثر و برخورداری یافته باشد.

 

کرمانی علاوه بر ملکات اخلاقى و فضایل علمى، در مسیر سلوک و محبت آل اللّه سیر مى‌کرده و با دو بال علم و عمل به پروازى نایل آمده که مورد غبطه هم‌عصران خود بوده است. فؤاد در سن نود سالگى بدرود حیات گفت و در گورستانِ «سید حسین» شهر کرمان به خاک سپرده شد. <ref>شمع جمع، فؤاد کرمانى، به اهتمام دکتر حسین بهزادى اندوهجردى، چاپ اول (نشر صندوق، تهران 1371)، ص 5.</ref> مزار این شاعر عارف، در سال‌هاى اخیر بازسازى شده و زیارتگاه اهل ادب و بصیرت است.

مسمّطات او در بیان عظمت وجودى امیر مؤمنان على -علیه السلام- از ممتازترین آثار منظوم آیینى و از جهت محتوایى بى‌نظیر است. فؤاد در مراثى عاشورایى خود به قرائت ارزشى از مکتب عاشورا عنایت تام و تمام داشته و همانند شاعران همزمان خود به جنبه‌هاى عاطفى و ماتمى کربلا بسنده نکرده است. این شاعر بلندآوازه آیینى در طنزپردازى نیز ید طولایى داشته و چهره زشت فقر زمانه خود را ضمن نکوهش ستمگران مال‌اندوز در این‌گونه آثار خود به تصویر کشیده و با مخالفان نهضت مشروطه نیز میانه خوشى نداشته است. فؤاد از سبک عراقى پیروى مى‌کند و اگر در شعر او هر از گاه غموضى دیده مى‌شود به خاطر حضور اصطلاحات علمى و عرفانى است. وى مثنوى‌هاى خود را با اقتباس و تضمین‌هاى مکرر از مثنوى ماندگار جلال الدین مولوى صبغۀ عرفانى بخشیده و در انواع قالب‌هاى شعرى خصوصا غزل و قصیده و ترجیع‌بند آثار منظومى در استقبال از سعدى، حافظ، هاتف، اصفهانى و قاآنى شیرازى آفریده است. اشعار عاشورایى فؤاد کرمانى از زمان خود او تاکنون مورد استفاده شیفتگان فارسى زبان ادب عاشورا و نیز ستایشگران اهل بیت عصمت و طهارت قرار گرفته و به خاطر عنایتى که این شاعر نامدار و بااخلاص آیینى به مقوله‌هاى ارزشى فرهنگ عاشورا داشته قهرا اشعار ارزشى او در دگرگونى فکرى و تغییر نگرش شعراى آیینى پس از او در ارتباط با غناى کیفى مراثى عاشورایى سهم به سزایى داشته است. وى با دستگاه‌هاى موسیقى ایرانى آشنایى داشته است و شاید به همین آشنایى باشد که در اوزان مطنطن عروضى آثار پرشورى آفریده است که دیگر شاعران کمتر پیرامون این‌گونه اوزان بلند مى‌گردند. <ref>همان،ص 21 تا 25.</ref>