یغمای جندقی
نام: میرزا رحیم تخلص: یغما تاریخ ولادت: 1196 ه.ق تاریخ وفات: 1267 ه.ق آثار: دیوان اشعار
میرزا رحیم مشهور به «ابوالحسن» و متخلص به «یغما» از شاعران بسیار مشهور قرن سیزدهم هجری است. وی در سال 1196 هجری در دهکدۀ خور بیابانک از توابع جندق متولد شد. روزگار کودکی را به سختی گذارند تا اینکه روز تصادفی مقبول طبع یکی از فرمانروایان آن سامان قرار گرفت و تحت حمایت آن فرمانروا به کسب علم و دانش پرداخت؛ تا حدی که به مقامات عالی رسید. وی مدتی به سیر و سیاحت پرداخت و سرانجام در هشتاد سالگی به زادگاه خود برگشت و چندی بعد در سال 1267 هجری در دهکدۀ خور زندگی را بدود گفت. دیوانی از وی به یادگار مانده است. این دیوان مشتمل بر غزلیات، مثنویات، قطعات و مکاتیب است و بارها به چاپ رسیده است. دیوان یغمای جندقی شامل بخش ویژه‌ای به نام بخش مرثیه و نوحه است. مراثی در دیوان وی در قالب‌های قصیده، مستزاد، مخمّس، رباعی و ترکیب‌بند سروده شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های دیوان وی بخش «نوحه» است. یغمای جندقی را می‌توان مبتکر این نوع مرثیه مذهبی دانست. یک محقق روسی در این زمینه می‌نویسد:
یغما قالب مستزاد را با فرم تصنیف‌های مردم در آمیخت و قالب تازه‌ای برای مرثیه‌سرایی آفرید که بعدها شعرای انقلابی دورۀ مشروطیت از اشکال آن استفاده کردند. همان‌طور که ادوارد براون هم اعتقاد دارد یغما مبتکر سبکی در مرثیه‌سرایی به نام «نوحه سینه‌زنی» است که بعد از او مورد استقبال دیگر شعرای مرثیه‌سرای قرار گرفت. از دیگر ویژگی مرثیه‌های وی تنوع قالب‌های شعری مورد استفادۀ شاعر است. زبان شاعر در مراثی ساده و روان است، ولی گاهی جذاب نیست.
در بخش «نوحه» شاعر سعی دارد از واژگانی بهره جوید که احساسات و عواطف مردم را تحریک کند و بستر مناسبی برای ظهور و بروز عواطف درونی ایجاد کند. کتاب شناسی: مجموعه اشعار یغمای جندقی، به تصحیح و اهتمام علی آل داوود، تهران: توس، 1367