ذکرخوانی

ذکر مصیبت، سنتی برای احیای یاد و نام ائمه معصومین (ع) و حادثه کربلاست. نقل حوادث کربلا و کیفیت شهادت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران او و به اسارت رفتن خانواده اش به صورت سوزناک را ذکرخوانی گویند که سبب تحریک عواطف و گریستن بر سیدالشهدا می شود. ذکر مصائب بر اساس مقتل های معتبر و با شعرهای خوب، مانع از وهن به مقام خاندان عصمت و طهارت معصومین (ع) می گردد. ذکرخوانی اغلب در مجالس روضه خوانی اهل بیت (ع) انجام می گیرد. در ادامه، به چند نمونه ذکرخوانی اشاره می گردد.

در زفره اصفهان پیش از شروع روضه خوانی، دو نفر از ذاکران با گفتن «یا حسین یا حسین» پیش خوانی روضه را شروع می کنند و حاضران نیز هم صدا آن ها را جواب می دهند:

یا حسین، یا حسین، یا حسین		سر و جان ما به فدای حسین
ز الم زینب به فغان می گفت		در این مضمون به زبان می سفت
تو چه سر داری ز کجا آرم		علی اصغر را به که بسپارم
نبود مادر که دهد شیرش		نه دم آبی که کنم سیرش
ببرش جانا به سوی میدان		تا دهند آبش قوم بی ایمان
من زینب زار و پریشانم		اکنون به خرابه شده جایم
من دختر حضرت زهرایم		سر حلقه جمله اسیرانم
این که بر تشت طلا باشد		این خامس آل عبا باشد
شرمت نیامد که زنی چوبش		بر دندان و لب نیکویش
ظالم، رحمی به سرش بنما		شرم از جد و پدرش بنما
درّ دندانش مشکن ظالم		به دل آتش مفکن ظالم
یا حسین یا حسین، یا مظلوم یا محروم		که الا لعنته الله علی قوم الظالمین

در گذشته، در میبد، از شب اول تا سیزدهم ماه محرم عزاداری برگزار می شد. به این ترتیب که از شب اول ماه در یکی از خانه های نیبد یک تا دو ساعت بعد از غروب آفتاب مجلس روضه خوانی شروع می شد و تا نزدیکی نیمه شب ادامه می یافت. اشعاری که در شب های دیگر خوانده می شد، بخشی مشابه اشعار شب اول و برخی متفاوت از آن بود. در شب اول این اشعار خوانده می شد: یک نفر از ذاکرها می گفت: آی بر کوفیان بی وفا تا به صبح قیامت مدام لعنت باد

گروه اول	گروه دوم
بیایید ای عزاداران	بگریید ای هواداران
همه اولاد پیغمبر، اسیر و در به در گشتند	فلک خاکت به سر باشد سکینه بی پدر گردد
واویلا صد واویلا یارون واویلا	در کربلا فغان است یارون واویلا
این کشته گر غریب است یارون واویلا	نادر به سر ندارد یارون واویلا
زهرا به محشر آید یارون واویلا	با حوریان سیه پوش یارون واویلا
پیراهن حسینش یارون واویلا	افکنده بر سر دوش یارون واویلا
یا امام یا امام یا امام یا امام	یا شهید یا غریب یا امام یا امام
من زینب بی کس در به درم	من خوارم و زارم و خون جگرم
این سر که به تشت طلا باشد	سر خامس آل عبا باشد
حیفت ناید که زنی چوبش	بر لب و دندان نیکویش

نبی و آل محمد، علی و آل علی

منبع

• اصغر شعاع، علی آنی‌زاده، رقیه حاج محمدیاری، شهرزاد دوستی، الهه شایسته رخ، محرم و صفر در فرهنگ مردم ایران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ص 206-208.