زید بن معقل
زید (بدر، یزید، منذر) بن مَعقِل از تیره جُعفی و از قبیله مذحج بود. این قبیله اصالت یمنی داشته و از اعراب قحطانی بوده است. در نسخ و کتب او را بدر، [۱] یزید بن مغفل [۲] و منذر بن مفضل نامیده‌اند. زید از زعمای برجسته قبیله شیعی بنی‌جعفی است. نام و نسب کامل وی در انساب الاشراف چنین آمده است: بدر بن مغفل بن جعونة بن عبدالله بن حُطیط بن عتبة الکداع الجعفی. بلاذری هم‌چنین افزوده است که بدر از اصحاب امام حسین (ع) بود که در کربلا به شهادت رسید. [۳] ابن حجر در نام وی را یزید بن مغفل بن عرف بن کلیب العامری ذکر می‌کند و می‌نویسد که او به همراه برادرش زهیر در نبرد قادسیه نیز شرکت داشت. [۴] طبری و ابن اثیر نیز از یزید بن مغفل نام برده‌اند اما فقط به حضور او در کنار امیرالمؤمنین علی (ع) در جنگ با خوارج اشاره کرده و نوشته‌اند که وی در نبرد با خریث بن راشد خارجی فرماندهی جناح راست سپاه امام را بر عهده داشت. [۵]
به نظر می‌رسد که با توجه به تشابه گزارش‌هایی که درباره یزید و زید یا بدر بن مغفل و یا یزید بن مغفل بن سعد العشیره جعفی مذحجی وجود دارد، ظن قوی آن است که آنان یک نفر باشند که با اندک تفاوتی در نام و نشان معرفی شده‌اند.
زید از اصحاب شجاع و جنگجوی امام حسین (ع) بود. شیخ طوسی [۶] و سید بن طاووس [۷] او را در شمار اصحاب امام حسین (ع) ذکر نموده‌اند. وی به همراه سپاه عمر بن سعد به کربلا آمد و به امام پیوست. صبح عاشورا و در حمله اول به شهادت رسید. [۸] وی به هنگام نبرد رجزی به این مضمون می‌خواند:
نوشته‌اند که یزید هم‌چنین در روز عاشورا در وصف بزرگ‌منشی و برتری امام شعر می‌خواند.
در زیارت رجبیه و زیارت ناحیه مقدسه به وی سلام داده شده است: ”السَّلامُ عَلَی زَیدِ بنِ مَعقِلِ الجُعفی“
بلاذری آورده است که در جریان دستگیری عبدالله بن عفیف به دستور عبیدالله بن زیاد در مسجد کوفه، سفیان بن مغفل ازدی غامدی به دفاع از ابن عفیف پرداخت. به نظر می‌رسد که سفیان برادر یا فرزند یزید بن مغفل باشد. [۹]
منبع
مرضیه محمدزاده، شهیدان جاوید، نشر بصیرت، ص 284-285.
پی نوشت
- ↑ ر.ک : الاخبار الطوال، ص123؛ فتوح البلدان، ص262؛ تاریخ طبری، ج5، ص422؛ الحدائق الوردیه، ص104؛ ابصار العین فی انصار الحسین (ع)، ص186؛ قاموس الرجال، ج4، ص484؛ اعیان الشیعه، ج1، ص611، ج7، ص70؛ اقبال الاعمال، ج3، ص78؛ تنقیح المقال، ج1، ص452؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص113؛ بحار الانوار، ج45، ص64؛ وسیله الدارین، ص139؛ فرسان الهیجاء، ج1، ص141؛ معجم رجال الحدیث، ج7، ص295.
- ↑ تاریخ طبری، ج5، ص127،122،121؛ الکامل فی التاریخ، ج3، ص367.
- ↑ انساب الاشراف، ج3، ص198.
- ↑ الاصابه فی تمییز الصحابه، ج3، ص362.
- ↑ تاریخ طبری، ج5، ص127،122،121؛ الکامل فی التاریخ، ج3، ص367.
- ↑ رجال طوسی، ص73.
- ↑ اقبال الاعمال، ص713.
- ↑ ر.ک : انساب الاشراف، ج3، ص198؛ رجال طوسی، ص73؛ قاموس الرجال ، ج4، ص484؛ تنقیح المقال، ج1، ص471؛ مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص85؛ بحار الانوار، ج98، ص273؛ اقبال الاعمال، ج3، ص713؛ عبرات المصطفین، ج2، ص163؛ فرسان الهیجاء، ج1، ص141؛ معجم رجال الحدیث، ج7، ص359؛ انصار الحسین، ص99.
- ↑ نهضت امام حسین (ع) و قیام کربلا، ص329.