۶٬۰۷۷
ویرایش
جز (←چکیده) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==درباره کتاب== | |||
==مقدمه== | کتاب «محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران»، نمونهای موضوعی در خصوص مناسک مذهبی به خصوص محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران است که مصادیق آن از مناطق و روستاهای مختلف ایران گرفته شده است. بررسی مناسک محرم و صفر نوعی بررسی مردمشناسی دین است که به دلیل اهمیت آن در جامعه دینی اهمیت دارد. این کتاب در شش فصل که بر پایه مشاهدات و نوشتههای فرهنگیاران واحد فرهنگ مردم صدا و سیما گردآوری شده است. مطالب کتاب با یک جمعبندی مختصر به پایان میرسد؛ در بخشی از این جمعبندی آمده است: مجالس مذهبی به ویژه سوگواریها، تحت قالبهای مختلفی چون روضهخوانی، نوحهخوانی، تعزیه (شبیهخوانی) و نیز در خطابههای واعظان و سخنرانان، مقاطع برگزیدهای از زندگی امامان شیعه و اهل بیت ایشان برای مخاطبان بیان میشود. با توجه به معیار بودن سیره و منش ائمه معصومین برای شیعیان، این نقلها کارکرد اسوهسازی دارند. | ||
این وجه اجتماعی الگوگیری گروهها و تودهها از سیره جمعی اهل بیت در کارهایی چون ظلمستیزی، عدالتخواهی و نوعدوستی جلوهگر میشود. | |||
==مقدمه کتاب== | |||
از زمانی که جامعهشناسی به عنوان دانش شناخت اجتماعات بشری بسط و گسترش یافت، موضوع دین یکی از مهمترین مباحث علوم اجتماعی و بالاخص جامعهشناسی بوده است. آنچه که در تاریخ جامعهشناسی و به خصوص جامعهشناسی دین وجود دارد توجه به نقش دین در جوامع است. در کنار جامعهشناسی، دانش مردمشناسی و مردمشناسان نیز به دلیل تأکید بر جوامع قبیلهای، توجه خود را بیش از همه به دین قبیلهای و ادیان ابتدایی معطوف نمودهاند. | از زمانی که جامعهشناسی به عنوان دانش شناخت اجتماعات بشری بسط و گسترش یافت، موضوع دین یکی از مهمترین مباحث علوم اجتماعی و بالاخص جامعهشناسی بوده است. آنچه که در تاریخ جامعهشناسی و به خصوص جامعهشناسی دین وجود دارد توجه به نقش دین در جوامع است. در کنار جامعهشناسی، دانش مردمشناسی و مردمشناسان نیز به دلیل تأکید بر جوامع قبیلهای، توجه خود را بیش از همه به دین قبیلهای و ادیان ابتدایی معطوف نمودهاند. | ||
==چکیده== | ==چکیده== | ||
از سالهای دور، دهه محرم هر سال حال و هوای خاصی را در جامعه شهری و روستایی شیعیان ایجاد میکند. هرچند آیینهای عزاداری محرم چندین قرن است که به طور مدام برگزار میشوند، اما تجربهها و مطالعات و مشاهدات بالاخص در سالهای اخیر بیانگر تغییرات پیاپی این نظام آیینی است. این تغییرات آیینی و سرنوشت آنها در درون جامعه شیعی فینفسه موضوع با ارزشی برای تأملات جامعهشناختی و مردمشناختی هستند. | از سالهای دور، دهه محرم هر سال حال و هوای خاصی را در جامعه شهری و روستایی شیعیان ایجاد میکند. هرچند آیینهای عزاداری محرم چندین قرن است که به طور مدام برگزار میشوند، اما تجربهها و مطالعات و مشاهدات بالاخص در سالهای اخیر بیانگر تغییرات پیاپی این نظام آیینی است. این تغییرات آیینی و سرنوشت آنها در درون جامعه شیعی فینفسه موضوع با ارزشی برای تأملات جامعهشناختی و مردمشناختی هستند. | ||
ادغام آیینهای عزاداری با سنتهای محلی و فرهنگی جوامع شیعی، دلیل اصلی تنوع و تکثر این آیینهاست. | ادغام آیینهای عزاداری با سنتهای محلی و فرهنگی جوامع شیعی، دلیل اصلی تنوع و تکثر این آیینهاست. در جامعهای مانند ایران و تنوع خرده فرهنگهای محلی و تعدد حوزههای فرهنگی در مناطق مختلف سبب شده که گستره عظیمی از انواع آیینهای عزاداری در طی تاریخ اجتماعات شیعی ایرانی شکل بگیرند. | ||
در جامعهای مانند ایران و تنوع خرده فرهنگهای محلی و تعدد حوزههای فرهنگی در مناطق مختلف سبب شده که گستره عظیمی از انواع آیینهای عزاداری در طی تاریخ اجتماعات شیعی ایرانی شکل بگیرند. | |||
از آنجا که فرهنگ شیعی که متأثر از قیام عاشوراست با شهادتطلبی و عزاداری برای امام حسین (ع) عجین شده است، عزاداری، نمادی از احیای ارزشهای متعالی انسانی به شمار میرود؛ ارزشهایی که امام حسین (ع) و یارانش در سرزمین کربلا جان بر سر آن نهادند. از همین روست که پیامهای این واقعه عظیم، ابعاد زندگی فردی و اجتماعی شیعیان را تحت تأثیر قرار داده است. | از آنجا که فرهنگ شیعی که متأثر از قیام عاشوراست با شهادتطلبی و عزاداری برای امام حسین (ع) عجین شده است، عزاداری، نمادی از احیای ارزشهای متعالی انسانی به شمار میرود؛ ارزشهایی که امام حسین (ع) و یارانش در سرزمین کربلا جان بر سر آن نهادند. از همین روست که پیامهای این واقعه عظیم، ابعاد زندگی فردی و اجتماعی شیعیان را تحت تأثیر قرار داده است. | ||
==فصلهای کتاب== | ==فصلهای کتاب== | ||
جلوههای آیینی این واقعه را در مناطق گوناگون ایران با عناوین زیر بررسی شده است: | |||
'''فصل اول: پیشینه عزاداری ماه محرم''' | '''فصل اول: پیشینه عزاداری ماه محرم''' | ||
خط ۱۱۱: | خط ۱۰۹: | ||
در این فصل و در دو قسمت جداگانه «آیینها» و «آواهای» این ماه توصیف و تدوین شده است؛ و به «سوگواری ماه صفر در فرهنگ مردم ایران» اختصاص دارد. | در این فصل و در دو قسمت جداگانه «آیینها» و «آواهای» این ماه توصیف و تدوین شده است؛ و به «سوگواری ماه صفر در فرهنگ مردم ایران» اختصاص دارد. | ||
این ماه، ماه ورود خانواده امام حسین (ع) و بازماندگان واقعه کربلا به شام است و آنان در شام آزار بسیار دیدند و شاید به همین دلیل است که حرمت این ماه همچون ماه محرم پاس داشته میشود. مناسبتهای ماه صفر شامل: وفات پیامبر اسلام (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام رضا (ع) است. | این ماه، ماه ورود خانواده امام حسین (ع) و بازماندگان واقعه کربلا به شام است و آنان در شام آزار بسیار دیدند و شاید به همین دلیل است که حرمت این ماه همچون ماه محرم پاس داشته میشود. مناسبتهای ماه صفر شامل: وفات پیامبر اسلام (ص)، شهادت امام حسن مجتبی (ع) و شهادت امام رضا (ع) است. | ||
==منبع== | ==منبع== | ||
* [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3367680&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author سازمان اسناد رسمی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] | * [http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=3367680&pageStatus=0&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author سازمان اسناد رسمی و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران] |