جعفر بن علی (ع)
جعفر، فرزند امام علی (ع)، مادرش فاطمه (ام‌ّالبنین) دختر حزام بن خالد بن ربیعه از قبیله بنی کلاب است. جعفر بن علی (ع) از اصحاب امام حسین (ع) بود.
| اطلاعات اصحاب امام حسین (ع) | |
|---|---|
| نام کامل | جعفر بن علی (ع) |
| خویشاوندان سرشناس | پدرش امام علی (ع) و مادرش فاطمه (ام‌ّالبنین) دختر حزام بن خالد بن ربیعه |
| نقش های برجسته | از اصحاب امام حسین (ع) |
زندگینامه
جعفر کوچکترین فرزند امام حسین (ع) و کوچکترین برادر عباس (ع) و فرزند آخر ام‌ّ البنین است که در کربلا حدود 21 سال داشت. کُنیه‌‌اش ابو عبدالله بود. امام علی (ع) به جهت علاقه و به یاد برادر شهیدش جعفر طیار، او را جعفر نامید. جعفر نزدیک به دو سال با پدر بزرگوارش امام علی (ع)، دوازده سال با برادرش امام حسن (ع) و بیست و یک سال با برادرانش امام حسین (ع) و حضرت عباس زندگی کرد و رشادت، شجاعت، صبر و مقاومت، پاک‌بازی و فداکاری و بصیرت در دین را آموخت و خود متخلق به آن صفات گردید. پس از مرگ معاویه و بنا به درخواست ولید بن عتبة بن ابی سفیان، امام حسین (ع) وارد دارالاماره شد اما برای حفظ جانش تعدادی از جوانان بنی هاشم را با خود همراه کرد و بر درب دارالاماره نگاه داشت تا در صورت لزوم از جان ایشان حفاظت کنند. در میان آنان جعفر نیز با شمشیری در دست حضور داشت.
نقش در واقعه کربلا
از آغاز سفر از مدینه تا کربلا همراه برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بود و همچون سه برادرش به رغم خواسته امام حسین (ع) حاضر به ترک او نگردید و امان‌نامه عبیدالله بن زیاد را نپذیرفت. جعفر در روز عاشورا و پس از نماز ظهر و شهادت همه اصحاب و پس از شهادت برادرش عبدالله، او نیز با اذن امام حسین (ع) به میدان شتافت و در حالی که رجز می‌خواند می‌جنگید:
رجزخوانی
اِنّی اَنَا جَعفَرُ ذوُالمَعالی | ||
حَسبی بِعَمّی جَعفَرُ وَ الخالِ | ||
اِبنُ عَلِی الخَیرِ ذوُالنّوالِ | ||
اَحمی حُسَیناً ذَی النَدَی المِفضالِ |
من جعفرم، سرشار والایی و بزرگواری. فرزند علی که جوانمردی و بخشش و سخاوتِ او را همه می‌دانند.
برای اثبات شرافت و عزت من، عمو و دایی‌ام کافی‌اند. من پاسدار و حامی حسین‌ام که بخشش و احسان او کرانه‌ناپذیر است.
پس از نبردی سخت، تیر خولی بن یزید اصبحی به پیشانی یا چشم او اصابت کرد و او را از پا درآورد و هانی بن ثُبَیت حضرمی سر او را جدا کرد. شهادت او پس از شهادت دو برادرش عبدالله و عثمان بود.[۱]
در زیارت رجبیه از او نام برده شده است و در زیارت ناحیه مقدسه به وی چنین سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی جَعفَرِ بنِ اَمیرِ المُؤمِنینَ الصّابِرِ بِنَفسِهِ مُحتَسِباً وَ النَّائِی عَنِ الاَوطانِ مُغتَرِباً المُستَسلِمِ لِلقِتالِ المُستَقدِمِ لِلنِّزالِ المَکثورِ بِالرِّجالِ لَعَنَ اللهُ قاتِلَهُ هانِی بنَ ثَبَیتٍ الحَضرَمِی“ سلام بر جعفر بن امیرالمؤمنین، شکیبا و نگهبان نفس خویش، غریبی دور افتاده از وطن، راضی و تسلیم جهاد و پیش‌قدم در میدان جنگ، مردان بسیاری برای جنگیدن بر او تاختند تا مغلوبش ساختند. خدا قاتل او، هانی بن ثبیت حضرمی را لعنت کند. و بدین ترتیب سه برادر اباالفضل عباس (ع) به شهادت رسیدند.
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 444-446.
پی نوشت
- ↑ - ر.ک : الاخبار الطول، دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره : 1960 م.، 257؛ جمهره النسب، ابن کلبی، چاپ ناجی حسن، بیروت: 1407 ﻫ ق / 1986 م.، ص31؛ ارشاد القلوب، دیلمی، ابوم محمد حسن بن ابی الحسن، تهران: مرکز نشر کتاب، 1375 ﻫ ق.، ج2، ص113؛ فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماء المصنفین و اصحاب الاصول (الفهرست)، طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن، چاپ عبدالعزیز طباطبایی، قم: 1420 ه ق.، ص72؛ اعیان الشیعه، امین، سید محسن، چاپ حسن امین، بیروت: 1403 ﻫ ق.، ج4، ص129؛ تاریخ بلعمی، تکمله و ترجمه تاریخ طبری، بلعمی، ابو علی محمد بن محمد، تهران: انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ، 1341 ش.، ج5، ص468،449؛ مروج الذهب و معادن الجوهر، مسعودی، علی بن الحسین، چاپ باربیه دومنار و پاوه دوکورتی، پاریس: 1877-1861 م. ، ج3، ص62؛اعلام الوری باعلام الهدی، طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، تحقیق سید محمد مهدی و سید حسن خرسان، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، 1338 ﻫ ق.، ج2، ص243؛ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، عزّالدین علی بن احمد بن ابی الکرم، تحقیق مکتبة اتراث، بیروت: 1385- 1386 ه ق.، ج4، ص92،76،56؛ مقتل الحسین خوارزمی، خوارزمی، حسین، به کوشش الشیخ محمد السماوی، نجف: مطبعه الزهراء، 1367 ﻫ ق. ، ج2، ص33؛ 5. ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، سماوی، محمد بن طاهر، تحقیق محمد جعفر طبنسی، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره.، ص69؛ العقد الفرید، ابن عبدربه، احمد بن محمد، چاپ علی شیری، بیروت: داراحیاء اتراث العربی، 1409 ه ق.، ج4، ص360؛ بحار الانوار الجامعه لدرر الائمه الاطهار (ع)، مجلسی، ملا محمد باقر، تهران: مکتبه الاسلامیه، 1362 ش.، ج45، ص66،38؛ نهایه الارب فی معرفه انساب العرب، قلقشندی، احمدبن علی، بیروت: 1405 ﻫ ق / 1984 م. ، ج20، ص491،457،432؛ تنقیح المقال فی احوال الرجال، مامقانی، شیخ عبدالله، نجف: المطبعه الحیریه، 1352 ﻫ ق.، ج1، ص219؛ نقد الرجال، حسینی تفرشی، میرمصطفی بن حسین، تهران: 1318 ش. ، ص71؛ اقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فی السنه، سید بن طاووس، علی بن موسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی، 1414 ﻫ ق.، ج3، ص78؛ انصار الحسین (ع)، محمد مهدی شمس الدین، ترجمه سید ناصر هاشم زاده، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1387 ش.، ص146؛ منتهی الآمال، قمی، شیخ عباس، تهران: انتشارات فراروی، 1381 ش، ج1، ص382.