رجز: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند.«رجز،نام یکى از بحور شع...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند. | '''رجز'''، شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند. | ||
در | == مفهوم == | ||
رجز، نام یکى از بحور شعرى عربى است که نوعى تحرّک و روانى در آن است. در گذشته و دوران جاهلیّت، از این وزن شعر، بیشتر در اشعارى که جنبۀ مبارزه، دشنام یا تفاخر داشته استفاده مى‌شده است. به کارگیرى این وزن و آهنگ در شعرهاى حماسى که مبارزان در میدانهاى جنگ مى‌خواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گویند. معمولا رجز، ابیاتى کوتاه داشته و بصورت ارتجالى در میدان سروده مى‌شده‌است. از این رو گاهى هم خطاهاى دستورى و ادبى دارد.<ref>دائرة المعارف الاسلامیه،ج ۱۰،ص ۵۰ به بعد(نقل به تلخیص).</ref> | |||
بیشتر افراد،هنگام رجز خواندن در میدان مبارزه، اشعار شعراى عرب را که با حال و وضع آنان مطابق بود مى‌خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، فى البدیهه در وصف و معرّفى خویش شعر مى‌سرود و نام خود و پدر و قبیله و سوابق دلیریهاى خود و قبیله‌اش را در آن بیان مى‌کرد.رجز،هم براى تقویت نیرو و روحیّۀ خود بود،هم براى ترساندن رقیب. | |||
که | رجز، سرود نظامى رایج در آن دوره‌ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ،آن را مى‌خواندند و به شجاعت و قهرمانیهاى خویش مى‌بالیدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهدید مى‌کردند.رجز در آن میدانهاى نبرد،مانند یک سلاح پیکار مؤثّر بود و رزم‌آوران همانگونه که بر شمشیرها و تیرها و نیزه‌ها اعتماد مى‌کردند،بر رجزهاى خود نیز تکیه مى‌کردند.<ref>حیاة الإمام الحسین،ج 3،ص 155.</ref> | ||
== جزرهای عاشورایی == | |||
در [[کربلا]] نیز،[[حسین بن علی|حسین بن على(ع)]] و فرزندان و برادران و یارانش در میدانهاى نبرد،رجز مى‌خواندند.رجزهایى که اصحاب امام روز [[عاشورا]] مى‌خواندند، نمایانگر عقیده و هدفى که در راه آن از [[شهادت]] استقبال مى‌کردند و انگیزۀ جهادشان بود، که در چه راهى و براى چه هدفى است و نشان دهندۀ یقین، ثبات قدم، آگاهى و بصیرتشان بود. مثلا حضرت [[عباس ابن علی(ع)|اباالفضل(ع)]]، گفته است: « و اللّه ان قطعتموا یمینى، انّى احامى ابدا عن دینى» | |||
که گویاى حمایت از آیین است. | |||
[[قاسم بن حسن (ع)|قاسم بن حسن(ع)]] رجز مى‌خواند که: «ان تنکرونى فانا ابن الحسن...».عمرو بن جناده رجز مى‌خواند: | |||
{{ب| امیرى حسین و نعم الأمیر | سرور فؤاد البشیر النذیر... }} | |||
على اکبر«ع»مى‌خواند: « انا علىّ بن الحسین بن على، نحن و بیت الله اولى بالنّبى، تالله لا یحکم فینا ابن الدّعى، اضرب بالسیف احامى عن ابى» | |||
یا خود | ضرب، غلام هاشمى عربى یا خود [[حسین بن علی|اباعبدالله الحسین(ع)]] رجزهاى متعدّدى دارد، از جمله: | ||
{{ب| القتل اولى من رکوب العار | و العار اولى من دخول النّار }} | {{ب| القتل اولى من رکوب العار | و العار اولى من دخول النّار }} | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۹: | ||
{{ب| احمى عیالات ابى | امضى على دین النّبى }} | {{ب| احمى عیالات ابى | امضى على دین النّبى }} | ||
که همه و همه،سرشار از روحیّۀ بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است. <ref>رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب،در کتابهاى تاریخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک:بحار الأنوار، ج | که همه و همه،سرشار از روحیّۀ بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است. <ref>رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب،در کتابهاى تاریخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک:بحار الأنوار، ج ۴۵،ص ۱۳ به بعد،مناقب،ج ۴،ص ۱۰۰ به بعد.در همین مجموعه نیز،رجزهاى برخى از شهداى کربلا،ذیل معرفى خودشان آورده شده است.دربارۀ رجز،بحثى در«الأغانى»ابو الفرج اصفهانى است،ج ۱۸،ص ۱۶۴).</ref> | ||
== منبع == | |||
* جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۸۴-۱۸۵. | |||
== پی‌نوشت == | |||
<references /> | |||
نسخهٔ ۸ سپتامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۰۵
رجز، شعرهاى حماسى که جنگاوران در میدانهاى نبرد مى‌خوانند.
مفهوم
رجز، نام یکى از بحور شعرى عربى است که نوعى تحرّک و روانى در آن است. در گذشته و دوران جاهلیّت، از این وزن شعر، بیشتر در اشعارى که جنبۀ مبارزه، دشنام یا تفاخر داشته استفاده مى‌شده است. به کارگیرى این وزن و آهنگ در شعرهاى حماسى که مبارزان در میدانهاى جنگ مى‌خواندند، سبب شده که به آن اشعار، رجز گویند. معمولا رجز، ابیاتى کوتاه داشته و بصورت ارتجالى در میدان سروده مى‌شده‌است. از این رو گاهى هم خطاهاى دستورى و ادبى دارد.[۱]
بیشتر افراد،هنگام رجز خواندن در میدان مبارزه، اشعار شعراى عرب را که با حال و وضع آنان مطابق بود مى‌خواندند و اگر خود جنگجو طبع شعر داشت، فى البدیهه در وصف و معرّفى خویش شعر مى‌سرود و نام خود و پدر و قبیله و سوابق دلیریهاى خود و قبیله‌اش را در آن بیان مى‌کرد.رجز،هم براى تقویت نیرو و روحیّۀ خود بود،هم براى ترساندن رقیب.
رجز، سرود نظامى رایج در آن دوره‌ها بود که جنگاوران در اثناء جنگ،آن را مى‌خواندند و به شجاعت و قهرمانیهاى خویش مى‌بالیدند و دشمنانشان را به کشتن و تار و مار کردن تهدید مى‌کردند.رجز در آن میدانهاى نبرد،مانند یک سلاح پیکار مؤثّر بود و رزم‌آوران همانگونه که بر شمشیرها و تیرها و نیزه‌ها اعتماد مى‌کردند،بر رجزهاى خود نیز تکیه مى‌کردند.[۲]
جزرهای عاشورایی
در کربلا نیز،حسین بن على(ع) و فرزندان و برادران و یارانش در میدانهاى نبرد،رجز مى‌خواندند.رجزهایى که اصحاب امام روز عاشورا مى‌خواندند، نمایانگر عقیده و هدفى که در راه آن از شهادت استقبال مى‌کردند و انگیزۀ جهادشان بود، که در چه راهى و براى چه هدفى است و نشان دهندۀ یقین، ثبات قدم، آگاهى و بصیرتشان بود. مثلا حضرت اباالفضل(ع)، گفته است: « و اللّه ان قطعتموا یمینى، انّى احامى ابدا عن دینى»
که گویاى حمایت از آیین است.
قاسم بن حسن(ع) رجز مى‌خواند که: «ان تنکرونى فانا ابن الحسن...».عمرو بن جناده رجز مى‌خواند:
امیرى حسین و نعم الأمیر سرور فؤاد البشیر النذیر...
على اکبر«ع»مى‌خواند: « انا علىّ بن الحسین بن على، نحن و بیت الله اولى بالنّبى، تالله لا یحکم فینا ابن الدّعى، اضرب بالسیف احامى عن ابى»
ضرب، غلام هاشمى عربى یا خود اباعبدالله الحسین(ع) رجزهاى متعدّدى دارد، از جمله:
القتل اولى من رکوب العار و العار اولى من دخول النّار
یا این رجز که:
انا الحسین بن علىّ آلیت ان لا انثنى احمى عیالات ابى امضى على دین النّبى
که همه و همه،سرشار از روحیّۀ بالا و انگیزه‌هاى والا و دلیرى و ثبات و پایدارى شجاعانه است. [۳]
منبع
- جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج۱، ص ۱۸۴-۱۸۵.
پی‌نوشت
- ↑ دائرة المعارف الاسلامیه،ج ۱۰،ص ۵۰ به بعد(نقل به تلخیص).
- ↑ حیاة الإمام الحسین،ج 3،ص 155.
- ↑ رجزهاى امام و فرزندان و اصحاب،در کتابهاى تاریخ و مقتل بطور مبسوط آمده است.از جمله ر.ک:بحار الأنوار، ج ۴۵،ص ۱۳ به بعد،مناقب،ج ۴،ص ۱۰۰ به بعد.در همین مجموعه نیز،رجزهاى برخى از شهداى کربلا،ذیل معرفى خودشان آورده شده است.دربارۀ رجز،بحثى در«الأغانى»ابو الفرج اصفهانى است،ج ۱۸،ص ۱۶۴).