ققنوس‌: پیش‌ خوانی‌ ها، نوحه‌ ها، گوشه‌ ها و مرثیه‌ ها در تعزیه‌ نواحی‌ ایران‌: تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب حاضر، بخش اندک از مجموعة گردآوریها و تحقیقاتی است که پیرامون تعزیة نواحی ایران (پیش‌خوانیها، نوحه‌ها،‌ گوشه‌ها،‌ مرثیه‌ها) به انجام رسیده است. مجموعه حاضر، علی‌رغم ثبت تعداد قابل ملاحظه‌ای از الحان و نغمات تعزیه‌ای نواحی ایران، در برابر مجموعة موسیقی آوازی موجود در تعزیه بسیار اندک است. بنابراین، گردآوری پیش رو را باید بخش ناچیزی از الحان تعزیه قلمداد نمود که پاره‌ای از موارد موضوعی موسیقی تعزیه را در بر می‌گیرد. با این همه محتوای این مجموعه سرشار از زیباییهای الحان معنوی و تعزیه‌خوانی نواحی ایران است که هر خواننده را مجذوب و هر پژوهشگر را به تأمل وا می‌دارد. اثر حاضر، ماحصل تحقیقاتی است که طی سالهای 1372 تا 1377 از شبیه‌خوانیهای هفده منطقة کشور ضبط، ثبت و طبقه‌بندی شده است. توجه اصلی این اثر معطوف به نغماتی است که از قدمت و قوام لازم برخوردارند و یا به نوعی تحت تأثیر موسیقی بومی قرار گرفته و یا عیناً از این دسته موسیقی برداشت شده‌اند. بر همین اساس نمونه‌های واحد یا متنوعی از پیش‌خوانیها (پیش آوازها) مقامها، ریزمقامها، و همچنین گوشه‌هایی از موسیقی سنتی در تعزیه که به نوعی از موسیقی به اصطلاح (مقامی)، نواحی و محلی ایران متأثرند انتخاب شده‌اند. این نوشته‌ها و گردآوریها و آثار تحقیقاتی و پژوهشی در زمینه انواع موسیقی ایران نه تنها به عنوان اسناد درجه یک از منابع فرهنگی و تاریخی قابل ارزیابی هستند، بلکه می‌توانند الگوی بسیاری از بازسازیها و تولیدات آثار و پدیده‌های صوتی جدید قرار گیرند که از این نظر مجموعه حاضر، قابل تأمل و منحصر به فرد است. مجموعة حاضر، اگرچه بیشتر با هدف ایجاد منبع صوتی از موسیقی مذهبی ایران به وجود آمده است ولی در عین حال حاکی از روند و چگونگی وام دهی و وام‌گیری و نیز آمیزش انواع موسیقیهای موجود در ایران است. بر این مبنا بخش قابل ملاحظه‌ای از تصانیف و نیز گوشه‌های نسبتاً قدیمی خاص موسیقی مذهبی و غیر مذهبی مربوط به دوران مشروطه در این مجموعه قابل ردیابی است. علاوه بر این برخی الحان گردآوری شده در این مجموعه حاکی از تأثیر انواع موسیقی جدید در تعزیه نواحی است. خواندن کتاب حاضر، برای علاقمندان به موسیقی نواحی ایران و تعزیه‌خوانی خالی از لطف نیست.