عراق

سرزمینى که سید الشهدا«ع»از حجاز به سوى آنجا رفت تا به دعوت کوفیان در مبارزه با یزید،پاسخ گوید و قبل از رسیدن به کوفه،در کربلا در محاصرۀ سپاه ابن زیاد به شهادت رسید.سرزمین عراق،بخصوص منطقۀ میان دجله و فرات،حاصلخیز و پرجمعیّت است.

وقتى سرزمین عراق،پیش از خلافت امیر المؤمنین«ع»فتح شد،با آل على«ع»آشنا گشت.

کسانى همچون ابن مسعود و عمار یاسر،پیشتر در آنجا فرماندار یا امیر لشکر بودند.پس از جنگ جمل که حضرت على«ع»کوفه را مقرّ خلافت خویش قرار داد،مردم آن منطقه بیشتر با آن حضرت و دودمانش آشنا شدند.از این رو معاویه و آل مروان مى‌کوشیدند تا تشیع و ریشه‌هاى گرایش به خاندان نبوّت را در آن سرزمین بخشکانند. همواره میان شامیان و عراقیان،نزاع و کینه بوده است.پس از شهادت امیر المؤمنین«ع»در دوران امام حسن مجتبى این منطقه نیز-به دنبال قرار داد صلح-در اختیار امویان قرار گرفت و آنان بشدّت،هواداران على«ع»را سرکوب مى‌کردند.

عراق،همواره منطقه‌اى آشفته و متزلزل بوده و بین قدرتها دست به دست مى‌گشته است.مردم آن نیز از یک رفتار متذبذب و متغیّر برخوردار بودند. در عین حال،در آن روزگار،قلب کشور اسلامى و مرکزى براى نیروهاى انسانى و سربازان رزمى و ثروت و مال بود و پایگاهى براى لشکر محسوب مى‌شد. بخصوص کوفه در شهرهاى عراق، موقعیّت ویژه‌ترى داشت و همواره در کشمکشهاى سیاسى و مبارزاتى،از پایگاههاى مهمّ بود.حتّى در جریانهاى سیاسى پس از عاشورا نیز،مثل خروج مختار و بروز شورشهاى مختلف بر ضدّ امویان نقش عمده داشت.شاید به خاطر این دلایل بود که امام حسین«ع» پس از اقامت چندماهه در مکّه،تصمیم گرفت به سرزمین عراق رود و نداى کوفیان را لبّیک گوید،بخصوص که شیعیان او و پدرش على«ع»در کوفه فراوان بودند و نامه‌هاى دعوت بسیارى براى امام نوشتند.در روایاتى پیشگویى شهادت آن حضرت در سرزمین عراق نیز آمده است،از جمله:رسول خدا«ص»به حسین بن على«ع»فرموده بود:«انّک ستساق الى العراق و هى ارض قد التقى بها النبیّون و اوصیاء النبیّین،و هى ارض تدعى عمورا،و انّک تستشهد بها و یستشهد معک جماعة من اصحابک...». بزودى به سوى عراق سوق داده خواهى شد،آنجا سرزمینى است که پیامبران و اوصیاء پیامبران در آن با هم برخورد کرده‌اند،و آن سرزمینى است که«عمورا»هم خوانده مى‌شود،تو در آن سرزمین شهید خواهى شد و همراه تو نیز،گروهى از یارانت به شهادت خواهند رسید.

حضرت على«ع»نیز در برخى سخنان خویش،از اهل عراق،بعنوان افرادى که در حمایت حق،کوتاهى مى‌کنند،سخنان نکوهش کننده‌اى دارد. اکنون عراق،از کشورهاى اسلامى در خاورمیانه است و مرقد شش امام شیعه در چهار شهر عراق قرار دارد:کربلا(مدفن امام حسین)نجف(مزار امیر المؤمنین)کاظمین(حرم امام کاظم و امام جواد)سامرّاء(حرم امام هادى و امام عسکرى).حوزۀ علمیۀ دیر پاى نجف اشرف نیز در این کشور است.

جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، قم، معارف، ج1، ص 309-310.