عمان سامانى: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱:

{{جعبه اطلاعات شاعر و نویسنده

| نام =~~میرزا نور اللّه~~

| نام =عمّان سامانی

| تصویر =

| تصویر =oman samani.jpg

| اندازه تصویر =

| توضیح تصویر =

| نام اصلی =

| نام اصلی =میرزا نور اللّه

| زمینه فعالیت =

| ملیت =

| ملیت =ایرانی

| تاریخ تولد =نوزدهم ذى الحجة سنه 1258 ه.ق

| محل تولد =سامان

| والدین =میرزا عبد اللّه متخلص ~~به«ذرّه»~~

| والدین =میرزا عبد اللّه متخلص به «ذرّه»

| تاریخ مرگ =دوازدهم شوال سال 1322 ه.ق

| محل مرگ =

خط ۲۸:

|نمایشنامه‌ها =

|فیلم‌نامه‌ها =

|دیوان اشعار =مثنوى آیینى ~~معراج‌نامه،مثنوى~~ عاشورایى گنجینة الاسرار و نیز مخزن الدّور و گنجینة الاسرار

|دیوان اشعار =مثنوى آیینى معراج‌نامه، مثنوى عاشورایى گنجینة الاسرار و نیز مخزن الدّور و گنجینة الاسرار

|تخلص =عمّان

|فیلم‌(های) ساخته بر اساس اثر(ها)=

خط ۴۶:

|امضا =

}}

میرزا نور اللّه عمّان سامانی ملقب به «تاج الشعراء» از شعرای به نام نیمه‌ی دوم سده‌ی سیزده و اوایل سده‌ی چهاردهم هجری به شمار می‌رود. اگرچه پدر، عمو و جدّش از شعرای سرشناس عهد ناصری بوده و همگی در ادب و عرفان دستی داشته‌اند ولی اشتهار هیچ یک به عمّان نمی‌رسد.

عمّان سامانی در شب شنبه نوزدهم ذی الحجّه سنه‌ی 1258 ه. ق. در سامان متولّد شد و در شب سه‌شنبه مطابق دوازدهم شوال 1322 قمری وفات یافت. جنازه‌ی وی را در مسجد جامع سامان به رسم امانت به خاک می‌سپارند و بعدها براساس وصیت او، جنازه‌اش را به نجف اشرف منتقل می‌سازند. سامان در حال حاضر مرکز بخش «لار» استان چهارمحال بختیاری است که در سابق جزیی از استان اصفهان به شمار می‌رفته و بعدها به صورت استان مستقلی در آمده است. سامان علیرغم محدوده‌ی کوچک خود از نظر جغرافیایی، از دیر زمان تاکنون سرزمین علم و ادب و عشق و هنر و عرفان بوده و سخنورانی را در دامن خود پرورش داده است که برای نمونه می‌توان از شعرایی چون: عمّان، دریا، قلزم، محیط، جیحون، قطره، سحاب، نیسان، خورشید، ذره، افلاکی، کیهان، دهستان، تبیان، عرفان، حشمت و سامانی نام برد.

در مورد آثاری که از عمّان سامانی باقی مانده است بایستی از: «معراج‌نامه»، «گنجینة الاسرار»، «مخزن الدرر» و دیوان او نام برد.

دیوان خطّی او در خانواده‌ی محترم ثقفی اصفهان نگهداری می‌شود و تاکنون به زیور طبع آراسته نگردیده است.

مهمترین اثر عمّان سامانی «گنجینة الاسرار» است که به سبک و شیوه و وزن «زبدة الاسرار» صفی علیشاه ساخته و پرداخته شده است و انصافا از شاهکارهای ادب شیعی به شمار می‌رود.

عمّان سامانی مسوّدات گنجینه را به سال 1305 ه. ق. در اصفهان به تشویق و ترغیب آقا سلیمان خان نامی که رییس خواجه سرایان بوده است در طول یک سال جمع‌آوری و تدوین نموده است.

در این مثنوی ماندگار، با برداشت‌های ناب عرفانی از جریان عاشورای حسینی، از حرّ، حضرت عبّاس، حضرت قاسم، حضرت علی اکبر، به میدان رفتن حضرت سیّد الشهداء و عنان‌گیری حضرت زینب و تجلّیات جمال حسینی در آیینه‌ی وجود زینبی، سفارش امام حسین (ع) در مورد حضرت سجّاد به حضرت زینب، شهادت حضرت علی اصغر و بالاخره به میدان رفتن حضرت سیّد الشهداء و جریان شهادت آن ذخیره‌ی خداوندی سخن به میان آمده است. <ref>گنجینة الاسرار، مقدمه با تلخیص، ص 20- 11.</ref>

از این حماسه‌ی ماندگار اشعاری را برگزیده و آورده‌ایم:

==زندگینامه==

نامش میرزا نور اللّه تخلص ~~شعرى‌اش«عمّان»زادگاهش سامان،و~~ ملقب ~~به«تاج~~ الشعراء» از شعراى پرآوازه و عرفانى مشرب نیمه دوم سده چهاردهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است.

نامش میرزا نور اللّه تخلص شعرى‌اش «عمّان» زادگاهش سامان، و ملقب به «تاج الشعراء» از شعراى پرآوازه و عرفانى مشرب نیمه دوم سده چهاردهم و اوایل سده چهاردهم هجرى است.

در خاندان ~~عمّان،چهره‌هاى~~ ادبى فراوانى را مى‌شناسیم که هریک در زمانه خود در میان اهل شعر و فرهنگ مطرح بوده‌اند.ولى اشتهار هیچ کدام به عمّانى نمى‌رسد.پدرش مرحوم میرزا عبد اللّه متخلص ~~به«ذرّه»مؤلّف~~ جامع ~~الانساب،جدش~~ مرحوم میرزا عبد الوهاب متخلص ~~به«قطره»،عمویش~~ مرحوم میرزا لطف اللّه متخلص ~~به«دریا»و~~ فرزندش محیط سامانى <ref>1290-1355.</ref>از چهره‌هاى سرشناس و معروف آن سامان‌اند.

در خاندان عمّان، چهره‌هاى ادبى فراوانى را مى‌شناسیم که هریک در زمانه خود در میان اهل شعر و فرهنگ مطرح بوده‌اند. ولى اشتهار هیچ کدام به عمّانى نمى‌رسد. پدرش مرحوم میرزا عبد اللّه متخلص به «ذرّه» مؤلّف جامع الانساب، جدش مرحوم میرزا عبد الوهاب متخلص به «قطره»، عمویش مرحوم میرزا لطف اللّه متخلص به «دریا» و فرزندش محیط سامانى <ref>1290-1355.</ref>از چهره‌هاى سرشناس و معروف آن سامان‌اند.

~~سامان،زادگاه عمان،سابقا~~ جزیى از استان اصفهان به شمار مى‌رفته ولى امروزه مرکز بخش لار <ref>رار.</ref>استان چهارمحال و بختیارى است.این استان همان گونه که از اسمش پیدا است داراى ~~چهار محال~~ مى‌باشد:~~لار،کیار،گندمان~~ و میزدج.

سامان، زادگاه عمان، سابقا جزیى از استان اصفهان به شمار مى‌رفته ولى امروزه مرکز بخش لار <ref>رار.</ref>استان چهارمحال و بختیارى است. این استان همان گونه که از اسمش پیدا است داراى چهارمحال مى‌باشد: لار، کیار، گندمان و میزدج.

اهالى لار بدون آن‌که لهجه خاص آذرى داشته باشند به دو زبان ترکى و فارسى صحبت مى‌کنند و شعراى این خطه نیز اغلب ~~ذو اللسانین‌اند~~.

اهالى لار بدون آن‌که لهجه خاص آذرى داشته باشند به دو زبان ترکى و فارسى صحبت مى‌کنند و شعراى این خطه نیز اغلب ذواللسانین‌اند.

سامان على‌رغم محدوده کوچکى که از نظر جغرافیایى دارد از دیرزمان تاکنون مرکز علم و ادب و هنر و عرفان بوده و سخنوران بزرگى را در دامن خود پرورش داده است از قبیل:

~~عمان،دریا،قطره،محیط،قلزم،جیحون،سحاب،نیسان،خورشید،ذرّه،افلاکى،کیهان، دهقان،تبیان،عرفان~~ و حشمت.

عمان، دریا، قطره، محیط، قلزم، جیحون، سحاب، نیسان، خورشید، ذرّه، افلاکى، کیهان، دهقان، تبیان، عرفان و حشمت.

عمان سامانى از اعضاى اصلى انجمن ابو الفقراى اصفهان به شمار مى‌رفته که همه هفته در روزهاى جمعه به ریاست ملا محمد باقر فرزند محمد تقى کزى اصفهانى معروف به «ابو ~~الفقراء»تشکیل~~ مى‌شده و تا سنه 1286 ه.ق-که در تاریخ فوت ابو الفقراء است-به حیات ادبى خود زیر نظر این مرد ادیب و عارف ادامه داده است.قصیده انجمنیّه عمان سامانى که حاوى 58 بیت است 34 بیت آن در معرفى و تعریف این انجمن و شعراى عضو آن سروده شده و نمایانگر اهمیتى است که در آن مقطع زمانى از نظر ادبى داشته است.عمان سامانى در این قصیده از:~~ابو الفقراء،مسکین،پرتو،افسر،عنقا،سرگشته؛آشفته،فرّخ،ساغر،پروین، دهقان،شعرى،و~~ جوزا به نیکى و بزرگى یاد مى‌کند.

عمان سامانى از اعضاى اصلى انجمن ابو الفقراى اصفهان به شمار مى‌رفته که همه هفته در روزهاى جمعه به ریاست ملا محمد باقر فرزند محمد تقى کزى اصفهانى معروف به «ابو الفقراء» تشکیل مى‌شده و تا سنه 1286 ه.ق -که در تاریخ فوت ابو الفقراء است- به حیات ادبى خود زیر نظر این مرد ادیب و عارف ادامه داده است. قصیده انجمنیّه عمان سامانى که حاوى 58 بیت است 34 بیت آن در معرفى و تعریف این انجمن و شعراى عضو آن سروده شده و نمایانگر اهمیتى است که در آن مقطع زمانى از نظر ادبى داشته است. عمان سامانى در این قصیده از: ابوالفقراء، مسکین، پرتو، افسر، عنقا، سرگشته؛ آشفته، فرّخ، ساغر، پروین، دهقان، شعرى، و جوزا به نیکى و بزرگى یاد مى‌کند.

پس از درگذشت ابو الفقراء،جلسات انجمن ادبى اصفهان در منزل ملک الشعراء <ref>عنقا.</ref> تشکیل مى‌شده و قصیده انجمنیۀ حاج محمد کاظم قالب‌تراش اصفهانى متخلص به ~~«چاووش»و~~ به ~~روایتى«خاموش»،دلیلى~~ بر اثبات این مدّعا است.این قصیده که به شیوه «براعت ~~استهلال»سروده شده،اسامى~~ شعراى عضو انجمن ادبى عنقا <ref>1308-1260.</ref>را در بر دارد و عمان سامانى یکى از آنهاست:

پس از درگذشت ابو الفقراء،جلسات انجمن ادبى اصفهان در منزل ملک الشعراء <ref>عنقا.</ref> تشکیل مى‌شده و قصیده انجمنیۀ حاج محمد کاظم قالب‌تراش اصفهانى متخلص به «چاووش» و به روایتى «خاموش»، دلیلى بر اثبات این مدّعا است. این قصیده که به شیوه «براعت استهلال» سروده شده، اسامى شعراى عضو انجمن ادبى عنقا <ref>1308 -1260.</ref>را در بر دارد و عمان سامانى یکى از آنهاست:

{{ب| ز هجر یار تو را دیده ~~رود«جیحون»شد~~ | به بحر طبع گهرزا چو ~~بحر«عمّان»باش~~ }}

{{ب| ز هجر یار تو را دیده رود «جیحون» شد | به بحر طبع گهرزا چو بحر «عمّان» باش }}

مرحوم استاد فرزانه همائى <ref>سنا.</ref>در مقدمه دیوان طرب نگاشته‌اند:

خط ۹۴:

خط ۱۱۲:

عمان سامانى منظومه گنجینه خود را به سال 1305 ه.ق در اصفهان به تشویق و ترغیب آقا سلیمان خان-که از او به عنوان«رییس خواجه‌سرایان»نام مى‌برد-در طول یک سال آفریده است.با در نظر گرفتن سال تولد او <ref>1258 ه.ق. </ref>نتیجه مى‌گیریم که عمان سامانى به هنگام آفرینش این اثر ماندگار <ref>در سال 1345 ش که در مشهد مقدس به زیارت یکى از مردان خدا نایل آمدم امر فرمودند تا با مقابله نسخه‌هاى چاپى گنجینه و تصحیح و تنفیح آنها نسخه قابل استفاده‌اى از آن در اختیار شیفتگان ادب شیعى قرار دهم و خداى را سپاسگزارم که در همان سال به انجام این خدمت ناچیز توفیق یافتم و گنجینة الاسرار را با غزلیات وحدت کرمانشاهى به دست چاپ سپردم که از همان آغاز با اقبال بى‌سابقه ادب‌دوستان قرار گرفت و چاپهاى متعددى از آن تا به امروز به بازار کتاب عرضه شده است. هجدهمین چاپ آن توسط شرکت چاپ و انتشارات اسوه در پنج هزار نسخه صورت گرفت که هم اکنون نسخه‌اى از آن در بازار موجود نیست و ناشران بسیارى آمادگى خود را براى چاپهاى بعدى آن اعلام داشته‌اند که به یارى خداوند با تجدید نظر کامل و اضافات بار دیگر به دست چاپ سپرده خواهد شد.</ref>47 و 48 ساله بوده و حدود هفده سال پس از آن نیز در قید حیات بوده است.

{{ب| گوید او چون باده خواران الست‌|هریک اندر وقت خود گشتند مست }}

{{ب| ز انبیا و اولیا، از خاص و عام‌|عهد هریک شد به عهد خود تمام }}

{{ب| آنکه بد منظور ساقی، مست شد|و آنکه دل از دست برد، از دست شد }}

{{ب| زجر و سازش متّحد شد، درد و صبر|نور و ظلمت متّفق شد، ماه و ابر }}

{{ب| عیش و غم مدغم <ref>مدغم شدن: درهم شدن.</ref> شد و تریاق و زهر|مهر و کین توأم شد و اشفاق <ref>اشفاق: محبت.</ref> و قهر <ref>قهر: عداوت.</ref> }}

{{ب| ناز معشوق و نیاز عاشقی‌|جور عذرا و رضای وامقی <ref>عذرا و وامق: دو دلداده. عذرا نام معشوقه وامق است که کنیزکی بود در زمان اسکندر ذو القرنین.</ref> }}

{{ب| گفت: اینک آمدم من ای کیا! <ref> کیا: پادشاه بزرگ.</ref> |گفت: از جان آرزومندم، بیا! }}

{{ب| محرمانِ رازِ خود را خواند، پیش‌|جمله را بنشاند، پیرامون خویش }}

{{ب| گوشه چشمی می‌نماید گاه‌گاه‌|سوی مستان می‌کند، خوش‌خوش نگاه <ref> گنجینة الاسرار؛ ص 73- 79 گزینش اشعار.</ref> }}

{{ب| سرّی اندر گوش هریک، باز گفت‌|باز گفت: این راز را باید نهفت! }}

{{ب| این وصیّت کرد با اصحاب خویش‌|تا به کلّی پرده برگیرد ز پیش }}

{{ب| اول این آیینه از من یافت زنگ‌|من نخست انداختم بر جام، سنگ }}

{{ب| پاسخش را از دو مرجان ریخت، دُرّ|گفت: «احسنت انت فی الدّارین حرّ» <ref>آفرین بر تو که در هر دو سرای آزاد مردی.</ref> }}

{{ب| قصد جانان کرد و جان بر باد داد|رسم آزادی به مردان، یاد داد <ref> گنجینة الاسرار؛ ص 85- 89.</ref> }}

{{ب| باز دل افراشت از مستی علم‌|شد سپهدار علم، <ref>منظور حضرت ابا الفضل (ع) است.</ref> جَفّ القلم <ref>جفّ القلم: خشک شد قلم. کنایه از این است که اسرار را نباید ابراز کرد و بایستی دم در کشید.</ref> }}

{{ب| گشته با شور حسینی، نغمه‌گر|کسوت عباسیان، <ref>لباس عباسیان به رنگ سیاه بود.</ref> کرده به بر }}

{{ب| چرخ ز استسقای آبش در طپش‌|برده او بر چرخ بانگ العطش <ref>کنایه از عطش زیاد و تشنگی خارق‌العاده‌ای عالم هستی نسبت به آن چشمه‌ی حیات‌بخش است. در حالی که به

ظاهر بانگ العطش او به چرخ می‌رسید!</ref> }}

{{ب| نیست صاحب همّتی در نشأتین <ref>کنایه از دنیا و آخرت است.</ref> |هم قدم عبّاس را، بعد از حسین }}

{{ب| روز عاشورا به چشم پر ز خون‌|مشک بر دوش آمد از شطّ چون برون }}

{{ب| اشک چندان ریخت بر وی چشم مشک‌|تا که چشم مشک، خالی شد ز اشک! }}

{{ب| هستیش را دست از مستی فشاند|جز حسین اندر میان، چیزی نماند <ref> گنجینة الاسرار؛ ص 94- 101 گزینش اشعار.</ref> }}

{{ب| کای پدر جان! همرهان بستند بار|ماند بار افتاده اندر رهگذار }}

{{ب| کرده‌یی از حق، تجلّی ای پسر|زین تجلّی، فتنه‌ها داری به سر }}

{{ب| بیش از این بابا! دلم را خون مکن‌|زاده‌ی لیلی، مرا مجنون مکن }}

{{ب| حایل <ref>حایل: جلوگیر، مانع.</ref> ره، مانع مقصد مشو|بر سر راه محبت، سد مشو }}

{{ب| «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا»|بعد از آن، «مِمَّا تُحِبُّونَ» گوید او <ref> اشاره است به آیه 92 از سوره آل عمران. شما هرگز به مقام نیکوکاران و خاصّان خدا نخواهید رسید مگر از آنچه دوست می‌دارید در راه خدا انفاق کنید.</ref> }}

{{ب| آن حجاب از پیش چون دور افکنی‌|من تو هستم در حقیقت، تو منی }}

{{ب| پس برفت آن غیرت خورشید و ماه‌|همچو نور از چشم و جان از جسم شاه }}

{{ب| مست گشت از ضربت تیغ و سنان‌|بی‌خودی‌ها کرد و داد از کف عنان }}

{{ب| کای پدر جان، ار عطش افسرده‌ام‌|می ندانم زنده‌ام یا مرده‌ام! }}

{{ب| این عطش رمزست و عارف، واقف است‌|سرّ حق‌ست این و عشقش کاشف‌ست }}

{{ب| دید شاه دین که سلطان هدی‌ست‌|اکبر خود را که لبریز از خداست }}

{{ب| هرکه را اسرار حق آموختند|مُهر کردند و دهانش دوختند <ref> گنجینة الاسرار؛ ص 11- 125، گزینش اشعار.</ref> }}

{{ب| چونکه خود را یکه و تنها بدید|خویشتن را دور از آن تن‌ها بدید }}

{{ب| رو به کوی دوست، منهاج <ref>منهاج: طریقه‌ی مستقیم.</ref> من است‌|دیده وا کن وقت معراج من است }}

{{ب| بُد به شب معراج آن گیتی‌فروز <ref> اشاره است به معراج رسول اللّه (ص) در لیلة الاسری.</ref> |ای عجب معراج من باشد به روز! }}

{{ب| پس به چالاکی به پشت زین نشست‌|این بگفت و برد سوی تیغ، دست }}

{{ب| کای مُشَعْشَع ذو الفقار دل شکاف‌|مدتی شد تا که ماندی در غلاف }}

{{ب| من کنم زنگ از تو پاک ای تابناک‌|کن تو این آیینه را از زنگ، پاک }}

{{ب| من تو را صیقل دهم از آگهی‌|تا تو آن آیینه را صیقل دهی <ref>گنجینة الاسرار؛ ص 126- 129.</ref> }}

{{ب| پس ز جان بر خواهر استقبال کرد|تا رخش بوسد، الف را دال کرد <ref>کنایه از خم کردن قامت است.</ref> }}

{{ب| با تو هستم جان خواهر، همسفر|تو به پا این راه کوبی، من به سر }}

{{ب| خانه سوزان را تو صاحب خانه باش‌|با زنان در همرهی، مردانه باش }}

{{ب| گوش عشق، آری زبان خواهد ز عشق‌|فهم عشق آری بیان خواهد ز عشق }}

{{ب| ای سخن‌گو، لحظه‌ای خاموش باش‌|ای زبان، از پای تا سرگوش باش }}

{{ب| عشق را، از یک مشیمه <ref>مشیمه: بچه‌دان، پرده‌ای که کودک قبل از به دنیا آمدن در آن قرار دارد.</ref> زاده‌ایم‌|لب به یک پستان غم بنهاده‌ایم }}

{{ب| تا کنیم این راه را مستانه طی‌|هر دو از یک جام خوردستیم می }}

{{ب| حالتی زین به، برای سیر نیست‌|خودنمایی کن در اینجا غیر نیست }}

{{ب| معنی اندر لوح صورت، نقش بست‌|آن چه از جان خاست اندر دل نشست }}

{{ب| شد عیان در طور جانش رایتی‌|خَرَّ موسی صَعقاً <ref> اشاره است به آیه‌ی 143 سوره‌ی اعراف: «وَ لَمَّا جاءَ مُوسی لِمِیقاتِنا وَ کَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِّ أَرِنِی أَنْظُرْ إِلَیْکَ قالَ لَنْ تَرانِی وَ لکِنِ انْظُرْ إِلَی الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَکانَهُ فَسَوْفَ تَرانِی فَلَمَّا تَجَلَّی رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَکًّا وَ خَرَّ مُوسی صَعِقاً فَلَمَّا أَفاقَ قالَ سُبْحانَکَ تُبْتُ إِلَیْکَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ.» چون موسی با هفتاد نفر از قومش به وعده‌گاه ما آمد و خدا با وی سخن گفت، عرض کرد: خدایا خود را به من آشکار بنما که تو را مشاهده کنم. خدا فرمود: هرگز مرا نخواهی دید و لیکن به کوه بنگر اگر آن به جای خود برقرار تواند ماند تو نیز مرا خواهی دید. پس نور حق به کوه تجلّی کرد کوه را متلاشی ساخت و موسی بیهوش افتاد سپس که به هوش آمد عرض کرد: خدایا تو منزّهی، به درگاه تو توبه کردم و منم نخستین ایمان آورندگان.</ref> ز آن آیتی }}

{{ب| دید شه لب را به دندان می‌گزد|کز تو این جا پرده‌داری می‌سزد }}

{{ب| سایه‌سان بر پای آن پاک اوفتاد|صیحه‌زن غش کرد و بر خاک اوفتاد }}

{{ب| گفت‌وگو کردند با هم متّصل‌|این به آن و آن به این، از راه دل }}

{{ب| دیگر اینجا گفت‌وگو را راه نیست‌|پرده افکندند و کس را راه نیست <ref>گنجینة الاسرار؛ ص 130- 137.</ref> }}

{{ب| در فکن آن آب عشرت را به جام‌|بیش از این مپسند ما را تشنه کام }}

{{ب| تا برآرند این گدایان سلوک‌|پای کوبان نعره‌ی «أین الملوک» <ref>شهریاران کجایند تا دولت گدایان حضرت سلطان عشق را ببینند؟.</ref> }}

{{ب| تا بدانند آن امام خوش خصال‌|پا چسان هِشت اندر آن دار الوصال }}

{{ب| پشت سر، بر سینه و بر سر زنان‌|بی‌پدر طفلان و بی‌شوهر، زنان }}

{{ب| انقلاب و محنت و تاب و طپش‌|التهاب و زحمت و جوع <ref>جوع: گرسنگی.</ref> و عطش }}

{{ب| ریخت بر خاک از جلادت خون شرک‌|شست ز آب وحدت از دین رنگ و چرک }}

{{ب| دارم از حق بر تو ای فرّخ امام‌|هم سلام و هم تحیّت، هم پیام }}

{{ب| گوید ای جان، حضرتِ جان آفرین‌|مرا ترا بر جسم و بر جان، آفرین }}

{{ب| گرچه تو محرم به صاحبخانه‌یی‌|لیک تا اندازه‌یی، بیگانه‌یی! }}

{{ب| بی‌حجاب اینک هم آغوش من‌ست‌|بی‌تو، رازش جمله در گوش من‌ست }}

{{ب| از میان رفت آن منی و آن تویی‌|شد یکی مقصود و بیرون شد دویی }}

{{ب| با وضویی از دل و جان شسته دست‌|چار تکبیری بزد بر هرچه هست <ref> کنایه از اینکه دست از همگان شست.</ref> }}

{{ب| بر حکیم از آن قعود و آن قیام‌|حل نمود اشکال خَرق و التیام }}

{{ب| و آن سپاه ظلم و آن احزاب جور|چون شیاطین مر نمازی را، بدور }}

{{ب| تیر بر بالای تیر بیدریغ‌|نیزه بعد از نیزه، تیغ از بعد تیغ }}

{{ب| ز آستین، غیرت برون آورد دست‌|صفحه را شست و قلم را، سر شکست <ref>گنجینة الاسرار؛ ص 148- 167، گزینش اشعار.</ref> }}

گنجینۀ عمان،یک اثر برگزیده است و انتخاب قسمت‌هایى از این منظومه ماندگار عاشورایى امرى بس دشوار مى‌نماید با این همه براى رعایت شیوه‌اى که در تنظیم این تذکره به کار رفته به نقل قسمت‌هایى از آن بسنده مى‌کنیم:

خط ۱۰۱:

خط ۵۵۳:

{{ب| این که گوید از لب من راز کیست؟ | بنگرید این صاحب آواز کیست؟ }}

{{ب| در من این سان خودنمایى مى‌کند | ادّعاى آشنایى مى‌کند <ref>گنجینة الاسرار عمان سامانى و غزلیات وحدت ~~کرمانشاهى،به~~ اهتمام محمد على مجاهدى(انتشارات اسوه، ~~تهران،1370~~)،ص 38.</ref> }}

{{ب| در من این سان خودنمایى مى‌کند | ادّعاى آشنایى مى‌کند <ref>گنجینة الاسرار عمان سامانى و غزلیات وحدت کرمانشاهى، به اهتمام محمد على مجاهدى(انتشارات اسوه، تهران، 1370)، ص 38.</ref> }}

خط ۱۰۷:

خط ۵۵۹:

{{ب| پس ندا داد او-نه پنهان-برملا | کالصّلا اى باده‌خواران الصّلا! <ref>~~همان،ص~~ 42</ref> ... }}

{{ب| پس ندا داد او-نه پنهان-برملا | کالصّلا اى باده‌خواران الصّلا! <ref>همان، ص 42</ref> ... }}

خط ۱۴۱:

خط ۵۹۳:

{{ب| دیگر از ساقى نشان باقى نبود | ز آن‌که آن میخواره جز ساقى نبود }}

{{ب| خود به معنى باده بود و جام بود | گر به صورت رند دُردآشام بود <ref>~~همان،ص~~ 45-50.</ref> ... }}

{{ب| خود به معنى باده بود و جام بود | گر به صورت رند دُردآشام بود <ref>همان، ص 45-50.</ref> ... }}

خط ۱۸۷:

خط ۶۳۹:

{{ب| کاین خمار آن باده را بُد در قفا | هان و هان آن وعده را باید وفا }}

{{ب| گوشه چشمى مى‌نماید گاه گاه | سوى مستان مى‌کند خوش خوش نگاه <ref>~~همان،ص~~ 77 و 78</ref> ... }}

{{ب| گوشه چشمى مى‌نماید گاه گاه | سوى مستان مى‌کند خوش خوش نگاه <ref>همان، ص 77 و 78</ref> ... }}

{{ب| سرّى اندر گوش هریک باز گفت | باز گفت:این راز را باید نهفت }}

خط ۲۱۳:

خط ۶۶۵:

{{ب| در فناى من شما هم باقى‌اید | مژده‌اى مستان که مست ساقى‌اید <ref>~~همان،ص~~ 85 و 86</ref> ... }}

{{ب| در فناى من شما هم باقى‌اید | مژده‌اى مستان که مست ساقى‌اید <ref>همان، ص 85 و 86</ref> ... }}

{{ب| لب چو بربست آن شه دلدادگان | (حُر)ز جا جست آن سرِ آزادگان }}

خط ۲۲۷:

خط ۶۷۹:

{{ب| پاسخش را از دو مرجان ریخت دُر | گفت:احسنت انتَ فى الدّارین حر }}

{{ب| قصد جانان کرد و جان بر باد داد | رسم آزادى به مردان یاد داد <ref>~~همان،ص~~ 88 و 89.</ref> ... }}

{{ب| قصد جانان کرد و جان بر باد داد | رسم آزادى به مردان یاد داد <ref>همان، ص 88 و 89.</ref> ... }}

===در جانبازى حضرت عباس(ع)===

خط ۲۵۳:

خط ۷۰۵:

{{ب| آب آرى سوى بحر موج‌خیز | پیش ازین آبت مریز آبت بریز <ref>~~همان،ص~~ 94 و 95</ref> ... }}

{{ب| آب آرى سوى بحر موج‌خیز | پیش ازین آبت مریز آبت بریز <ref>همان، ص 94 و 95</ref> ... }}

خط ۲۸۱:

خط ۷۳۳:

{{ب| هستى‌اش را دست از مستى فشاند | جز حسین اندر میان چیزى نماند <ref>~~همان،ص~~ 100 و 101</ref> ... }}

{{ب| هستى‌اش را دست از مستى فشاند | جز حسین اندر میان چیزى نماند <ref>همان، ص 100 و 101</ref> ... }}

===در جانبازى حضرت على اکبر(ع)===

خط ۳۲۵:

خط ۷۷۷:

{{ب| دیر شد هنگام رفتن اى پدر | رخصتى گر هست بارى زودتر <ref>~~همان،ص~~ 110 و 111 و 112</ref> ... }}

{{ب| دیر شد هنگام رفتن اى پدر | رخصتى گر هست بارى زودتر <ref>همان، ص 110 و 111 و 112</ref> ... }}

{{ب| در جواب از تنگ شکر قند ریخت | شکرّ از لب‌هاى شکر خند ریخت }}

خط ۳۳۹:

خط ۷۹۱:

{{ب| گه دلم پیش تو گاهى پیش اوست | رو که در یک دل نمى‌گنجد دو دوست <ref>~~همان،ص~~ 113 و 114</ref> ... }}

{{ب| گه دلم پیش تو گاهى پیش اوست | رو که در یک دل نمى‌گنجد دو دوست <ref>همان، ص 113 و 114</ref> ... }}

خط ۳۴۷:

خط ۷۹۹:

{{ب| مژده دارى احتیاج تیر نیست | پیش ابروى کجت شمشیر چیست؟ <ref>~~همان،ص~~ 116</ref> ... }}

{{ب| مژده دارى احتیاج تیر نیست | پیش ابروى کجت شمشیر چیست؟ <ref>همان، ص 116</ref> ... }}

خط ۳۵۳:

خط ۸۰۵:

{{ب| شوق این غم از پى آن شادى‌ست | این خرابى بهر آن آبادى‌ست <ref>~~همان،ص~~ 116 و 117</ref> ... }}

{{ب| شوق این غم از پى آن شادى‌ست | این خرابى بهر آن آبادى‌ست <ref>همان، ص 116 و 117</ref> ... }}

خط ۳۶۷:

خط ۸۱۹:

{{ب| بازویت را رنجه گشتن شرط نیست | با قضا هم پنجه گشتن شرط نیست }}

{{ب| بوسه زن بر حنجر خنجرکشان | تیر کآید گیر و در پهلو نشان <ref>~~همان،ص~~ 118</ref> ... }}

{{ب| بوسه زن بر حنجر خنجرکشان | تیر کآید گیر و در پهلو نشان <ref>همان، ص 118</ref> ... }}

خط ۳۹۱:

خط ۸۴۳:

{{ب| «هر کرا اسرار حق آموختند» | «مهر کردند و دهانش دوختند» <ref>~~همان،ص~~ 124 و 125.</ref> }}

{{ب| «هر کرا اسرار حق آموختند» | «مهر کردند و دهانش دوختند» <ref>همان، ص 124 و 125.</ref> }}

خط ۴۱۲:

خط ۸۶۴:

{{ب| زن مگو خاک درش نقش جبین | زن مگو دست خدا در آستین <ref>~~همان،ص~~ 130 و 131</ref> ... }}

{{ب| زن مگو خاک درش نقش جبین | زن مگو دست خدا در آستین <ref>همان، ص 130 و 131</ref> ... }}

{{ب| پس ز جان بر خواهر استقبال کرد | تا رخش بوسد الف را دال کرد }}

خط ۴۵۰:

خط ۹۰۲:

{{ب| تو شهادت جستى‌اى سبط رسول | من اسیرى را به جان کردم قبول <ref>~~همان،ص~~ 132 تا 134</ref> ... }}

{{ب| تو شهادت جستى‌اى سبط رسول | من اسیرى را به جان کردم قبول <ref>همان، ص 132 تا 134</ref> ... }}

خط ۴۶۴:

خط ۹۱۶:

{{ب| طلعت جان را به چشم جسم دید | در سراپاى مسمىّ اسم دید... <ref>~~همان،ص~~ 136.</ref> }}

{{ب| طلعت جان را به چشم جسم دید | در سراپاى مسمىّ اسم دید... <ref>همان، ص 136.</ref> }}

خط ۴۸۶:

خط ۹۳۸:

{{ب| دیگر اینجا گفتگو را راه نیست | پرده افکندند و کس آگاه نیست <ref>~~همان،ص~~ 136 و 137.</ref> }}

{{ب| دیگر اینجا گفتگو را راه نیست | پرده افکندند و کس آگاه نیست <ref>همان، ص 136 و 137.</ref> }}

==منابع==

محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 434-446.

* دانشنامه‌ی شعر عاشورایی، محمدزاده، ج‌ 2، ص: 1005-1013.

* محمد علی مجاهدی، کاروان شعر عاشورا،زمزم هدایت، ج1، ص 434-446.

==پی نوشت==

~~[[رده:افراد]]~~

~~[[رده:در سده‌های نخستین]]~~

~~[[رده:مؤلفین]]~~

[[رده:شاعران]]

عمان سامانى: تفاوت میان نسخه‌ها

منوی ناوبری

جستجو