محمد حنفیه

فرزند امیر المؤمنین«ع»و برادر سید الشهدا«ع».مادرش خوله،دختر جعفر بن قیس ملقّب به حنفیّه بود.وى از دلیر مردان شیعه و در جنگ جمل علمدار سپاه على«ع»بود.در جنگ نهروان هم حضور داشت. در مدینه مى‌زیست.هنگامى که سید الشهدا«ع»پس از امتناع از بیعت با یزید،قصد خروج از مدینه به سوى مکّه را داشت،محمد حنفیّه از کسانى بود که اصرار داشت ابا عبد الله«ع»نرود و پیشنهاد مى‌کرد دور از نیروهاى وابسته به حکومت باشد.امام نیز اصرار خویش را بر رفتن به مکّه به او گفت و در وصیتنامه‌اى خطاب به محمد حنفیّه،آن سخنان معروف خویش را(لم اخرج اشرا و لا بطرا...) نوشت. در حادثۀ کربلا،همکارى نداشت.

دهخدا مى‌نویسد:«بعد از شهادت امیر المؤمنین«ع»مانند سایر بنى هاشم گوشه‌گیر و منزوى بود.پس از یزید،مختار بن ابى عبیده او را امام خواند و به نام او بر عراق مستولى گردید.در سال 66 هجرى عبد الله بن زبیر که خود مدعى خلافت بود،وى را به بیعت و متابعت خویش،اکراه مى‌کرد و او تن در نمى‌داد...فرقۀ کیسانیّه او را امام خویش دانند و گویند به جبل رضوى زنده باشد.» وى در سال 81 در ایّام عبد الملک در مدینه از دنیا رفت و در بقیع به خاک سپرده شد.

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 407-408.