مشک

ظرف نگهدارى آب در قدیم.پوست گوسفندى که درست و بدون شکافتن از وسط، کنده باشند و در آن ماست،دوغ،آب و غیره ریزند،خیک بى‌موى،به آن«قربه»،«راویه»،و «رکوه»هم گویند.در نبرد عاشورا نیز همچون همۀ جنگهاى قدیم،از مشک بعنوان ظرفى براى برداشتن و نگهداشتن آب در سفر و اردوگاه استفاده شد.در فرهنگ عاطفى عاشورا، «مشک»مظهر سقایى ابا الفضل«ع»است،چرا که او آبرسان خیمه‌ها و سقاى اطفال امام حسین«ع»بود.به همین خاطر،به آن حضرت«ابو القربه»هم گویند،کنایه از سقایى او با مشک.روز عاشورا هم مشک خالى به دوش گرفت و به فرات رفت و آن را پر از آب کرد و در راه آوردن آب به خیمه‌ها،راه را بر او بستند.دستانش قطع شد و مشک آب سوراخ گشت و عباس«ع»هم به شهادت رسید،پیش از آنکه آب به خیمه‌ها برسد.این موضوع،با حسرت و اندوه یاد مى‌شود که نشان وفاى عباس«ع»و عطش اطفال است.به گفتۀ«عمّان سامانى»:

پس فرو بارید بر وى تیر تیز مشک شد بر حالت او اشک‌ریز اشک چندان ریخت بر وى چشم مشک تا که چشم مشک،خالى شد ز اشک تا قیامت تشنه‌کامان ثواب مى‌خورند از رشحۀ آن مشک،آب

پیش از عاشورا نیز مشک،ایفاى نقش کرده است.در مسیر راه،وقتى کاروان امام حسین«ع»به منزلگاه«شراف»رسیدند،جوانان به فرمان امام،آب بسیارى در مشکها برداشتند و در گرماى نیمروز فردا،با سپاه هزار نفرى حرّ برخوردند که تشنه بودند.دهان مشکها به روى آن سپاه گشوده شد،حتى اسبهایشان سیراب شدند. در کربلا نیز از سه روز مانده به عاشورا،نیروهاى عمر سعد بر فرات مسلّط شدند و مانع بردن آب گشتند.

وقتى عطش بر حسین«ع»و یارانش زیاد شد،برادرش عباس«ع»را مأمور تهیّه آب کرد.

وى با 20 نفر همراه مشک و به اتفاق 30 نفر سواره نزدیک شریعه شدند و نبردى کرده، مشکها را پر از آب کرده برگشتند.

چشم از اشک پر و مشک من از آب تهى است جگرم غرقه به خون و تنم از تاب تهى است گفتم از اشک کنم آتش دل را خاموش پر ز خوناب بود چشم من از آب تهى است جان من مى‌برد آن آب کزین مشک چکد گشتیم غرق در آبى که ز گرداب تهى است دست و مشک و علمى لازمۀ سقّایى است دست عباس تو را از این همه اسباب تهى است مشک هم اشک به بى‌دستى من مى‌ریزد بى‌سبب نیست اگر مشک من از آب تهى است

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 424-425.